La casa del artista: een schilder moet met zijn voeten in de stront staan, vond Constant Permeke

De Vlaamse Picasso. Zo werd schilder Constant Permeke (1886–1952) genoemd op de voorstelling van zijn ­retrospectieve in BOZAR in 2012. Dik overdreven, natuurlijk. Hardwerkende boeren met ­patattenkoppen en grove vissers met handen als kolenschoppen: Permeke trok zijn figuren uit de Vlaamse klei. “Een schilder moet met zijn voeten in de stront staan”, vond hij zelf.

Neen, dat verklaart zijn voorliefde voor bruintinten niet. Maar wie dacht dat de expressionist zelf in een oer-Vlaamse boerderij zou wonen, heeft het mis. In 1929 ontwierp Permeke voor zichzelf in Jabbeke een modern huis: een lompe blok in baksteen, met bandramen, een plat dak en een strakke tuin. Hij doopte het domein De Vier Winden, maar de buren hielden het bij De Steenoven. Van die ­stenen zie je nu bijna niks meer: een wilde wingerd ­overwoekerde alle gevels van het Permekemuseum.

Permeke was een natuurmens. Het veranderende zicht op zijn tuin, de polders en de zee verveelde hem nooit. Helaas raakten de critici midden jaren 30 wél uitgekeken op zijn werk. “Te donker, te ruig geverfd, te snel en te ­slordig”, schreef De Tijd. Dus moest de kunstenaar wel ­herbronnen. Op zoek naar een nieuw elan, kocht hij een boot en begon in 1937 in zijn tuinatelier te beeldhouwen. Permeke boetseerde zoals hij schilderde: primitief en expressief. In het museum staan een paar van zijn beelden, maar de mooiste vind je in de gerestaureerde tuin. Zalige plek, trouwens: je kan er gratis de schaduw komen opzoeken bij de vijver of onder de gigantische lindenboom.

In al die idylle zou je haast vergeten dat Permeke een taai leven had: hij maakte twee wereldoorlogen mee, ­sneuvelde bijna tijdens de Eerste, verloor twee van zijn zes kinderen jong én moest ook zijn vrouw Marietje begraven. Vier jaar na haar stierf hij zelf van ­verdriet, op z’n 66ste.

Zijn laatste wens was dat zijn huis een museum zou worden, met inboedel en al. Dat is hem postuum gelukt in 1961, de Vlaamse Picasso worden niet. Trouwens: wie Permekes forse boerenpummels maar niks vindt, kan hier voor drie euro interieurinspiratie opdoen. De terrazzotrap, de meubels van zijn neef Emiel Veranneman en zijn DIY gele kast zijn jaloersmakend.

Permekemuseum, Gistelsteenweg 341, Jabbeke. Open van 10 tot 18 u, gesloten op maandag, muzee.be. In zijn beeldhouwatelier stelt Rein Dufait momenteel tentoon. Van Permeke zelf loopt nog tot 8 november een soloshow in de Venetiaanse Gaanderijen in Oostende.