Klimaatactivisme nieuw? In dit nummer uitte R.E.M. al in 1987 hun zorgen over de planeet

Het begon niet met een aardbeving, noch met vogels, slangen of vliegtuigen, zoals Michael Stipe beweert in de eerste regels van ‘It’s the End of the World as We Know It’. Geenszins. De apocalyps die Stipe in zijn fantasiewereld boetseerde, vond zijn genesis in een herinnering aan een afterparty in New York in het begin van de jaren 80 waar hij en zijn gitarist Peter Buck verzeild waren geraakt. De notoire, alom gevreesde rockcriticus Lester Bangs hing er rond, tot grote vreugde van Buck. “Ik had zowat alles van Bangs gelezen in het legendarische tijdschrift Creem,” aldus Buck, “en ik vond hem een van de meest fantastische kerels ter wereld. Dus daar stonden we met ons bordje verjaardagstaart en met snoepjes tussen de tanden. Telkens wanneer iemand Lester voorbijliep, gaf hij commentaar op hen, alsof het een mantra was. Mij noemde hij ‘a rotten cocksucker’. Ik kon alleen maar denken: “Lester Banks heeft mij zien staan! Dat is zo cool!”

De ontmoeting maakte kennelijk zo’n indruk op Stipe dat hij er zoveel jaren later nog over droomde. Alleen liepen er op het feestje in zijn nachtmerrie uitsluitend gasten rond wier initialen uit L.B. bestonden: van Lester Bangs over Lenny Bruce en Leonid Brezhnev tot Leonard Bernstein. “The other night I drifted nice continental drift divide”, zingt Stipe in het nummer. “Mountains sit in a line / Leonard Bernstein Leonid Brezhnev, Lenny Bruce and Lester Bangs / Birthday party, cheesecake, jellybean, boom”.

Stipe deelde zijn fascinatie voor het einde der tijden met een hoop andere wakkere burgers die in de eighties met lede ogen de teloorgang van de Amerikaanse politiek, maatschappij, het klimaat en de media aanschouwden. De Koude Oorlog woedde onvermurwbaar, het Amerikaanse buitenlandbeleid koos voor agressief imperialisme en op televisie wisselden stompzinnige talkshows elkaar af of maakten plaats voor sluwe tv-predikanten. In ‘It’s the End of the World as We Know It’ raast Stipes manisch door het wereldtoneel alsof hij voor de beeldbuis zit te zappen. ‘Six o’clock, T.V. hour, don’t get caught in foreign tower’, zo klinkt het met een drammerige furie waar de Ramones vast jaloers op waren. ‘Slash and burn, return, listen to yourself churn’.

Corona

Terloops kaart Stipe met ‘a government for hire’ de Iran-Contra-affaire uit 1986 aan — een politiek schandaal voor de VS — en tackelt hij de godsdienstwaanzinnigen en hun predikanten met ‘Dummy with the Rapture and the revered in the right, right’.

Zijn cadans haalde Stipe bij Bob Dylans ‘Subterranean Homesick Blues’. De muziek puurde de band dan weer uit hun onuitgebrachte liedje ‘PSA’ dat later het levenslicht zou zien onder de titel ‘Bad Day’, een ziedende song die de Amerikaanse media en het beleid van president Ronald Reagan op de korrel neemt.

‘It’s the End of the World as We Know It’ werd de bekendste song uit R.E.M.’s vijfde plaat Document, naast de radiohit ‘The One I Love’. Het liedje zou lang dienen als afsluiter van hun concerten. In 2020, in het begin van de coronapandemie, dook het nummer plots weer op en groeide uit tot een viral hit. “Hoe surrealistisch,” zo liet de bassist Mike Mills zich uit over de hernieuwde populariteit van de song, “en tegelijk een beetje ­silly. Kennelijk heeft het opnieuw zijn ingang gevonden in een algemeen bewustzijn. Gek, want ‘It’s the End of the World’ bulkt van de schalkse knipoogjes en plaagstoten. Blijkbaar snappen de mensen eindelijk ons gevoel voor humor.”