Luke Skywalker: van Jedi Master tot B-filmkneusje

Niet veel lezers zullen de film Jay and Silent Bob Strike Back (2001) hebben gezien. Aan het einde van de film komen Jay en Silent Bob, de twee helden in deze vreemde pomo-comedy van Kevin Smith, terecht in een grot. Daar worden ze opgewacht door de schurk Cock Nocker: een volwassen man in een blauw stretchpak, met punkachtige, felgele haarplukken en een gigantische vuist waarmee hij in het klokkenspel van zijn tegenstrevers kan zwaaien. Cock Nocker wordt gespeeld door, jawel, Mark Hamill, ofwel: Luke Skywalker.

Tot overmaat van ramp trekt Cock Nocker in de grot zijn lichtzwaard en gaat hij een gevecht aan met Jay en Bob. Wanneer Silent Bob het onderspit lijkt te delven, sist Hamill hem toe: "Don't fuck with a Jedi Master, son."

Die zin, dat is het dieptepunt.

Van Star Wars: A New Hope (1977), waarin Hamill in persona van Luke Skywalker de hoop en het goede van het universum belichaamt, tot die zin. Wat was er gebeurd met Mark Hamill?

Sommige namen hebben dat. Ze zijn zo overmoedig dat tegenslag onmiddellijk de aura krijgt van een goddelijke strafmaatregel. Skywalker is zo'n naam, die bestemd lijkt voor een halfgod, niet voor een mens. Hoe kon Mark Hamill, de slungelachtige jongen uit Oakland, California, met dat dromerige all American koppie, die bekend was van televisieseries als Hawaii Five-O en General Hospital, deze godennaam waarmaken?

De tegenslag, de straf van boven, kon niet lang uitblijven.

undefined

Stijf van de pijnstillers

Het gebeurde op een van de laatste draaidagen van Star Wars: A New Hope, op 11 januari 1977. Hamill reed met zijn pas gekochte BMW over de snelweg. Toen hij wou afslaan, verloor hij de controle over het stuur, zijn auto vloog over de kop en Hamill werd wakker in het ziekenhuis. In een interview in 1978 zei hij: "Iemand hield een spiegel op. Ik keek erin en wist dat mijn carrière voorbij was."

Zijn neus was verbrijzeld, zijn gezicht zat vol littekens, zijn jukbeen was gebroken. Naar verluidt vertelden chirurgen hem dat de operatie zijn gezicht op korte termijn zou herstellen, maar dat de littekens na verloop van tijd steeds zichtbaarder zouden worden. Ze raadden hem ernstig aan zijn acteercarrière te heroverwegen.

Terwijl Hamill in het ziekenhuis lag, ging het filmen van A New Hope door. Voor een van de laatste scènes, waarin Luke in een Landspeeder over zijn thuisplaneet Tatooine scheurde, werd een stand-in gebruikt. Hamill onderging de chirurgische ingrepen en hield voet bij stuk: hij zou blijven acteren.

En waarom ook niet? Star Wars: A New Hope zou niet alleen het begin inluiden van de succesvolste, invloedrijkste trilogie uit de filmgeschiedenis, maar van een heus George Lucas-imperium, waarin merchandise even belangrijk, zo niet belangrijker was, dan de films. Op een groot deel van de in die tijd verkochte broodtrommeltjes stond het gezicht van Luke Skywalker, het gezicht dat niet meer bestond.

Op de première van Star Wars: A New Hope, waar Hamill met een verband op zijn neus verscheen, grapte hij nog dat hij een zwaardvechtongelukje had gehad. In de televisiefilm Star Wars Holiday Special droeg Hamill onganse hoeveelheden make-up, en volgens geruchten stond hij stijf van de pijnstillers. Maar hij kon de problemen niet eeuwig voor zich uitschuiven.

Voor het vervolg op A New Hope, dat The Empire Strikes Back zou gaan heten, moest een narratieve oplossing komen voor Hamills getekende gezicht. Vandaar de beginscènes in Empire (1980): de rebellen, onder wie Luke, verschuilden zich op ijsplaneet Hoth. Op een verkenningstocht werd hij aangevallen en verminkt door een Wampa, een plaatselijk roofdier.

In de praktijk werkte de oplossing wonderwel: de scène met de Wampa is klassiek geworden. Maar het bleef een problematisch geheel. Lucas wilde met elk personage een sjabloon uitbeelden: Han Solo was de cynische eenling, Prinses Leia de brutale heldin, Darth Vader het kwaad zelf. Hamill was ooit als Luke gekozen vanwege zijn kwetsbare onbevlektheid: hij was de boy next door, het personage waarmee kinderen zich zouden vereenzelvigen.

