Kan een speelfilm over het drama in de Thaise grot de docu uit 2021 overtreffen?

Wereldnieuws kent zo zijn eigen wetten. In de vorige eeuw – de epoche waarin de kranten het voor het zeggen hadden – bestond er een (vrij cynische) journalistieke vuistregel: aantal doden gedeeld door afstand. Vanuit het Westen bezien, dan. Kort gezegd: duizend kilometer verderop twee doden? Geen stukje in de krant. Duizend kilometer verderop tweehonderd doden? Dat komt al aardig in de buurt. Zo kon het gebeuren dat lang niet elke mijnramp in Chili, omgeslagen veerboot in Bangladesh of bomaanslag in Beiroet het wereldnieuws haalde.

Sinds de opkomst van nieuwszenders als CNN en de sociale media is daar een nieuwe factor bij gekomen: emotie. Met gebruikmaking van dramaturgische wetten – spanningsopbouw, cliffhangers, reacties – worden gebeurtenissen gepresenteerd als realitysoap. Daar kunnen we ons een stuk beter mee identificeren dan met een kil getal. Reality-tv gaat makkelijk de wereld rond. De afstand doet er niet meer toe, het wordt breaking news.

Moesson

Een voorbeeld is de sage van het Thaise jeugdvoetbalteam De Wilde Zwijnen dat op 23 juni 2018 kwam vast te zitten in het ondergrondse stelsel Tham Luang (‘de Grote Grot’) in Noord-Thailand. Ze hadden eerst nog lekker getraind met hun coach Ekapol ‘Aek’ Chanthawong, zelf ook nog maar 25. Omdat Chai, de kleinste van het stel, jarig was volgde een vrolijke teamuitstap: ravotten in de grot, een toeristische trekpleister in de regio.

Maar de moesson viel onverwacht vroeg dat jaar. In een oogwenk liep het kilometerslange grottencomplex onder, en de jongens – in de leeftijd van 11 tot 16, kinderen nog – zaten als ratten in de val. Hun mountainbikes stonden keurig geparkeerd bij de ingang, maar het was de vraag of ze ooit nog zouden worden opgehaald.

In de stromende regen werd een omvangrijke internationale reddingsoperatie met duizenden vrijwilligers opgezet. Die zou liefst achttien dagen duren en door de te snijden spanning verschenen cameraploegen uit alle windstreken op de plek van de wassende wateren des onheils.

De complete planeet leefde mee. Emo-tv in haar puurste vorm, die loeihard de huiskamer binnenkwam. En helemaal mooi was dat alles wonderwel goed afliep. Al snel werd er over de reddingsactie gesproken als een symbool van hoop in een onrustige wereld. Spijtig was het wel dat uiteindelijk twee van de Thaise duikers het leven lieten.

Ook achteraf blijft het een heroïsch verhaal. Dat begrepen Elizabeth Chai Vasarhelyi en Jimmy Chin, de documentairemakers van de Oscarwinnende rotsklimdocu Free Solo, die voor zender National Geographic in 2021 de reconstructie The Rescue maakten. Een documentaire van 107 minuten, bekroond op vele festivals. Zou een speelfilm nog wat kunnen toevoegen aan dit doortimmerde verhaal, zoals het door de betrokkenen wordt verteld?

Op die vraag krijgen we nu het antwoord. Hollywoodregisseur Ron Howard nam de handschoen op en presenteert zijn speelfilm Thirteen Lives op Amazon Prime Video. Dat uitgerekend hij dit onderwerp koos, kan bijna geen verrassing heten. Ron Howard (68) hakte al vroeg in zijn carrière met dit bijltje.

In 1991 kwam hij met het verdienstelijke Backdraft, een actiethriller over brandweermannen. En een hoogtepunt binnen zijn werk is Apollo 13 (1995), de gedramatiseerde versie van de ruimtevlucht die net niet in een ramp eindigde. Survival in outer space. De film met Tom Hanks, Kevin Bacon en Bill Paxton als de gedoemde Apollo-crew pakte twee Oscars en geldt onder filmfans nog steeds als Howards beste werkstuk.

Dankzij zijn reputatie kon Howard voor zijn nieuwe survivalavontuur Thirteen Lives opnieuw een beroep doen op acteurs van de A-lijst, met Viggo Mortensen en Colin Farrell als de (ook in werkelijkheid) ingevlogen Britse kikvorsmannen Richard Stanton en John Volanthen. Joel Edgerton speelt de Australische duiker en anesthesist Richard Harris, die met een even riskant als vermetel plan de sleutel tot de redding vond. Zijn opmerkelijke aanpak: ‘Zet die jongens een duikbril met zuurstofslang op en breng ze met een spuitje voor korte tijd buiten bewustzijn.’ Zo zou het voor de duikers eenvoudiger worden ze door al die spelonken terug naar de buitenwereld te voeren.

Claustrofobisch

Vooropgesteld: je voelt dat Thirteen Lives met liefde is gemaakt. Het is een claustrofobische ervaring voor de kijker, in die benauwde, ondergelopen grotten met de hulpeloze voetballertjes op hun ondergrondse klif.

Om ze niet in paniek te laten raken heeft coach en voormalig boeddhistisch monnik Aek (Teeradon Supapunpynio) ze de technieken van meditatie geleerd: “Sluit je ogen. Adem in, adem uit” – en dat werkt, blijkbaar. Als de kikvorsen na negen dagen voor het eerst fysiek contact met het voetbalteam leggen, mag je stellen dat zij het naar omstandigheden verbluffend goed maken.

Ondertussen hangen de filmsterren niet de held uit, integendeel, het hele reddingsplan hangt van houtje-touwtje aan elkaar. Wat de spanning verder opvoert is het feit dat de zachtaardige gouverneur Narongsak die de operatie moet begeleiden eigenlijk al was ontslagen door het militair gezag. Dat zijn geen fijne jongens: “Generaals nemen geen orders aan van burgers”, klinkt het meermalen tegen de verzamelde reddingswerkers.

De ravage die de massaal opgetrommelde tv-ploegen en drommen bezorgde familieleden onbedoeld op de rampplek aanrichten, komt ook goed uit de verf – je denkt daarbij even terug aan Billy Wilders mediasatire Ace in the Hole (1951). In interviews heeft Howard benadrukt dat hij geen reddingsfilm volgens het bekende Hollywoodrecept heeft willen maken (‘witte mannen komen even de klus klaren in een ver vreemd land’).

Ook dat is gelukt. In zijn beelden heeft Howard aandacht voor de couleur locale, de taal, de rol van het boeddhisme. Maar hoe nauwgezet en menselijk het resultaat ook is, de gedramatiseerde speelfilmversie van 2 uur 17 minuten voegt helaas weinig toe aan de documentaire The Rescue van 107 minuten. Soms valt non-fictie gewoon niet te kloppen.

Thirteen Lives is nu te zien op Amazon Prime Video.