'Juste la fin du monde' bezorgt Xavier Dolan grote prijs van jury in Cannes én verachting van critici

Zat het hele festivalpaleis in Cannes twee jaar geleden nog met hem mee te janken toen hij met een heel emotionele speech uitpakte nadat Jane Campion hem de juryprijs voor zijn Mommy had overhandigd, even groot bleek dit jaar de woede en de afkeer toen hij de grote prijs van de jury in ontvangst mocht nemen voor de film, die al na de eerste persvisie op boegeroep werd onthaald.

De film vertelt het verhaal van een 34-jarige homofiele schrijver, gespeeld door Gaspard Uliell, die terugkeert naar zijn familie met wie hij 12 jaar lang geen woord heeft gewisseld, om hen te vertellen dat hij stervende is. Via voice-over wil hij ons laten geloven dat hij nog altijd 'de meester van zijn eigen leven is'. Maar dan komt hij bij zijn bloedverwanten terecht. Allemaal woedende of gekwetste individuen die niet met zichzelf en evenmin met elkaar overweg kunnen.

Een verhaal dus over de nefaste invloed die familie kan hebben. Familie als gevangenis. Een thema dat hij eerder in J'ai tué ma mère en Mommy behandelde. Hij is dus op vertrouwd terrein en laat er geweldige acteurs tekeergaan. Een cast van Franse supersterren. Met Nathalie Baye als de moeder, Vincent Cassel als grote broer Antoine en Marion Cotillard als diens vrouw Catherine. Léa Seydoux speelt het jongere zusje Suzanne, een meisje bij wie de walmen van wiet uit haar oren opstijgen.

Ze kwebbelen er allemaal op los, zonder iets te zeggen. De gezwollen dialogen staan bol van haat en rancune, hun onophoudelijke gekwetter heeft een verstikkend effect.

Net als de hele beeldtaal. Dolan filmt de acteurs heel close. "Het was alsof we door een microscoop gefilmd werden", zei Gaspard Uliell daarover. Dolan zei dan weer dat hij vooral met close-ups werkte omdat hij de gezichten wou laten spreken. Bij de schaarse stiltes rust de camera op het gezicht van Louis, de schrijver, op wiens bekentenis je wacht. Hij is de enige die zuinig is met woorden. Hij is gekomen om te spreken, maar wacht tot het juiste moment komt. En misschien komt het niet.

Lege doos

De Britse krant The Guardian was een van de zeldzame publicaties waarin Dolan op een positieve kritiek kon rekenen. De film werd er een "briljante, gestileerde en hallucinatorische evocatie van de disfunctionele familie" genoemd. Maar de meeste critici vonden de film en zijn personages hoogst irritant. Een lege doos die de schitterende acteurs niet gevuld kregen. Acteurs die deden denken aan de de atleten uit de sketch van Monty Python die samen in de startblokken staan, maar na het startschot allemaal een andere richting uitsnellen.

The Hollywood Reporter sprak van "koude film die een onvoldaan gevoel achterliet". In Variety had men het zelfs over een 'marteling'. Vanity Fair zei dat de regisseur niet in staat was "om verder te zien dan zijn neus lang is".

Een neus die vol snot hing toen Dolan even verrast was als de pers dat hij in Cannes met de grote prijs van de jury aan de haal mocht gaan. Hij voelde zich een wrak nadat hij de kritieken gelezen had, gaf hij toe. En haalde terstond uit naar de pers, zeggende dat hij er niet bij kon "dat iemand die 5 sterren geeft aan een film als Creed en viereneenhalf aan Fast and the Furious ongestoord mag zeggen dat Marion Cotillard hem verveelt in mijn film. Dan vraag ik me af: "What the fuck doet zo iemand in Cannes?'"

Blijkbaar is de kritiek nog niet verteerd. Want via Instagram liet hij weten dat ze hem in Cannes niet moeten verwachten met zijn eerste Engelstalige film John F. Donovan. "Geen afrekening", zo zegt hij er meteen bij. "De opnamen duren tot in juni." Maar hij voegt er aan toe: "Schelden, verwijten en onduldbare haat zouden geen deel mogen uitmaken van het filmische of analytische avontuur."