Je verlaat The Beatles… en dan worden ze beroemd: elke groep heeft zijn Stuart Sutcliffe

Zestig jaar geleden overleed Stuart Sutcliffe, de eerste bassist van The Beatles. Je hoort hem op geen enkele plaat, maar zijn invloed op de Fab Four is onmiskenbaar. Bijna elke groep heeft zo wel zijn Stuart: een lid van het eerste uur dat vertrok, of moest vertrekken, voor het grote succes.

Hamburg is de stad waar The Beatles aan de peppillen zijn gegaan, waar George Harrison is ontmaagd terwijl de rest van de band er grijnzend op stond te kijken en waar de voltallige band ooit tegelijk een druiper kreeg van dezelfde vrouw. U begrijpt dat de Hamburgers daar trots op zijn. Langs de belangrijkste weg van de stad, de in neon badende Reeperbahn, ligt zelfs een Beatles Platz. Een stalen sculptuur op het pleintje verbeeldt de silhouetten van de Fab Four. Wat de meeste foto’s niet laten zien, is er dat er op een afstandje nog een vijfde figuur staat die Stuart Sutcliffe moet voorstellen.

De eerste bassist van The Beatles, staat bovenaan zijn Wikipedia-pagina, maar eigenlijk was Stuart Sutcliffe een opkomende kunstschilder die per ongeluk in de band van zijn schoolvrienden belandde. In hun zog zag Sutcliffe veel bedompte kelders, gewillige vrouwen en halve liters, maar nooit een opnamestudio. Over zijn kwaliteiten als bassist lopen de meningen uiteen, maar een muzikaal genie of een podiumbeest was hij geenszins.

Sutcliffe verlaat de band vrij snel om zijn kunststudies verder te zetten en leent nog een tijdje zijn Höfner-bas uit aan Paul McCartney. In 1962, nog geen jaar nadat hij bij The Beatles is weggegaan, sterft Sutcliffe aan een hersenbloeding. Hij is maar 21 jaar geworden.

Ondanks zijn beperkte muzikale kunde is Stuart Sutcliffe voor veel fans de enige echte vijfde Beatle, zegt Michèle Cuvelier, die onlangs een podcast maakte over Paul McCartney en daarvoor met veel Beatles-adepten sprak. De StuBru-presentatrice heeft ook zelf een boon voor de originele bassist. “Toen hij stierf, waren de andere bandleden daar kapot van, vooral John Lennon. En als John zo van iemand heeft gehouden, dan kan ik niet anders dan die man ook in mijn hart sluiten. Vergeet ook niet dat Stuart op de hoes van Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band staat, in tegenstelling tot Pete Best.”

Worstenbroodjes

Drummer Pete Best kreeg een paar weken voor de opnames van debuutsingle ‘Love Me Do’ te horen van manager Brian Epstein dat hij ontslagen was wegens niet goed genoeg. De fans protesteerden eerst en George Harrison kreeg zelfs een kopstoot tijdens een optreden, maar geen duizend gillende meisjes konden voorkomen dat Best als een verbitterde ambtenaar eindigde, die zich van het leven probeerde te beroven en ooit een album uitbracht dat Best of the Beatles heette, zonder Beatles-nummers. Dat hij later een paar miljoen pond aan auteursrechten incasseerde voor zijn bijdrage aan de vroege opnames op Anthology 1, verzachtte de pijn enigszins.

Sutcliffe en Best hebben weinig of niets bijgedragen aan het repertoire van The Beatles, maar des te meer aan de mythologie rond de band. Hun namen staan niet alleen voor de Hamburgse jaren vol zwijnerij, maar ook voor de klim naar de top die voor geen enkele band vlekkeloos verloopt, ook niet voor de beroemdste aller tijden. De verhalen van de achterblijvers maken de overblijvende leden van The Beatles heroïsch en menselijk tegelijk.

