‘I Love Japan’ belicht de vele gezichten van de Japanse cultuur

Origami, hokusai, manga, ikebana, anime, kanji, ikagi,… Wat in het Westen ooit totaal onbekende begrippen waren, draagt sinds enkele decennia in onze contreien bij tot een groeiende fascinatie voor het land van de rijzende zon. Waar die fascinatie precies vandaan komt? Alain Mager, CEO van Europa Expo (68), haalt de schouders op. “Goh, wellicht omdat de tradities en cultuur zo verschillend zijn in vergelijking met de onze en ze de laatste decennia geïmporteerd werden via films, animatie, games, strips, gerechten, mode,…”

Zoveel is zeker, weet hij, de Japanse cultuur heeft zich bij ons in geen tijd weten integreren. “Toen het idee voor deze expo op tafel kwam, had ik nooit kunnen vermoeden hoezeer die cultuur in onze cultuur al aanwezig was. Onze tentoonstellingsruimte bedraagt 1.500 vierkante meter, maar ze is tot aan de nok gevuld. We hadden geen gebrek aan ideeën en thema’s. Integendeel.” Het maakt I Love Japan tot een van de grootste ooit over deze eilandstaat, beklemtoont hij nog.

In I Love Japan wordt de bezoeker met een rotvaart geleid langs de ons bekende aspecten van de Japanse cultuur. Het moet gezegd: de nagebouwde volksstraat ut Tokio is mooi in beeld gebracht en brengt – net als de pagode verderop, de 20 capsulehotelkamers (sinds 1960 populair in Japan) of de Zen-tuin uit de Heian-periode – een leuk sfeertje met zich mee. Die sfeer zit hem ook in kleine scenografieën, zoals het verlicht miniatuurdorpje waarboven Godzilla uitsteekt of typische gerechten uit de Japanse keuken (washoku) die niet van echt te onderscheiden zijn.

Mager

De meerwaardebezoeker kan echter slechts zelden stilstaan bij antiquarische museumstukken die vooral in de eerste helft van deze expo, waarin verschillende perioden uit de Japanse geschiedenis worden belicht, achter glas staan. En zo blijven antieke beelden van de boeddhistische leermeester Bodhidarma of de God Daikoku, of een eeuwenoud Katana-zwaard, allen geleverd door Musée Royal de Mariemont (Henegouwen), in de minderheid.

Ook de sectie popcultuur is in dat bedje ziek. Ergens te midden van een ruimte over games, manga en anime, staat een enorm beeld van Goldorak, de robot uit de gelijknamige Japanse animatiereeks uit de jaren zeventig die vooral Frankrijk stormenderhand innam. Mooi, maar wie op zoek gaat naar animatiecellen uit die reeks of originele platen uit bekende manga’s, is eraan voor de moeite. Het etaleren van een muurschildering van personages uit Studio Ghibli of een vitrine vullen met epoxy-miniatuurbeeldjes die elke stripwinkel verkoopt, is onvoldoende. Net zoals het wat te magertjes is om slechts vier kostuums van vier bekende Japanse ontwerpers (Kenzo, Isey Miyake,…) te tonen.

Mooi is dan weer dat de infobordjes geen kurkdroge teksten bevatten, maar net verder gaan op het elan om sfeer en duiding te brengen. Zo staan er tips en tricks bij de opstelling van een eetkraam: probeer tijdens het eten geen geluiden te maken, terwijl luid slurpen bij noedels wel normaal is. Of dat een meloen in Japan wel tot 100 euro kan kosten. Of dat je geen eetstokjes mag doorgeven omdat dat Japanners doet denken aan een begrafenis.

Ook leuk: er wordt geen onderscheid gemaakt tussen de oude en nieuw cultuur. Geen interesse in de theeceremonie uit de Momoyama-periode? Dan klopt uw hart misschien wat heviger in de ruimte rond cosplay en Lolita-kledij.

Breed publiek

Alain Mager is de laatste om dat te ontkennen dat gemikt wordt op een breed publiek. “Daartegenover staat dat we – en dat was ook zo voor onze historische expo’s over Napoleon en Toetanchamon – werken met specialisten. Ook nu hebben we een beroep gedaan op de universiteit van Luik, meer bepaald op het Centrum van Japanse Studies. We hebben ook talloze in België residerende Japanse gezinnen uitgenodigd om hen te bevragen over onze aanpak. Ze bleken erg positief over onze kijk op hun cultuur en tradities.”

Europa Expo startte in 1991 met een eerste tentoonstelling rond Kuifje-auteur Hergé. Expo’s die volgden waren onder meer Tout Simenon (1992), Ik was 20 jaar in ’45 (1995) en Salvador Dali (2016). In 2020 stond Toetanchamon centraal, een jaar later Napoleon. Mager: “Eindelijk kunnen we terug op een normale manier opengaan. Vooral de Napoleon-expo was gebonden aan zovele Covid-19-restricties dat het niet leuk meer was. Het bezoekersaantal was toen ook te laag: 600 per dag in vergelijking met 1.600 per dag voor Toetanchamon.”

Deze keer rekent hij op 200.000 bezoekers, waarvan gezien de ligging – pal in het station van Luik-Guillemins – zoals steeds een derde per trein arriveert. Welk percentage daarvan uit Vlaanderen of Nederland komt? Op de persconferentie vorige week viel op dat de Vlaamse media op één hand te tellen waren. “Klopt,” zegt Mager. “Vanaf Toetanchamon was er wel plots meer interesse vanuit Vlaamse kant, maar het kan altijd beter. In ieder geval doen we ons best door alle teksten die je hier aantreft bij vitrines en decors te vertalen naar het Nederlands. Las u het? Het zijn kwalitatieve vertalingen, toch?”

I Love Japan, Liège-Guillemins – Europa Expo