‘Ik kon gewoon niet geloven dat een vrouw me daar aanraakte’: Pamela Anderson vertelt eindelijk haar eigen verhaal

Ze was het ultieme sekssymbool. Maar haar verhaal ging verder dan dat. Nu vertelt Pamela Anderson het eindelijk zelf, in een boek en een documentaire.

Ik zit tegenover Pamela Anderson aan de keukentafel en probeer haar uit te leggen dat ik een app op mijn telefoon heb staan die me eruit doet zien als Pamela Anderson.

“Wat?”, zegt ze, verbazing in haar blauwe ogen. “Wat is dat? Wat doet het dan?”

Ik toon het op mijn telefoon. Anderson (55) zet een leesbril op en bekijkt het scherm, waarop mijn gezicht is bewerkt tot een jarennegentigversie van haar: haren warrig opgestoken, dun wenkbrauwlijntje, met lipliner afgezette pruilmond.

“Dit is krankzinnig”, roept ze. Als ik de camera naar haar draai, duikt ze weg. “Dat ga ik niet doen. Geen sprake van. Dat weiger ik”, zegt ze.

Ze lacht, maar ze meent het. Ze wil er niet uitzien als een twintigerversie van zichzelf, en ze wil die periode in haar leven niet herbeleven. Althans, niemand gaat haar dwingen om dat te doen.

Daar kwam de wereld vorig jaar achter door Andersons reactie op Pam & Tommy, de reeks die haar levensverhaal vertelt en met name inzoomt op haar huwelijk met Tommy Lee, de drummer van Mötley Crüe en vader van haar kinderen.

Die relatie begon met een vierdaagse vrijage in Cancún in Mexico en een trouwerij met Anderson gekleed in een krappe bikini, en eindigde zowat met Lee in de gevangenis omdat hij zijn vrouw had afgerammeld terwijl ze hun pasgeboren zoontje vasthield. Het huwelijk liep langzaam spaak nadat een sekstape van hen werd gestolen uit een brandkast in hun huis in Malibu, Californië, en vervolgens viraal ging – zij het op jarennegentigwijze.

Als u bent opgegroeid in een bepaalde periode, dan weet u over welke tape het ging. Misschien hebt u er zelfs naar gekeken. De VHS-cassette ging in bruin papier gewikkeld rond onder tienerjongens en mannen overal ter wereld, en leverde de verdeler in minder dan twaalf maanden 77 miljoen dollar op.

Wat u misschien niet wist – of toch niet tot u naar Pam & Tommy keek – was dat de tape gestolen werd, en niet gelekt door een op publiciteit belust koppel, en dat Anderson en Lee vergeefs geprocedeerd hebben om de verspreiding tegen te houden.

Het was aanvankelijk ook geen sekstape, maar een 54 minuten durende homevideo die werd opgenomen tijdens de prille eerste maanden van hun relatie, waarin ongeveer acht minuten seks te zien was. Die passages werden door louche pornoverdelers aan elkaar geplakt tot een clip, waaruit hij tevoorschijn kwam als een seksgod en zij als de clou van het verhaal.

Pam & Tommy moest dat beeld uit de tabloidgeschiedenis bijstellen en aantonen wat er gebeurt als miljoenen mensen intiem inzicht krijgen in het leven van het beroemdste sekssymbool ter wereld.

Maar Anderson wilde het spelletje niet meespelen. Ze weigerde naar de reeks te kijken. Toen Lily James, de actrice die haar vertolkt, contact zocht – ze schreef met de hand een brief waarin ze zei dat het haar er alleen om te doen was hulde aan Anderson te brengen – stuurde Anderson haar wandelen. Een ingescande kopie van die brief zit nog ergens in Andersons inbox, maar ze heeft de brief nooit gelezen.

Misbruik

Voor Anderson was Pam & Tommy nog maar eens een manier om misbruik van haar te maken. Het enige verschil was dat het deze keer verpakt was in de graatmagere belofte van een soortement verlossing.

