Ik verkeerde vijf jaar geleden in zulke slechte staat dat mijn moeder niet met me kon praten zonder in huilen uit te barsten

Daan Heerma van Voss is een Nederlandse schrijver.

Daar, midden op mijn bureau, ligt hij. Mijn laatste pil. Eigenlijk is het maar een kwart pil; het afgelopen jaar heb ik afgebouwd, mijn chemische afhankelijkheid is steeds minder geworden. En vanaf morgen zal ik weer volledig zonder pillen leven, voor het eerst in vijf jaar zal ik weer mezelf zijn.

Lange tijd had ik geweigerd mezelf medisch te drogeren; het voelde aan als valsspelen. Als je het leven niet aankon, was mijn overtuiging, moest je dat besef dragen als een man: door whisky te drinken en het geluk van anderen te doorzien en te ridiculiseren. Maar dit machismo verloor zijn kracht toen ik vijf jaar geleden in zulke slechte staat verkeerde dat mijn moeder niet met me kon praten zonder in huilen uit te barsten, dat ik niet meer sliep, dat ik het leven nog slechts zag als een verplicht nummer, totdat ik filosoferenderwijs tot de conclusie kwam dat het met die zogenaamde verplichting ook wel meeviel. (De oorzaak van deze vrije val: onder andere liefde.) Een strenge psychiater hoorde me aan en schreef een recept voor: drie soorten pillen (dag-antidepressivum + angstremmer + slaap-antidepressivum), dagelijks te slikken.

Die eerste week was ik niet meer dan een schim. Al mijn zintuigen leken opnieuw te worden ingesteld. Mijn blik was nu eens haarscherp dan weer wazig, elk geluid kwam vertraagd tot me, ik was duizelig, soms voelde mijn tong zo dik aan dat er niks zinnigs uit mijn mond kwam. Maar: ik begon weer te slapen. Zo begon het herstel, met diepe, zweterige, comateuze nachten.

Langzaam raakte ik gewend aan de nieuwe ik, die weliswaar minder sensitief was dan de ouwe ik, maar ook minder last had van wanen en psychologische implosies. Mijn trots maakte dat ik mijn pillendoosje buiten het zicht bewaarde. Het was mijn geheim. Maar iedereen die me op haast maniakale wijze zag vereenzelvigen met antidepressiva slikkende personages in films en boeken (vooral Jonathan Franzen bleek een geheime medestander) wist wel beter.

De grote angst van iedereen die pillen slikt is dat je ware aard erdoor wordt verhuld. Dat kan weer tot allerlei vormen van paranoia leiden: iedereen die jou goed behandelt, kan alsnog gezien worden als een potentiële verrader, omdat hij/zij je alleen maar mag nu je persoonlijkheid wordt bijgestuurd – misschien zelfs gevormd – door farmaceutische hulpmiddelen. En te veel contact met de vrienden die je nog kennen van ervoor is om een andere reden niet wenselijk: ze herinneren je aan die bedroevende zwarte dagen die je het liefst zou vergeten.

Langzaam maar zeker verdwijnt die oude ik uit het zicht. Misschien, zeg je tegen jezelf, komt hij nooit meer terug. Misschien, denk je in een theatrale bui, heeft hij wel nooit bestaan. Soms droom je dat je een gesprek voert met je oude ik; jullie proberen elkaar te begrijpen, maar jullie spreken een volstrekt andere taal.

Begin dit jaar durfde ik het aan om een geliefde in vertrouwen te nemen. Ze leek niet onder de indruk. Iedereen lijdt wel ergens aan, vond ze, en iedereen slikt wel iets. Ik besloot met deze verlichte geest te gaan samenwonen.

Waarom stoppen? Omdat het je geheugen aantast. Omdat je er zweet-nachtmerries van krijgt. Omdat je er dik van wordt. Omdat je nooit weet of psychisch herstel nu jouw verdienste is, of die van de firma Bayer. Ik begon af te bouwen.

En nu ligt daar mijn laatste pil. Hij ruikt scherp, lijmachtig. Nee, denk ik ineens, dit is niet de laatste pil die ik slik. Dit is de eerste pil die ik niet slik. En net zo makkelijk veeg ik het kwartje mijn prullenbak in, nieuwsgierig om de persoon te ontmoeten die ik ooit was.