Zoals The Beatles een andere band worden als je je hen inbeeldt onder een Hamburgse prostituee, zo krijg je een andere blik op Triggerfinger als je met Wladimir Geels praat. De Nederlander was de eerste bassist van de band, de voorganger van Lange Polle dus, en weet als geen ander hoe de groep heeft moeten knokken voor het succes. “Mensen denken dat Studio Brussel de band beroemd heeft gemaakt, maar dat is onzin. Triggerfinger is zelf gegroeid van hele kleine cafeetjes naar steeds grotere zalen en festivals waar met elk optreden meer publiek naartoe kwam”, vertelt Geels. “Daarvoor repeteerden we twee keer per week in mijn garage in Zonhoven. Eerst worstenbroodjes eten, en dan spelen maar.”

Ook Jonas Goeteyn, de drummer die meespeelt op de allereerste demo van Bazart, heeft wat pioniersverhalen te vertellen. “Toen ik erbij kwam, klonken ze nog heel akoestisch, bijna folky. De catchy sound hadden Mathieu en Simon (Terryn en Nuytten, JVL) toen al. We hadden een nummer dat ‘Breintrein’ heette, later werd dat ‘Goud’. ‘Echo’ speelden we ook al, maar het heette nog ‘Ridder zonder hoofd’. We wilden van die gitaren af en het is Olli (Oliver Symons, JVL) die ons naar de elektronica heeft gestuwd.”

Toen het rond 2015 duidelijk werd dat het hard zou gaan voor Bazart, besliste de band om verder te gaan met een professionele drummer. “Dat kwam toen hard aan,” zegt Goeteyn, “maar later kon ik het plaatsen. Ik was volop voor mijn studies aan het gaan en had amper de tijd om te repeteren. Daarna heb ik hen nog in de Lotto Arena gezien en dat maakte me best trots. Zelf maak ik nog muziek, maar die komt mijn kelder niet uit.”

Uitgelachen door Noel

Creatieve meningsverschillen, is de smoes die het vertrekkende bandlid vaak bovenhaalt, en heel soms is het ook echt zo. Zo stopte Tony Chapman met drummen bij The Rolling Stones omdat hij het niet zo had met bluesrock en verloor Pantera zijn eerste frontman Terry Glazer omdat hij een glamband wilde blijven terwijl de rest zwaardere muziek wilde maken. Angus MacLise, de eerste drummer van The Velvet Underground, verliet zijn groep dan weer omdat hij allemaal te commercieel vond worden. Dat deed hij trouwens vlak voor het eerste betaalde concert van de groep. Vroeg pieken, heet dat dan.

Vaak is de reden van vertrek lastiger om dragen. Beperkte muzikale kwaliteiten, om maar iets te noemen. Zo was Chad Channing van Nirvana nog goed genoeg om debuutplaat Bleach in te drummen, maar werd hij tegen de opnames van Nevermind vervangen door Dave Grohl. Bij The Who moest drummer Doug Sandom om dezelfde reden wijken en ook hij werd vervangen door een legende: Keith Moon.

Bij The Police moest gitarist Henry Padovani het ontgelden. Hij speelde niet goed genoeg volgens Sting, die er daarom Andy Summers bij haalde. De twee snarendrijvers speelden een tijdje naast elkaar, tot Summers zijn collega liet verstaan dat er in de groep maar plaats was voor één gitarist. Padovani ging meteen bij Wayne County & the Electric Chairs spelen, op dat moment een gerespecteerde band voor wie The Police nog het voorprogramma speelde.

Tony McCarroll kreeg misschien wel het pijnlijkste ontslag. De drummer en medeoprichter van Oasis speelde hits als ‘Live Forever’ en ‘Some Might Say’ in, maar wordt in de documentaire Supersonic uitgelachen door Noel Gallagher om zijn zogenaamd beperkte capaciteiten. McCarroll daagde de rest van Oasis voor de rechter en zou uiteindelijk een minnelijke schikking sluiten voor en half miljoen pond. Saillant detail: zijn advocaat was dezelfde die Pete Best bijstond om twee miljoen pond van The Beatles af te troggelen.