“Het was de eerste keer al pijnlijk genoeg”, zegt Anderson, waarna ze het gesprek even onderbreekt om een schotel geroosterde groenten uit de oven te nemen. Ze ziet er helemaal in het wit gekleed, onopgemaakt en met slippers aan de voeten enigszins etherisch uit tegen de achtergrond van de sneeuw buiten. “Nu heb je zoiets van: echt? Proberen mensen daar nog altijd geld uit te puren?”

De invloed die Anderson in een specifiek cultureel tijdvak had, is moeilijk te overschatten. Het was ook de tijd waarin ik opgroeide. Ze was een vleesgeworden heteromannenfantasie – eenvoudig dorpsmeisje uit Canada dat zich ontpopt tot je reinste Amerikaanse erotica.

Ze was al een Playboy-model toen ze hielp om van Baywatch, dat ei zo na afgeschaft was, de meest bekeken tv-serie ter wereld te maken. Meer dan 140 landen kregen een beeld opgedist van een platinablonde Californian dream met blauwe ogen die in rood badpak in slow motion over het strand huppelde. Dertig jaar later zijn cosmetisch chirurgen Anderson nog altijd dankbaar omdat ze het tijdperk van de plastische chirurgie inluidde, dat hen rijkdom bracht.

Ze was de wegbereider van Girls Gone Wild, van de blote buiken en sexy babystemmetjes van Paris Hilton en Britney Spears, en van een heel cultureel bestel dat leek te pleiten voor objectivering als een vorm van empowerment, zolang je jezelf er maar van kon overtuigen dat je de controle behield.

Object

Al vat de term objectivering – de manier waarop ze tot object werd gemaakt – niet helemaal hoe ze werd behandeld. Als je de vele, vele artikels die in de loop der jaren over Anderson geschreven werden er nog eens bij haalt, dan leer je dat “hoofden zoals steeds omgedraaid worden” als ze de kamer binnenkomt. Dat veel woorden die haar beschrijven ergens een B hebben: blond, babe, rondborstig, seksbom, bevallig. En dat op een dag toen een vrouwenmagazine een interview met haar deed “haar sproeten harder opvielen dan haar borsten”.

“Voel ik me fysiek aangetrokken tot Pamela Anderson? Uiteraard”, schreef criticus Chuck Klosterman in Sex, Drugs and Cocoa Puffs, zijn essaybundel over de populaire cultuur. “Maar hoe vaker ik haar zie, hoe meer ik besef dat ik niet kijk naar iemand met wie ik naar bed wil; ik kijk naar Amerika.”

Maar als je de culturele impact van Anderson echt wilt begrijpen, vertel mensen dan eens dat je een artikel over haar aan het schrijven bent. Vrouwen zeggen dingen als: ‘Ik heb mezelf uitgehongerd om er zoals zij uit te zien.’ Mannen opperen: ‘Dan moet je een selfie nemen met je borsten bloot’, of ‘Geen assistent nodig?’

Jarenlang zei Anderson in interviews: “Ik dacht dat het nieuwe er nu wel af zou zijn.” Maar dat is niet zo. Ze verandert volwassen mannen in geile tienerversies van zichzelf.

En dan is er natuurlijk ook de tape. Een tape die pornografie op het internet mee normaliseerde en het internet tout court populariseerde. Hij was de voorganger van de celebrity-sekstape zoals we die kennen en droeg uiteindelijk bij aan veel wetten omtrent privacy en wraakporno die de verspreiding van dat soort dingen tegenwoordig moeilijker maken.

Betuttelend

Dat allemaal maakt van Anderson de perfecte kandidaat voor het soort hervertelling dat Pam & Tommy biedt – een narratieve herinterpretatie die we tegenwoordig vaker toepassen op vrouwen als we hun tragische levensloop in het verleden benaderen vanuit een nieuwe, ruimhartiger invalshoek.

Maar toch. Is het niet een beetje betuttelend, het idee dat een tv-reeks het overneemt en de culturele overlevering in haar plaats corrigeert? Het is op zijn minst vervelend. “Zowat elke feminist ziet me als een praktijkvoorbeeld”, beaamt Anderson, die zichzelf trouwens als een feminist beschouwt. Maar ze is nog niet dood. Is het niet bizar dat iemand anders haar verhaal heronderzoekt terwijl ze er gewoon nog is?

