La casa del artista: in dit rariteitenkabinet leefde en werkte James Ensor

Tuurlijk moeten we het hier over het vernieuwde Ensorhuis hebben. Maar eerst twee misverstanden rechtzetten. Nee, James Ensor (1860 - 1949) schilderde zijn Intrede van Christus in Brussel níet in het Oostendse Ensorhuis. Dat deed hij in 1888 op de zolder van zijn ouderlijke woning, die in 2000 is afgebroken. En nee, de originele curiositeitenwinkel op het gelijkvloers van het Ensorhuis is níét die van zijn moeder. Zij runde wel een gelijkaardige zaak om de hoek. En daar deed Ensor zijn passie voor schelpen, maskers en chinoiseries op. Hij gebruikte zelfs haar winkelverpakkingen voor zijn eerste schilderijen. De winkel die bij het Ensorhuis hoort, was van zijn oom Leopold. Toen die in 1917 stierf, erfde James – dan 57 – het hele huis. De curiosa die je vandaag ziet, zijn nog grotendeels origineel.

Ensor bleef de rest van zijn leven in de Vlaanderenstraat wonen, schilderen, tekenen én componeren. Zonder dat hij noten kon lezen of schrijven. Zijn piano en harmonium staan er nog, net als de Chinese vazen, de maskers, zijn bloemenhoed en andere interieurdetails die je op Ensors werken herkent. Van Augusta Boogaerts is geen spoor. Zij was James’ levenspartner sinds 1888, maar de twee woonden niet samen en bleven kinderloos. Van zijn moeder mocht James niet met Augusta trouwen, omdat ze niet van adel was. Toch woonde de schilder niet alleen. Hij had een huisknecht, Gust. In Ensors blauwe salon zie je nog de spreekbuis waardoor Ensor bij Gust catering bestelde voor hem en zijn gasten. Albert Einstein bijvoorbeeld, maar ook architect Henry Van de Velde en diens dochter Nele. “Ensor toonde ons een vitrine met een geprepareerde zeemeermin, die Engels sprak toen vissers haar uit het water haalden”, schreef zij verwonderd in 1924.

James was ook close met die andere beroemde Oostendenaar met een eigen museum: Léon Spilliaert. “Vele jaren was hij mijn enige vriend, de enige mens die me graag zag in mijn lange periode van eenzaamheid”, schreef Spilliaert. De tegendraadse Ensor was zeer verknocht aan Oostende en zette zich graag in voor zijn stad. Hij startte een dierenbeschermingsvereniging, engageerde zich voor het carnaval en redde het Duinenkerkje van de ondergang. Daar ligt hij nu – als luis in de pels van de kerk, de bourgeoisie én het establishment – begraven als Baron James Ensor. Ironischer kan niet.

Ensorhuis, Vlaanderenstraat 29, Oostende. Open van dinsdag tot zondag, van 10 tot 18 u. Een interactieve wandel-app brengt je langs Ensors lievelingsplekken in de stad, ensorstad.be