Josh O’Connor speelt Charles in ‘The Crown’: ‘We tonen een Charles die je niet hoort, een man zonder stem’

Josh O’Connor en prins Charles hebben alvast één ding gemeen: hun flaporen. Maar oren maken je geen kroonprins, zegt de acteur. De houding, dat is het geheim.

Wanneer hij in seizoen 3 van The Crown zijn debuut maakt – Charles als student in Cambridge – houdt O’Connor zich kaarsrecht. Daarna volgt zijn houding de zielstoestand van de prins: meer en meer voorovergebogen, de nek vooruit, naarmate de verwachtingen van het koningshuis Charles’ gemoedsrust ondermijnen. Tegen de tijd dat Mummy – koningin Elisabeth II, gespeeld door Olivia Colman – de prinsenkroon op het hoofd van haar zoon zet, bij zijn investituur als prins van Wales, ben je bang dat hij onder de last zal bezwijken.

“Hoe meer gewicht hij op zijn schouders krijgt, hoe meer het hem neerdrukt, hoe langer zijn nek wordt”, zegt O’Connor. “Uiteindelijk is hij zielig, een soort verschrompelde man.”

In seizoen 4 van The Crown, nu op Netflix, wordt het nog erger. We zien een minder sympathieke Charles, die zich nors en klagerig verzet tegen zijn huwelijk met de glamoureuze prinses Diana (Emma Corrin). En niet heel erg discreet naar Camilla Parker (Emerald Fennell) hunkert, zijn grote liefde die nooit echt van het toneel verdween. (Ze zal waarschijnlijk in een toekomstig seizoen met Charles trouwen, zoals ze dat in 2005 in het echte leven deed.)

Voor O’Connor, 30, is dit seizoen zijn laatste in een rol die hij nooit gezocht heeft. Eerst weigerde hij zelfs toen ze hem vroegen om Charles te spelen, hij vond zichzelf te links. “Ik dacht, hier kan ik niets aan bijbrengen,” zegt hij. “Ik ben een republikein, de koninklijke familie laat me koud.”

Zonder stem

Toen hij dan toch een auditie deed, gaf Peter Morgan, de maker en schrijver van de reeks, hem een scène waarin Charles zich met een personage uit Saul Bellows Wachttijd vergelijkt, een man die ongeduldig uitkijkt naar zijn oproep voor het leger, omdat de oorlog zijn leven zin zal geven.

“En dan zegt hij: eigenlijk zit ik te wachten tot mijn moeder doodgaat opdat mijn leven zin zou krijgen”, zegt O’Connor. “Ik las die regel en ik dacht, daar kan ik wel iets mee doen.”

In het huidige seizoen krijgt de prins het voortdurend moeilijker met het ongelukkige huwelijk dat hem opgedrongen is en met zijn blijvende onbeduidendheid in het koninkrijk. O’Connor: “We tonen een Charles die je niet hoort, een man zonder stem. Maar dat is net het mooie, daar zit zijn conflict, hij vindt dat niemand naar hem luistert.”

Het is geen inbeelding. Zoals zijn moeder hem in een pijnlijke scène ijskoud uitlegt, wil niemand zijn stem horen. Niemand.

O’Connor en Colman grapten graag dat al hun gedeelde scènes variaties op hetzelfde trieste thema waren. “Charles komt binnen, zegt, ‘Mummy, ik moet met je praten’, zij zegt ‘Nee’ en hij gaat weer weg. Elke keer opnieuw.”

“Als koningin moest ik sterk zijn,” zegt Colman, “maar ik vond het erg moeilijk om hem geen knuffel te geven.” De twee acteurs identificeerden zich niet bepaald met hun rol. “Na elke opname was het tijd voor een kop thee en een koekje. Hij is een heerlijke acteur om mee te werken. Een van de groten, als je het mij vraagt.”

Gekwelde man

O’Connor kende een gelukkige jeugd als de tweede van drie broers in Cheltenham, een kuurstadje aan de rand van de Cotswolds. Hij bezocht de Old Vic Theater School in Bristol, waar twee van zijn idolen, Pete Postlethwaite en Daniel Day-Lewis, hem waren voorgegaan. “Ik voelde me daar als een vis in het water. Een zalige tijd.”

Na zijn opleiding kreeg hij kleine televisierollen in Peaky Blinders en Ripper Street. Zijn eerste hoofdrol was als de oudste zoon in The Durrells, de ITV-serie over een Brits gezin dat in de jaren 1930 naar Korfoe verhuist.

Maar zijn echte doorbraak kwam in God’s Own Country, Francis Lees filmdebuut in 2017. O’Connor is nauwelijks herkenbaar als Johnny Saxby, een sombere, drankverslaafde homo die zich op de familieboerderij in Yorkshire kapot werkt en wiens bevroren hart door een Roemeense seizoenarbeider wordt ontdooid.