Anderson is al een paar jaar met een soort zelfonderzoek bezig.

Ze verkocht tijdens de pandemie haar huis in Malibu en verhuisde weer naar haar geboortedorp op Vancouver Island. Haar huis bevindt zich op een boomrijke lap grond naast de zee die ze twintig jaar geleden van haar grootmoeder kocht. Een kortstondige relatie met een bouwvakker die aan haar huis werkte niet te na gesproken (u leest er alles over in de tabloids) is dat naar eigen zeggen de langste periode dat ze alleen is geweest.

Het was hier, in een bescheiden huis naast dat van haar ouders – ze haalde hen vorig jaar hiernaartoe -, met haar drie honden dwalend door de tuin, dat ze haar levensverhaal begon neer te pennen. (“Wil je iets gênants doen?”, grapt Anderson bij onze eerste ontmoeting. “Schrijf een boek over je leven en haal dan je ouders om naast je te komen wonen.”)

Haar eerste bedoeling was wat fragmentjes op haar website te plaatsen – een website waarover ze pas onlangs meester werd na jaren waarin imitatoren die gebruikt hadden om nepmerchandising en Viagra te verkopen, maar dat terzijde. Toen vond ze het een beter idee om alles op te schrijven voor haar zonen, Brandon en Dylan Lee, die inmiddels volwassen zijn en in Los Angeles wonen.

Uiteindelijk besloot ze het – op aandringen van haar oudste, Brandon, die waakt over haar nalatenschap (“Ik werk voor hem”, lacht ze) – echt te publiceren, in onvervalste autobiografievorm. Love, Pamela komt deze week uit, en gaat gepaard met een documentaire op Netflix gecoproduceerd door Brandon, bij wijze van visueel addendum.

Poëzie

Het boek is een mengeling van verhalende passages en poëzie (jawel, Pamela Anderson schrijft poëzie) en biedt een chronologie van haar leven “van het begin tot het einde, van mijn eerste herinnering tot mijn laatste”, waarvan ze hoopt dat die niet zozeer zaken corrigeert (ze bekijkt het niet graag op die manier), maar haar wel verklaart voor een wereld die al lang pretendeert Anderson te kennen.

Als u van de gedachte was dat Anderson een jeugd beleefde die even zonovergoten was als haar haar, dan vergist u zich. Ze groeide op in armoede, met een gewelddadige vader die volgens haar met de jaren zachter is geworden, en een moeder die hem meermaals probeerde te verlaten maar telkens terugkeerde.

Haar kindertijd was bijwijlen “ondraaglijk”, schrijft ze, en getekend door misbruik. Ze schrijft dat ze aangerand werd door een babysitter tegen wie ze uiteindelijk in opstand kwam. Ze zei haar dat ze haar dood wenste – en kwam er niet veel later achter dat ze daadwerkelijk was omgekomen bij een auto-ongeval. Ze kon het niet aan haar ouders vertellen, schrijft ze, want dan zouden ze weten “dat ik haar gedood had met mijn magische geest”.

Haar eerste seksuele ervaring met een man, toen ze ongeveer 13 was, beleefde ze met iemand die een tiental jaar ouder was en die eindigde met verkrachting. Ze had een vriendje in het middelbaar die haar ooit uit een rijdende auto trapte, en een ander vriendje die toestond dat zijn vrienden haar bepotelden op de achterbank. “Ik heb het nooit aan iemand verteld”, schrijft ze. “Ik heb het gewoon verdrongen.”

Anderson werkte in een zonnebankcenter toen ze als jonge twintiger werd ontdekt tijdens een plaatselijke footballwedstrijd: het grote scherm nam een brunette met een fris gezichtje in een T-shirt met reclame voor Labatt in beeld. De bierfirma nam haar prompt in dienst als model. Al snel belde Playboy op: het wilde haar zo spoedig mogelijk voor een fotosessie in Los Angeles.

