Josse De Pauw: "Maangekte bestaat wel degelijk"

Iedere vrijdag treedt De Morgen in het spoor van de creatieven van de nacht. Vandaag: Josse De Pauw.

Nachtopnames voor een nieuwe tv-reeks over een bordeel op de Chaussée d'Amour: dan verwacht je roze lampjes, rood velours, halfnaakte lijven. Op zijn minst. Maar in het vergeelde politiekantoor in het Limburgse Meldert, waar vannacht gefilmd wordt, valt bedroevend weinig glamour en sexappeal te bespeuren. En al helemaal geen streepje bloot.

Gelukkig brengt Josse De Pauw nog een vleugje extravagantie op de set, met zijn cowboyboots en verwilderde sik. De make up-artieste legt in een rommelig achterkamertje de laatste hand aan zijn gigantische nektattoo, terwijl de kleedster zijn fel paarse broek opstrijkt.

De Pauw speelt Willy in de Telenet-serie 'Chaussée d'Amour', een eigenzinnige, ouderwetse pooier die zowel hoertjes van twintig als vrouwen van vijftig tot zijn harem mag rekenen. "Een extreem personage. Zo heb ik het graag."

Buiten is het pikdonker. Om de gepaste duistere sfeer op te roepen, wordt er gefilmd tussen middernacht en half vier. Voor menig acteur een beproeving, voor De Pauw een geschenk. De acteur/auteur staat sinds jaar en dag bekend als notoir nachtschuimer. Iemand wiens bioritme pas goed en wel in gang schiet eens de schemer inzet.

"Ik hou van de emotionele vrijheid van de nacht", zegt hij met die prachtige diepe stem van hem. Alsof het leven 's nachts minder ernstig kan worden genomen dan overdag. "Duisternis heeft nu eenmaal iets uitnodigends. Alles is ook heftiger: gesprekken, ruzies, flirts. 's Nachts weet je: het kan alle kanten uit, ook heel rare kanten. Maangekte bestaat wel degelijk. Doodjammer dat ik dat niet meer ten volle kan beleven."

Rammelende carrosserie

"Stilte voor opname!" gilt de productieassistente. In de aangrenzende kamer blikken de agenten van dienst, Dirk Roothooft en Evelien Bosmans, de eerste scènes in onder toeziend oog van een twintigkoppige technische ploeg. Blijkt dat Chaussée d'Amour ook over een moordonderzoek in het prostitutiewereldje gaat.

In een poging aan de drukte te ontsnappen zet De Pauw koffie aan het geïmproviseerde cateringstandje op de oprit van het politiekantoor. Als de acteur mag kiezen, drinkt hij 's nachts liever een goed glas wijn, "maar cafeïne is beter om wakker te blijven".

"Ik doe tegenwoordig zelfs een middagdutje als ik laat moet werken. Anders kom ik de nacht moeilijker door. De geest wil nog wel, maar de carrosserie rammelt. Stramme spieren als ik te laat ga slapen, lage rugpijn, hoofdpijn als ik zelfs niet gedronken heb. Rare dingen die je niet kunt plaatsen, enkel bij het feit dat je ouder wordt."

De duisternis heeft vandaag ook een wrang kantje, een herinnering aan vroeger tijden, toen hij jong en sterk was. "Toen de nacht mij maar niet klein kreeg. Doorgaan tot de zon opkomt en dan met diepe wallen toch gaan repeteren: dat is er niet meer bij. Mijn lichaam dwingt me tot andere geplogenheden."

Dat pikt, geeft hij toe. Vaak, en hard. "Maar ik ben een overlever. Ik kan me vrij goed neerleggen bij wat is. Je kunt er beter iets van maken dan energie stoppen in het bevechten van het onvermijdelijke."

Dus geeft hij dezer dagen ook de ochtend een kans. "Vroeg opstaan: ik begin daar zelfs deugd van te krijgen. Soms begin ik om acht uur 's ochtends al verhalen of theaterteksten te schrijven. Frisse kop, vol energie. Dat is iets wat ik vroeger niet kende."

Dansen, drinken, eten

Josse De Pauw eet een boterham met kaas, steekt vervolgens een sigaretje op. "Ik ben natuurlijk ook niet zuinig geweest op dat lichaam. Ik heb het misbruikt. (lacht) Als ik de puriteinse gezondheidsregels van vandaag mag geloven, zou ik allang dood moeten zijn. Een sappig mergpijpje met wat peper op toast en een glas wijn: zo heb ik er 's nachts op café veel naar binnen gewerkt."

Het is al één uur en De Pauw is nog geen stap verder dan de kleedkamer. De opnameleider laat weten dat er vertraging is. Nachtelijk acteren is ook: goed kunnen wachten.

Normaal leest de acteur tussen de scènes door een boek, in zijn tas zit een bundel van Japanse verhalen. Nu gebruikt hij de dode momenten om herinneringen op te halen. Aan nachten in Brusselse stamcafés als Le Coq en L'Archiduc, met vaste tafelgenoten Arno, Marc Didden, Dominique Deruddere en Jan Decorte.