Francis Lee had O’Connor op basis van een foto om een test gevraagd. “Zijn oren stonden me aan”, vertelt hij. Maar de tape die O’Connor instuurde, was zorgwekkend. “Hij gaf een ongelooflijk briljante vertolking van een emotioneel verdrongen, gekwelde man, en ik dacht dat hij gewoon zichzelf speelde. Dat maakte me een beetje ongerust.”

Maar toen de twee elkaar ontmoetten, schrok Lee: “Daar had je die ongelooflijke grappige, vrolijke, beleefde jongen uit de middenklasse, een totaal contrast met het personage dat hij zou spelen. Hij is een van de weinige acteurs die zich compleet kunnen transformeren.”

O’Connor bereidde zich op de rol voor door een maand op een boerderij te werken in de streek waar Lee was opgegroeid – en door tussen twee opnames in lammeren op de wereld te brengen. “Dan waren we aan het filmen en iemand riep ‘Cut’ en een bestelwagen kwam aangereden en de echte boer, John, zei: ‘Josh, er is weer een lam op komst’. Je verlost dat lam, ze brengen het weg, je wast je handen, ‘Action’ en je acteert verder.” Hij denkt dat hij alles samen zo’n 150 lammeren heeft verlost.

“Toen ik begon, was ik waardeloos als boer. Ik weet niet of ik daarna een goede boer werd, maar John, nog altijd een heel goede vriend, zegt dat hij altijd een baantje voor me heeft.”

God’s Own Country leverde O’Connor in 2017 een British Independent Film Award voor beste acteur op. Twee jaar later viel hij opnieuw in de prijzen met Only You, over een echtpaar dat met onvruchtbaarheid worstelt.

Complex

O’Connor debuteerde eind 2019 in The Crown. Peter Morgan herinnert zich niet dat andere acteurs in aanmerking kwamen voor de rol van Charles in seizoen 3 en 4. Hij weet evenmin of O’Connors oren hem waren opgevallen, ook al sluit hij dat niet uit.

“Zijn gevoeligheid trok mij aan, en het feit dat hij complex maar sympathiek was. Ik vond hem meteen intrigerend”, zegt Morgan. “En zodra hij zijn tekst begon te lezen, stond het vast.”

O’Connor had The Crown gevolgd omdat een goede vriendin, Vanessa Kirby, in seizoenen 1 en 2 prinses Margaret speelde. “En zo werd ik een trouwe fan.” Hij gelooft in een klasseloze maatschappij en ziet het koningshuis niet zitten, maar vindt niet dat The Crown de Windsors in een te mooi daglicht stelt, ondanks alle pracht en praal.

“Peter doorprikt de schone schijn. Het gaat over mensen met problemen en met heel bijzondere relaties met hun ouders en de macht en de politiek. Dat is de essentie. Volgens mij kun je republikein zijn en toch veel respect en affectie voor die mensen hebben. Ik vind de koningin een buitengewone vrouw. Mannen hebben keer op keer gefaald, terwijl die ene vrouw altijd consequent gebleven is, plichtsgetrouw en apolitiek. In dat opzicht heb ik enorm veel respect voor haar – en eerlijk gezegd ook voor Charles. Ik bedoel, Charles is wel het ultieme voorbeeld van iemand die heel zijn leven heeft gewacht op een moment dat nog altijd niet gekomen is.”

Van dat probleem heeft O’Connor geen last. Hij is net klaar met Mothering Sunday van Eva Husson, gebaseerd op de novelle van Graham Swift, naast Colman, Colin Firth en Odessa Young. En momenteel repeteert hij met Jessie Buckley (I’m Thinking of Ending Things) voor een verfilming door het National Theater van Romeo & Julia.

“Hij heeft iets van een kwajongen”, zegt Buckley. “Grappig en net gevaarlijk genoeg. Je voelt je veilig, maar je weet dat we elkaar zullen uitdagen om risico’s te nemen.”

Driftbuien

In de slotaflevering van seizoen 4 is dat precies wat O’Connor doet: hij laat Charles’ gladde masker vallen en gaat woest tegen Diana over Camilla tekeer.

“Veel Windsors zijn berucht om hun driftbuien,” zegt Peter Morgan. “Ik zei: ‘Ga er helemaal voor en toon je woede en toon je hart.’ Het is een echt pijnlijke scène en dat heeft te maken met ons dubbele gevoel over Charles. Aan de ene kant gedraagt hij zich ontzettend wreed tegenover de vrouw met wie hij getrouwd is, aan de andere kant is hij ongelooflijk loyaal en standvastig tegenover de vrouw van wie hij houdt. Josh vertolkt dat schitterend.”

Die scène vindt O’Connor de beste van het seizoen. “Het begon met de investituur en het moest onvermijdelijk eindigen met de mislukking van het huwelijk, als hij zegt” – hij brult het, de pezen in zijn hals gespannen – “Ik weiger nog langer de schuld te krijgen van deze groteske mesalliance.”

“Die zin is voor mij alles”, zegt O’Connor. “Het was mijn afrekening met Charles. Mijn manier om te zeggen: mijn werk is klaar, vaarwel.”

The Crown, nu op Netflix