Kritiek op Radio 1: uitsluitend vrouwen in 'De ochtend'-rubriek Zomergasten

"Het wordt een zomer vol vrouwen bij De ochtend. We hebben elke dag een vrouw te gast tussen 8 en 9 uur." Zo kondigde Radio 1-presentatrice Els Aeyels de eerste 'zomergast', GO-topvrouw Raymonda Verdyck, aan. De radiozender nodigt de hele zomer lang uitsluitend 'topvrouwen' uit voor het ochtendprogramma, en dat deed de wenkbrauwen fronsen op sociale media, waar vraagtekens geplaatst werden bij de keuze voor gasten op basis van hun geslacht. Van "Wat is er mis met gewoon interessante gasten zoeken, ongeacht hun geslacht" tot "Wat is de meerwaarde van een gast kiezen op basis van gender?"

"Het is een positieve inspanning om meer vrouwelijke gasten in de studio te krijgen", reageert Hans Van Goethem, de netwoordvoerder van VRT. "Al gaat het hier om één rubriek van één programma. In de rest van de uitzendingen komen zowel mannen als vrouwen aan bod."

Hoewel het een controversiële interviewreeks is, gaat Radio 1 zijn boekje niet te buiten met 'Zomergasten'. In de beheersovereenkomst, het charter diversiteit of de deontologische code voor de VRT-journalisten, staat geen enkele richtlijn die een genderevenwicht tussen studiogasten of andere streefdoelen oplegt.

"Wie Radio 1 in zijn studio's uitnodigt valt onder de redactionele autonomie", zegt Pol Deltour, nationaal secretaris van de Vlaamse Vereniging van Journalisten. Hij ziet geen graten in de rubriek. "De volwassen blanke man domineert in de pers. Het initiatief van Radio 1 is een begrijpelijk, maar provocerend statement." Het fenomeen is volgens hem ook niet nieuw. "De Standaard en De Morgen experimenteerden vroeger ook met 'vrouwenkranten'."

Dat zegt ook Sofie Van Bauwel, professor gender en media aan de UGent. "In alle geledingen van de maatschappij zijn vrouwen ondervertegenwoordigd. Radio 1 gaat daar op een symbolische manier tegenin."

Dat Radio 1 op die manier, naast journalistieke relevantie, geslacht laat meespelen in de keuze van de studiogast laat woordvoerder Van Goethem in het midden. "De relevantie primeert, maar nu zijn het eens enkel relevante vrouwen. Het is een positieve keuze."

"De VRT heeft de maatschappelijke verantwoordelijkheid om inclusie uit te dragen", meent Van Bauwel. En die mag volgens haar primeren op relevantie. "In een ideale wereld leidt een selectie op basis van kennis en expertise automatisch tot een genderevenwicht, maar helaas zorgt die werkwijze vandaag voor een ondervertegenwoordiging van vrouwen", zegt Van Bauwel. "Op zoek gaan naar vrouwen is een middel, geen doel."

"Het is een interessant experiment om eens uitsluitend vrouwen aan het woord te laten", vindt filosofe Tinneke Beeckman. "Vrouwen kunnen ook spreken over traditionele mannenthema's als economie of wetenschap. Waarom zou dat niet journalistiek relevant zijn?"

Daarnaast kan de vraag gesteld worden of het niet denigrerend is om 'vrouwenuitzendingen' te maken onder het motto 'Who run the world? Girls!', maar dat weerlegt Van Goethem. "Het zijn stuk voor stuk invloedrijke dames."

Geruisloos?

Het is niet de eerste keer dat de VRT-nieuwsdienst in opspraak komt met zijn gekozen studiogasten. Zo was er vorig jaar een vrouw op Twitter die alle gasten in het programma De afspraak op Canvas had geturfd volgens geslacht. Ze ontdekte dat in de negen maanden dat het seizoen toen liep, slechts 130 van de 457 gasten vrouwen waren, met grote controverse tot gevolg.

Vandaag gaat Radio 1, in tegenstelling tot De afspraak destijds, onder minder kritiek gebukt. Al heeft dat volgens Sofie Van Bauwel weinig te maken met het feit dat de studiogasten allemaal vrouwen zijn in plaats van allemaal mannen. "De ochtend beroert de gemoederen nu eenmaal niet zo als een televisieprogramma. Stel je voor dat de redactie van Villa Sporza (voetbalprogramma rond het WK voetbal op Eén, BW) eens een week alleen maar vrouwen aan het woord zou laten. Zou dat geruisloos voorbijgaan?"