Ze besloot het te doen, gedeeltelijk ook om haar toenmalige lief dwars te zitten, die dat verbood. (Dezelfde kerel, schrijft ze, zei ooit dat ze “te seksueel was om te kunnen vertrouwen” – terwijl hij zelf een affaire had.) Ze gaf over tijdens de eerste fotosessie, nadat de schminkster haar borst had aangeraakt. “Ik kon gewoon niet geloven dat een vrouw me daar aanraakte”, schrijft ze.

Ze zou het meest van iedereen poseren voor Playboy-covers, en dat deed ze in 2015 ook voor het laatste naakte nummer. Ze droeg niets meer dan een gouden halsband met het woord “sex”.

Seksuele trauma’s

Het verbaast niet dat het hypergeseksualiseerde wezen Pamela Anderson ook seksuele trauma’s opliep. Ze schrijft dat ze, door zichzelf als seksueel te zien, een mate van controle heroverde. “Het was mijn keuze”, schrijft ze over haar beslissing om naakt te poseren. “Maar het dreef sommige mensen er jammer ook toe me respectloos te behandelen.”

Anderson weekte wat acteerrolletjes los bij Playboy, zoals dat van ‘Tool Time’-meisje Lisa in de comedyreeks Home Improvement. Maar het was haar rol als strandredder C.J. Parker in Baywatch die Anderson helemaal verankerde in het culturele geheugen.

Baywatch was een van de breedst verspreide reeksen uit de tv-geschiedenis, en veel internationale deals hadden een Pamela-clausule die garandeerde dat ze zou aantreden, schrijft Anderson. Al snel kwamen ook de producten: Baywatch Barbie, een Pammy-cola. Haar gezicht en haar lichaam verschenen op ruilkaarten, telefoonkaarten, stickers, zwembadaccessoires. “Ik heb zo veel mensen tegen me horen zeggen: ‘Kon ik je maar in een flesje steken en verkopen’”, vertelt ze. “Alsof ik een object ben.”

Nog voor de sekstape was ‘Pamela Anderson’ de meest gezochte term op het internet. In 2000 riep Guinness World Record haar uit tot ‘meest gedownloade ster’ aller tijden.

Ze verdiende uiteraard weinig aan die afgeleide producten. Toen ze haar contract voor Baywatch onderhandelde, had ze agent noch management. Ze had amper gehoord van termen als ‘syndication’ en ‘merchandisingrechten’, laat staan dat ze wist hoe daar succesvol voor te onderhandelen. “Ik was een meisje uit Canada dat naar hier kwam en op een strand rende. Hoe kon je daar nu geld mee verdienen?”

Babe

Sekstape of niet, van toen af was er nog weinig variatie te merken binnen het merk Pamela Anderson. Ze was een babe met gereedschap, en daarna een babe op het strand. Daarna speelde ze een babe die een premiejager was (Barb Wire), een babe die verward wordt met een lijfwacht (V.I.P.), een babe die in een boekwinkel werkt (Stacked – slang voor ‘grote borsten’), een van twee blonde babes in een film genaamd Blonde and Blonder, en een babe die zichzelf speelt als de Amerikaanse obsessie van de Kazachse reporter Borat.

Maar ze speelde tot op zekere hoogte ook graag in op dat imago. Ze kleedde zich uit in Saturday Night Live om haar podiumvrees te overwinnen; ze liet haar diverse lichaamsdelen een etiket opkleven zoals bij slachtvee voor een campagne van PETA; en ze leende haar lichaam voor een rol in de tekenfilm Stripperella, een creatie van Marvel-legende Stan Lee, over een superheldin die glas kon snijden met haar tepels. (Hij wilde haar naakt uitbeelden, maar daar zei Anderson nee tegen.) “Mijn borsten hebben een carrière”, grapte ze ooit in Esquire. “Ik laat me gewoon meedrijven.”

