‘James Cameron is echt wel een merknaam’: ook ‘Avatar: The Way of Water’ breekt records aan de kassa

Titanic-regisseur James Cameron wil opnieuw de kroon van box office-koning opeisen. Zijn nieuwe film, Avatar: The Way of Water, rondde vorige week de kaap van 1 miljard dollar en lijkt op de valreep Top Gun: Maverick van de troon te stoten als best verdienende film van 2022. Hoe slaagt hij daarin?

James Cameron is een man van records, binnen en buiten de bioscoop. Tien jaar geleden daalde hij in de Deepsea Challenger als eerste persoon op zijn eentje af tot op de bodem van de Marianentrog, met een diepte van 11 kilometer het diepste punt op aarde. In 1997 bereikte hij dan weer de top van de all time box office, toevallig met een film over een schip dat ook naar de zeebodem zakte. Titanic was de eerste film die meer dan een miljard dollar ophaalde aan de bioscoopkassa, en met een wereldwijde opbrengst van 1,84 miljard dollar bleef de film ruim twaalf jaar op nummer één staan. Tot Avatar, een andere film van James Cameron, Titanic van de troon stootte.

Weer dertien jaar later is Cameron opnieuw onder water gedoken om records te breken. Avatar: The Way of Water rondde begin deze week de kaap van 1,4 miljard dollar aan wereldwijde opbrengsten. Daarmee staat de film al in de top 15 aller tijden, en volgens het Amerikaanse tijdschrift Variety zal de nieuwe Avatar ook Top Gun: Maverick nog de loef afsteken als meest succesvolle film van 2022.

En maar goed ook: met een budget van tussen de 360 en 450 miljoen dollar is het een van de duurste films aller tijden, en zijn zulke immense opbrengsten nodig om winstgevend te zijn. “Het idee dat je een box office van 1,5 of 2 miljard nodig hebt om break-even te draaien, daarvoor moet je als filmmaker ballen van staal hebben”, zegt filmregisseur en Hollywood-watcher Jan Verheyen.

Cameron lijkt over die ballen te beschikken. Er ging dertien jaar voorbij sinds de release van Avatar, omdat Cameron moest wachten tot de techniek op punt stond om performance capture ook onder water te kunnen toepassen. In die dertien jaar werden superheldenfilms, die van Marvel op kop, de dominante kracht in de bioscopen. In 2019 werd Avatar aan de box office aller tijden voorbijgestoken door Avengers: Endgame.

Bovendien leek de originele Avatar ook niet gemaakt voor de eeuwigheid. De film had niet dezelfde iconische plaats in de filmgeschiedenis ingenomen als Titanic of Jurassic Park, andere kaskrakers die records hadden gebroken. “Ik had ook dat gevoel”, zegt Verheyen. “Die eerste film is heel groot geworden, maar vijf of tien jaar later vroeg je je toch een beetje af: hoe is dat nu weer gebeurd? Maar voor de release van The Way of Water heb ik Avatar herbekeken, en ik vond die eigenlijk beter dan ik me herinnerde.”

Filmstudio Disney leek dat ook aan te voelen: Avatar werd eerst vorig jaar, buiten de Verenigde Staten, en dan afgelopen najaar, in de VS, opnieuw in de bioscoop gebracht. De film lokte voldoende volk om Avengers: Endgame opnieuw naar de tweede plaats van de all time box office te verwijzen, én wist zo ook de appetijt voor The Way of Water op te wekken, blijkens de indrukwekkende cijfers die de film inmiddels kan voorleggen.

David Attenborough

“Ik vermoed dat voor veel mensen de herinnering aan de eerste Avatar voldoende sterk en positief was om opnieuw mee te gaan in dat verhaal”, verklaart Verheyen. “Het is een woelige periode voor het hele filmlandschap, met de concurrentie van streamingdiensten en de impact van covid. Mensen hebben nóg meer dan vroeger een goede reden nodig om naar de bioscoop te gaan. En bij Avatar: The Way of Water krijg je echt waar voor je geld.”

Wie in de loop van de kerstvakantie, al dan niet met kroost, naar de bioscoop is afgezakt voor James Camerons nieuwste films, zal het gemerkt hebben: de nieuwe Avatar is een evenement met een ‘niet te missen’-aura, dat bomvolle zalen lokt en mensen overtuigt om tickets te verkopen voor vertoningen in 3D of in IMAX. Qua grote, internationale releases moet The Way of Water dit jaar ook geen concurrenten naast zich dulden: de twee andere succesfilms van 2022, Top Gun: Maverick en Jurassic World Dominion, palmden de zalen in het voorjaar en de zomer in.

Zo slaagt Cameron er vijfentwintig jaar na het monstersucces van Titanic opnieuw in om mensen en masse naar de bioscoop te lokken, door ze een al bij al simpel verhaaltje te vertellen en ze onder te dompelen in de wereld waarin dat verhaaltje wordt ontvouwd. “Het is fascinerend hoe hij erin slaag om een volledig nieuwe wereld te creëren”, vindt Verheyen. “De rijkdom aan details, de verbeelding om al die creaturen te bedenken. De creativiteit én de technisch volmaakte manier waarop die wordt verwezenlijkt, dat is erg knap. Het is bijna alsof je naar een natuurdocumentaire van David Attenborough zit te kijken, maar dan van een fictieve wereld. Adembenemend. Een visie volstaat niet om alle details in je op te nemen. Naar zo’n fantastisch universum kijk je met een naïeve, kinderlijke verwondering. En dat hebben we misschien wel nodig in de wereld van vandaag.”

De vraag is nu waar het succes van Avatar ophoudt. Remakes en sequels doen het sowieso beter aan de kassa: in de top tien aller tijden is Titanic nu de laatst overgebleven film die volledig op zichzelf staat. Avatar is nu ook een franchise – er zijn nog drie vervolgfilms op komst – en James Cameron zelf is dat misschien wel ook. “Ik denk dat we tot nu toe misschien onderschat hebben,” zegt Verheyen, “dat James Cameron écht wel een merknaam is.”