Hoogtewerkers, smetvrees en een ban op gezichtsbeharing: 30 jaar VTM in 6 programma’s

Moeder waarom leven wij?

1ste aflevering 24 september 1993, gemiddeld 1.306.000 kijkers

De kijkers mochten dan massaal warm lopen voor de nieuwe zender, in culturele kringen was er veel minder enthousiasme. De fictiereeks Moeder waarom leven wij? over de lotgevallen van een Antwerps arbeidersgezin moest daar verandering in brengen.

“Mike Verdrengh en Guido Depraetere (de eerste programmadirecteurs, red.) waren de kritiek van links-progressieve kant beu”, vertelt Peter Vandekerckhove, die het scenario schreef. “En dus kwamen ze voor hun nieuwe project bij ons, linkse rakkers, aankloppen.” Vandekerckhove was op dat moment filmcriticus bij Humo. “Een blad dat tot dan geen letter positief over VTM had geschreven.”

Regisseur Guido Henderickx was een van de boegbeelden van het sociaal geëngageerde filmcollectief Fugitive Cinema. Tot hun eigen verbazing kreeg het duo volledig carte blanche. “Op alles wat we voorstelden reageerden Mike en Guido even enthousiast.” Op de set stonden met mensen als Jan Decleir, Koen De Bouw, Dora van der Groen en Els Dottermans zowat alleen grote theaternamen. “Allemaal mensen die geen spatje VTM-DNA in hun lijf hadden”, zegt Vandekerckhove.

Die tactiek loonde. Na de eerste persvisie liepen de positieve recensies binnen, ook van anders kritische media. Precies waar het Mike en Guido om te doen was. “Nog voor de eerste aflevering op antenne ging, kreeg de hele ploeg – meer dan honderd man sterk – een magnumfles champagne en een enorme ruiker bloemen thuis bezorgd. Dat was dan weer wel typisch VTM.”

Dat de reeks later dat jaar ook de HA van Humo kreeg, een prijs waarmee het blad het beste programma van het jaar bekroont, maakte de triomf compleet. Vandekerckhove: “De smetvrees tegenover VTM, waar sommige culturele kringen nog mee kampten, was daarna definitief verdwenen.”

Stadion

1ste uitzending 21 augustus 1994, 1ste seizoen gemiddeld 797.000 kijkers

Een bom. Een aardverschuiving. Een schokgolf. Superlatieven schieten tekort om uit te leggen wat er gebeurde toen in mei 1994 duidelijk werd dat het Belgische voetbal voortaan op VTM te zien zou zijn. “Tot dan hadden wij als sportredactie amper iets in de pap te brokken”, vertelt sportjournalist Jan Dewijngaert. “De VRT had alle sportrechten en wij moesten ons behelpen met de kruimels die overbleven.”

Dat behelpen kon je, zeker in de beginjaren van VTM, letterlijk nemen. Dewijngaert: “De VRT gunde ons niets. We mochten met onze camera’s zelfs de voetbalstadions niet binnen.” Met allerhande creatieve oplossingen pasten Dewijngaert en co. daar een mouw aan. “Een gehuurde hoogtewerker liet onze cameraploeg boven het veld van Waregem zweven, supporters smokkelden onze ploegen hun vak binnen, en de matchen van Racing Mechelen brachten we in beeld vanuit een appartement van een vrouw die recht tegenover het stadion woonde.”

Het binnenhalen van het voetbalcontract veranderde alles. “Van een klein ploegje van een paar man evolueerden we in een paar weken tijd tot een volwaardige sportredactie waar dertig journalisten rondliepen.”

Al ging dat met de onvermijdelijke groeipijnen gepaard. “In het begin liep er weleens iets fout. Logisch ook als je ziet hoe we die wedstrijden toen in beeld brachten. Meestal gebeurde dat met één camera, en van herhalingen was ook nog geen sprake. Voor een commentator was dat een ramp. Zeker bij een ploeg als Beveren, die toen enkel Ivorianen tussen de lijnen bracht. Probeer dan maar eens te zien wie van die elf die corner binnen kopte.”

Benidorm Bastards

1ste uitzending 9 oktober 2010, gemiddeld 634.000 kijkers

“Dat een reeks als De luizenmoeder nu in primetime op VTM wordt uitgezonden, is de verdienste van Benidorm Bastards.” Jan Segers, jarenlang programmadirecteur bij VTM, laat geen twijfel bestaan over de invloed van het programma, waarin een troep baldadige bejaarden de jongere generatie te grazen neemt.

Jarenlang dicteerde Woestijnvis de wet als het over scherpe, vernieuwende humor ging. Waar ze bij de VRT pronkten met Het eiland, In de gloria en Het geslacht De Pauw, moest VTM het met De kotmadam, Nonkel Jef en De familie Backeljau doen.

Tot Tim Van Aelst aan de Medialaan binnenwandelde met het idee voor Benidorm Bastards onder zijn arm. “Ik heb meteen het licht op groen gezet”, herinnert Segers zich. “De enige verdienste die ik er voor de rest aan had, is dat ik Tim en zijn team hun goesting liet doen.”

Benidorm Bastards maakte zijn entree op 2BE, om pas na het eerste seizoen de oversteek naar VTM te maken. “Een kwestie van opvoeding”, zegt Segers nu. “We hadden geen traditie in edgy comedy. We moesten onze kijkers gewoon maken aan dat soort dingen.”