"Of: los hombres complicados, zoals we onszelf doopten", zegt De Pauw, de ogen vol ondeugd. "We vonden elkaar in de gezelligheid van de nacht. Niemand van ons moest de volgende ochtend vroeg op zijn werk zijn. Om vijf uur 's middags namen alle pendelaars de trein en was de stad van ons. We praatten over het leven, dansten, dronken en aten. Om dan in een taxi te springen en te verhuizen door de stad. Een fijn spel, dat in de nacht beter verdragen werd dan overdag. Nu woon ik in Antwerpen, maar de schoonste nachten van mijn leven, die heb ik in Brussel beleefd."

Ook De Pauw weet: nachten gaan sneller gepaard met alcohol en dus ook met overmoed. Alles wordt verraderlijker. Niet erg, vindt hij zelf, want 's nachts wordt ook sneller vergeven. "Zeker voor straffe uitspraken die op café worden geponeerd is er achteraf vaak begrip. (lacht) Weggaan uit het café als er nog volk was, lukte mij overigens nooit."

Dat had vooral met nieuwsgierigheid te maken, legt hij uit. En de indruk dat je die 's nachts voluit mag beleven. "Die schaamteloosheid is zeer schoon. Als een mooie vrouw aan de andere kant van het café zit, kun je daar 's nachts openlijk naar kijken. Overdag is dat raar. Mensen worden breekbaarder, of toch menselijker. Het is allemaal niet zo fel verlicht, niet zo afgetekend en definitief. De dag hangt vaak aaneen van de waarheden. Eens de avond valt, is er meer ruimte voor twijfel."

Tijd voor een laatste nicotinepauze. Binnen op de set is het een drukste van jewelste, buiten in de haast unheimlich stille Limburgse woonwijk lijkt het om halftwee 's nachts alsof we alleen op de wereld zijn. De Pauw neuriet een onverstaanbaar deuntje.

Hij heeft zijn vriendin ook 's nachts leren kennen, zegt hij. "Al dansend op café. Zie je: 's nachts gebeuren goede dingen." In 2013 raakte bekend dat De Pauw en zijn Japanse echtgenote, de Rosas-danseres Fumiyo Ikeda, al even uit elkaar waren en hij een relatie had met Kristien De Proost (43). Of zoals de boekskes kopten: "Josse De Pauw samen met twintig jaar jongere actrice."

"Het leeftijdsverschil zit ons niet in de weg. We vinden elkaar ook in die nacht. Kristien is eveneens een nachtraaf. Ze gaat graag uit of zit vaak heel laat te werken. En ik ga dan wel veel minder op stap dan vroeger, het gebeurt zelden dat ik voor twee uur in mijn bed kruip. Ik lees, schrijf maar ik kan ook gewoon voor tv hangen. Zeker in de zomer, met de ramen open en een glas wijn bij de hand. Heerlijk."

Nog een halfuur en dan is het aan hem. De acteur heeft vannacht één scène, maar wel zo technisch dat die zeker anderhalf uur in beslag neemt. Alleen: een kordate productieleidster verbiedt ons om er ook maar iets over neer te pennen. "Geen woord! Anders verklap je te veel van de plot."

Aan last-minute voorbereiding blijkt De Pauw niet te doen. "Het zit in mijn hoofd." Theater vraagt meer voorbereiding. "Het uur voor ik op moet: dat is van mij. Dan moet ik mijn kilometers rondjes lopen, kunnen malen in het hoofd. Alsof je plots ziek wordt. Snot in de kop. Maar eenmaal op scène ben je immuun voor alles."

Ooit scheurde hij zijn meniscus tijdens een dans op toneel. Heel de voorstelling niets van gevoeld, maar applaus nemen was er niet meer bij. "Ik kon niet meer lopen. Film en televisie vragen ook een stevige focus, maar zijn toch meer 'materiaal leveren'."

Wonderland

Hij mag de laatste jaren dan meer en meer in topseries als 'De ronde' en 'Met man en macht' opduiken, De Pauw blijft in de eerste plaats een theaterdier. "Theater is een oplossing voor mij. Voor alles wat fout zou kunnen zijn in de wereld. Het is een wonderland. Je stapt door een gat in de haag een andere wereld binnen. Ik put daar vertrouwen en zelfzekerheid uit."

Is hij na al die jaren soms nog onzeker? "Niet wat theater betreft, voor de rest is het een ramp. Zwalpen op een wilde zee. (bulderlacht) Echt, ik twijfel over alles. Over het leven. Je krijgt een kind en wordt verondersteld dat op te voeden. Doe je dat goed? Kun je dat goed doen? Je begint een relatie. Wat is er nodig om dat te laten slagen? En als het mislukt, is het dan jouw fout of niemands fout? Niemand die het mij blijkbaar kan vertellen. Dus dat ik iets kan en goed doe, met name in het theater, stelt mij gerust."

De regisseur wenkt. Het is eindelijk tijd voor zijn geheimzinnige sleutelscène. Ons signaal om af te druipen. Sommige mensen van de opnameploeg hebben een slaapplaats in de buurt voorzien. Niet De Pauw. Die rijdt straks om vier uur nog van Limburg naar zijn appartement in Antwerpen. "Ik word misschien wat ouder, maar er zijn nog zekerheden. Als de adrenaline van het spelen door de aderen heeft gejaagd, kun je niet meteen gaan slapen. Dat bestaat niet."