Iemand die zich kan inbeelden hoe McCarroll en Padovani zich moeten hebben gevoeld, is Erik Verheyden. Hij was de eerste bassist van K’s Choice toen het nog gewoon het bandje van zijn schoolvriend Gert Bettens was en toerde mee met hen ten tijde van hun debuutplaat The Great Subconscious Club. Tijdens de opnames van opvolger Paradise in Me moest hij verstek geven. “Ik moest dringend geopereerd worden aan mijn vinger. Sowieso was ik al meer een livemuzikant dan een studiobeest en het is producer Jean Blaute die uiteindelijk toch vriendelijk voorstelde aan de rest van de band om een andere bassist te zoeken. Dat werd Vincent Pierins, een gerenommeerde studiomuzikant.”

Op ‘Not An Addict’, de grootste hit op Paradise in Me, hoor je Verheyden trouwens nog wel: “Het heeft een tijdje wrang gevoeld om dat op de radio te horen, maar vandaag kan ik alleen maar trots zijn.”

Leger

Het vertrek van Erik Verheyden bij K’s Choice verliep alles bij elkaar nog sereen. De meeste gedwongen ontslagen in de rockgeschiedenis gaan gepaard met drama, drugs of allebei. Zo besloten de leden van Pink Floyd op een dag om hun frontman Syd Barrett niet meer op te pikken, omdat ze niet langer met zijn drugsverslaving en bijhorende psychoses om konden gaan. Onder fans van de Red Hot Chili Peppers wordt er nog steeds getreurd om gitarist Hillel Slovak, die op zijn 26ste ten onder ging aan heroïne.

In datzelfde trieste lijstje staat ook Dave Mustaine, al kan die zijn avonturen bij Metallica nog wel navertellen. Hij richtte de band mee op, maar vloog samen met zijn alcoholverslaving na amper twee jaar al buiten. Dat is altijd aan hem blijven knagen, ook toen hij wereldberoemd werd als frontman van Megadeth. Nog steeds maakt Mustaine van tijd tot tijd ruzie met zijn voormalige bandmakkers. Zijn klaagzang in de ontluisterende Metallica-docu Some Kind of Monster, op de zetel bij Lars Ulrich, is het trieste dieptepunt.

Ook Rod Evans, de originele leadzanger van Deep Purple, toonde zich niet sportief. Na zijn vertrek begon hij op verzoek van een concertorganisator met een nieuwe band die hij ook Deep Purple noemde en waarin hij begeleid werd door vier muzikanten die geen fluit met de band te maken hadden. Gek genoeg werd hij samen met de rest van het echte Deep Purple opgenomen in de Rock ’n Roll Hall of Fame. Wie géén ereplaats kreeg, is bassist Nick Simper. Hij zat nochtans in dezelfde periode in de band en speelde niet mee in ‘Bogus Deep Purple’.

Af en toe komt een vertrekkende muzikant onverwacht goed terecht. Zo werd gitarist Jason Everman zowel bij Nirvana als bij Soundgarden buitengegooid, maar is hij vandaag een gerespecteerde sergeant in het Amerikaanse leger met ervaring in Irak en Afghanistan. Kate Schellenbach richtte The Beastie Boys mee op als drummer en stapte op omdat ze het seksisme van producer Rick Rubin beu was. Vandaag is ze een bekende tv-producer die onder meer voor Ellen DeGeneres en James Corden heeft gewerkt.

Ook Wladimir Geels mag niet klagen. De voormalige bassist van Triggerfinger speelt vandaag bij de Nederlandse megaband Rowwen Hèze. Toch blijft hij altijd zitten met een wat-als-gevoel. “Ik heb toen een half jaar getwijfeld, maar de omstandigheden dwongen mij om te vertrekken: ik moest in mijn eentje voor mijn dochter zorgen, kreeg steeds meer werk als sessiemuzikant voor radio en tv... Ik ben ontzettend gelukkig met wat ik nu doe, maar Triggerfinger blijft wel mijn lekkerste ex. Ik gun de jongens alles, maar ik mis ze ook. Het liefst zou ik nog een keer worstenbroodjes met hen eten.”