Er zijn natuurlijk dingen die ze anders had willen doen. De borsten (implantaten die leegliepen en opnieuw gevuld werden – “een vicieuze cirkel”, schrijft ze), de huwelijken (een handvol ervan met mannen die “alsmaar erger werden”, grapt ze), de ongelukkige carrièrekeuzes (reality-tv), foute financiële beslissingen (onder meer een zware belastingschuld), en daarna nog ongelukkiger carrièrekeuzes (Dancing With the Stars). Maar dat is niet hetzelfde als spijt hebben van dingen. “Dat sekssymboolding maakt deel uit van wat mensen over me denken”, zegt ze. “En dat probeer ik niet te veranderen.”

Maar als iemand in 2023 het verhaal van Pamela Andersons leven vertelt, dan zal zij dat zijn.

Er was in de jaren 90 een bepaalde routine die we verwachtten van mensen die deels hun boterham verdienden door mooi te zijn (of misschien hebben we dat altijd verwacht van sekssymbolen). We gingen ervan uit dat we in hun bijzijn mochten praten over hun lichaam en ze daar even goed om konden lachen. We verwachtten van hen dat ze de perfectie belichaamden, maar minachtten hen omdat ze zich plooiden naar een onbereikbaar ideaal. We verwachtten dat ze hogere dingen ambieerden – maar haalden onze neus op als ze de suggestie wekten dat ze dat konden bereiken.

Pamela Anderson heeft weinig zin in die routine.

Ze vertelt inderdaad haar verhaal, en dat verhaal kan veel dingen bevestigen die mensen over haar denken. Maar na het uitlekken van de sekstape is ze ook niet in elkaar gestort. Ze heeft twee zonen opgevoed, die haar ferventste verdedigers zijn. Ze heeft vegan accessoires ontworpen, een reeks romans gepubliceerd, een boek over relatieadvies meegeschreven, een documentaire over vlees geproducet, een stichting opgericht, én ze is een soort kunstmuze geworden.

Dommeblondjesgedoe

Vorig jaar debuteerde ze op Broadway in Chicago, waarin ze de rol speelde van de misbegrepen verleidster Roxie Hart – een personage waarmee ze zich naar eigen zeggen verwant voelde. Haar acteerprestatie werd goed ontvangen. Maar dat is het nu net met dat hele dommeblondjesgedoe, zegt Anderson wrang: “Ik kan mensen alleen verrassen.”

Ze zegt dat ze al jaren aanbiedingen afwijst van mensen die iets willen doen over haar leven. Ze denkt niet dat de wereld van haar wil horen en is tevreden met haar stempel op de cultuur zonder er iets aan te willen veranderen. Haar nalatenschap boeit haar niet bijster en ze is niet uit op bevestiging of bekrachtiging.

Maar het boek, zegt ze, heeft iets primairs in haar wakker gemaakt. Ze zegt dat het het eerste is in haar leven waarover ze volledige controle heeft – tot de eindredactie toe. De controle verliezen was geen optie. “Het was een kwestie van leven of dood”, zegt ze. “Ik voelde de nood om mijn verhaal te vertellen. En dat mocht ik aan niemand anders overlaten.”

Er is een verschil tussen poseren voor Playboy en een gestolen sekstape. Het is de reden waarom iemand horen vertellen over jouw leven je misselijk kan maken en je eigen verhaal vertellen, in je eigen woorden, kan aanvoelen als een kwestie van overleven.

In de trailer van Pamela, a Love Story geven Anderson en haar zoon Brandon aan hoe ze geëxploiteerd werd, de controle over haar imago verloor en een carrière moest uitbouwen op de brokstukken. Maar de trailer is ook opstandig.

“Ik ben geen jonkvrouw in nood”, zegt een Anderson op een bepaald moment, waarna ze voorstelt alle interviews voortaan naakt te doen.

Zoals altijd bij Pamela Anderson is de toon licht en charmant, maar de boodschap is duidelijk: al jaren zit je naar me te gapen, op me te geilen, me te herleiden tot een niemendal. Nu ga je je niet goed voelen over jezelf omdat je me te hulp schiet.

Pamela, a love story is nu te zien op Netflix. Haar memoires Love, Pamela zijn nu uit.

^{© The New York Times}