Ondertussen probeerde Hamill zich los te maken van de rol die hem had gedefinieerd. Interessant genoeg koos hij voor Broadway, en wel voor The Elephant Man. Daarin vertolkte hij John Merrick, de man met elephantitis, die met een doek over zijn hoofd door het leven moest. Maar hoe ver Hamill ook vluchtte, altijd haalde Luke Skywalker hem in. Ook de theaterposter refereerde aan Star Wars: 'Luke Skywalker on Broadway' stond er in koeienletters.

Natuurlijk speelde Hamill ook Luke in de laatste Star Wars-film van de trilogie, Return of the Jedi, uit 1983. Zijn acteren had zich verdiept, hij was in Star Wars opgegroeid. De weg van de onschuld naar de volwassenheid die Luke Skywalker aflegde, had ook Hamill zelf gevolgd. Hij was inmiddels getrouwd met de orthodontiste die hem na het ongeluk hielp bij het rechtzetten van zijn gebit - ze kregen kinderen.

undefined

The Joker

Nadat de Star Wars-cyclus in 1983 ten einde was gekomen, werd het voor Hamill nog moeilijker om acteerwerk te vinden dan daarvoor. Harrison Ford was Indiana Jones geworden, Carrie Fischer schreef bestsellers, George Lucas was hard op weg miljardair te worden. En Mark Hamill speelde in B-films en musicals, tot hij besloot zijn grootste liefde te volgen: stripboeken.

Hij werd stemacteur. Het beroemde gezicht bleef buiten beeld en buiten schot, terwijl hij in de legendarische Batman-cartoon The Animated Series de theatrale, loepzuiverige stem van de Joker verzorgde. In de zeer geprezen en succesvolle Batman-Arkham-games van de laatste jaren, is het ook Luke Skywalker die de Joker zijn stem geeft.

Terwijl het universum dat Star Wars heette groter en groter werd, taande de ster van Hamill. Hij wentelde zich in de fanboycultuur, de wereld van de sciencefiction-conferenties, van de handtekeningendagen in grote hangars, waar hij blijvend wordt vereerd.

undefined

En toen kwam in 2001 regisseur Kevin Smith, ook een vurig liefhebber van de stripcultuur, die hem een rolletje aanbood in zijn nieuwe film, Jay and Silent Bob Strike Back, een weinig subtiele verwijzing naar de film waarin Lukes gezicht werd gemolesteerd door die Wampa. En voor Hamill het wist had hij ja gezegd. En daar stond hij dan, als de groteske, dolgedraaide, achterlijke neef van Luke Skywalker, opscheppend over zijn status van Jedi Master.

Wat was er gebeurd met Mark Hamill?

Wel, eigenlijk vrijwel niets. Terwijl de wereld was geëvolueerd, was hij blijven staan.

Nog voordat Star Wars in de bioscoop kwam, had het fameuze auto-ongeluk het archetype dat Lucas in hem had gezien, vernield. En iets anders dan Luke wilden de studio's niet van hem zien. En eerlijk is eerlijk: over het talent van Harrison Ford had Hamill nooit beschikt.

In 2012 verkocht George Lucas zijn bedrijf Lucasfilm aan Disney. In 2013 werd bekend dat regisseur J.J. Abrams, zelf een uitgesproken fanboy, Episode VII: The Force Awakens, zou regisseren. De film verschijnt later dit jaar. En er is een rol weggelegd voor Luke Skywalker, inmiddels een man op leeftijd, gespeeld door Hamill.

Te midden van oudgedienden als Harrison Ford, Carrie Fisher, Kenny Baker en Anthony Daniels, alsook een jonge garde acteurs, zal een nieuw tragisch besef in de acteur ontwaken. Of hij speelt de sterren van de hemel, waarna hij zal moeten vaststellen dat Luke Skywalker de enige rol is waarin hij excelleert. Of hij zakt door het ijs, en verliest eens te meer van de schaduw van zijn rol van veertig jaar geleden.

Zoals hij zijn auto-ongeluk ooit beschreef: "What happened was that I was on the wrong freeway." Maar o, wat ging hij hard. Even dan toch.

Star Wars Celebration, van 16 tot 19 april in Anaheim Convention Center (Anaheim California).

www.starwarscelebration.com