Ook internationaal gooiden de krasse bejaarden hoge ogen. Benidorm Bastards was goed voor een Gouden Roos en een International Emmy. Die laatste prijs heeft Van Aelst ondertussen al in drievoud op de schouw staan. Want ook Wat Als? en Hoe zal ik het zeggen? – twee andere VTM-formats die hij mee bedacht – vielen in de prijzen.

Zo’n gevulde prijzenkast is niet alleen mooi om naar te kijken, weet Segers. “Dat een prijsbeest als Tim af en toe bij VTM door de gangen defileert, helpt zeker bij het overtuigen van talentvolle tv-makers om met de zender in zee te gaan.”

Twin Peaks

1ste uitzending 2 april 1991, gemiddeld 874.000 kijkers

Twin Peaks is niet meteen een serie die je met VTM associeert. Toch was de cultreeks van David Lynch al in de beginjaren op de zender te zien.

“Veel mensen zijn dat blijkbaar vergeten, maar wij hadden wel meer van dat soort dingen in het zendschema staan”, zegt Mike Verdrengh, die toen aan het roer van de zender stond. “Ook de programma’s van Clive James of het verzamelde werk van Monty Python hebben we uitgezonden.”

Een poging om na tien uur ’s avonds ook jongere, alternatievere kijkers te bereiken, legt Verdrengh uit. Om de juiste programma’s voor die doelgroep te vinden, trok Verdrengh naar Los Angeles, samen met filmjournalist Roland Lommé. “Jarenlang was daar niemand uit België geweest. En plots stonden wij bij die grote studio’s op de stoep.”

Het was in LA dat Verdrengh Twin Peaks voor het eerst zag. “Al na een halve minuut was ik verkocht. Die intro en de soundtrack van Angelo Badalamenti grepen me meteen naar de keel.”

Het persoonlijke contact met de grote Amerikaanse studio’s legde VTM geen windeieren. “Op een gegeven moment belde Roland. Of we geïnteresseerd waren in Dallas, toen een van de grote buitenlandse reeksen op VRT. Ik gaf hem een bod door, en vijf minuten later was de zaak beklonken. Ook alle films en reeksen waar Steven Spielberg een hand in had, kwamen bij ons terecht. Alweer dankzij Roland. Die had Spielberg een paar keer geïnterviewd en het klikte tussen die twee. We kregen in die beginjaren wel vaker het verwijt dat we de dingen via onze connecties regelden. Godzijdank hadden we zo’n goed gevuld adresboekje. Anders was er die eerste jaren bij VTM niet veel te zien geweest.”

VTM Nieuws

1ste uitzending 1 februari 1989, de eerste maand gemiddeld 539.000 kijkers

Dat we vandaag zowel een middag- als een avondjournaal hebben, dat die uitzendingen door vaste nieuwsankers aan elkaar gepraat worden en dat die ankers het zonder gezichtsbeharing moeten stellen: het is allemaal de verdienste van VTM Nieuws.

“Toen VTM begon en duidelijk werd dat de zender ook een nieuwsdienst zou hebben, werd daar vanuit de VRT wat meewarig over gedaan”, vertelt Dany Verstraeten, nieuwsanker van het eerste uur. “ Ze wilden weleens zien wat die bende amateurs ervan zou maken. Maar het lachen is hen snel vergaan.”

VTM pakte van bij het begin uit met een aantal vernieuwingen. Een middagjournaal bijvoorbeeld. En satellietwagens die journalisten in staat stelden live verslag te doen van overal te velde. Verstraeten: “Een van onze eerste slogans was niet toevallig ‘er zijn nog straten buiten de Wetstraat’.”

Ook de nieuwsankers waren zo’n nieuwigheid. “Bij de VRT werd het nieuws gelezen door de journalist van dienst. Ook als dat die dag toevallig een houten klaas was. Mike en Guido wilden het naar Amerikaans voorbeeld met een anker doen.”

Verstraeten was de geknipte man, vonden ze. Al moest hij wel één toegeving doen. “Mijn baard moest eraf. Volgens Mike hadden Amerikaanse studies uitgewezen dat een nieuwsanker met een baard niet werkte. Ik heb die studies nooit gezien, ze bestaan waarschijnlijk ook niet, maar mijn baard is wel verdwenen.”

Jambers

1ste uitzending 2 januari 1992, best bekeken aflevering 1.869.000 kijkers

Paul – Pieken Paultje – Jambers was de natte droom van elke commerciële zender. Voor zijn Panorama-reportages op de openbare omroep wist hij als geen ander de onderwerpen te kiezen waar de Vlaamse kijkers massaal op aansloegen. Met telkens een topnotering in de kijkcijferlijsten tot gevolg.

Logisch dus dat Mike en Guido hem per se naar de Medialaan wilden halen. “Als ik één week ziek was, zei men op de BRT: ‘Hij is met VTM aan het onderhandelen’”, zei Jambers recent in Humo.

In september 1990 kwam de overstap, een dik jaar later een programma dat naar hemzelf werd vernoemd. Met ongehuwde boeren, seksbommen, extreme dierenliefhebbers of gokverslaafden. Steeds voorafgegaan door de drie iconische vragen: ‘Wie zijn ze? Wat doen ze? Wat drijft hen?’

Jambers: “Wat in beeld gebeurde, was voor mij veel belangrijker dan esthetiek en cameravoering. Maar plots begon elke reportagemaker maar wat met zijn camera te schudden in de hoop mijn stijl te imiteren.”