Hoe is het om de bezongen ex van Adele te zijn?

Toen singersongwriter/popidool John Mayer voor het eerst het liedje Dear John van Taylor Swift hoorde, schrok hij zich een hoedje. Wie niet bekend is met het oeuvre van Swift vindt het misschien handig om te weten dat ze over ongeveer iedere jongen die ze vaker dan twee keer gezien heeft, een liefdesliedje schrijft. Zo ook Mayer, waar Taylor eens kortstondig mee samenwerkte én datete. In Dear John zingt ze 'Dear John, I see it all now I was wrong / Don't you think 19's too young / To be played by your dark, twisted games?'.

Daar was John niet zo blij mee. Mayer wist naar eigen zeggen helemaal niets af van Swifts gevoelens en kwam er pas achter toen hij het liedje hoorde. 'Ik heb nooit een e-mail gekregen', zei hij tegen tijdschrift Rolling Stone, 'ik ben nooit gebeld. Ik werd erdoor verrast en het vernederde me echt in een tijd dat ik het al niet zo makkelijk had. Ik bedoel: hoe zou jij je voelen als, tijdens het dieptepunt van je leven, iemand je nog meer naar beneden trapt?' Bovendien was Mayer ook niet bepaald onder de indruk van het liedje. 'Als een songwriter zeg ik dat dit een beetje een goedkope manier is van een liedje schrijven.'

Trap na

John Mayer is natuurlijk niet de eerste jongen over wie een nummer geschreven wordt, maar wat wel uniek is aan het geval Mayer-Swift, is dat we nu eens van de andere kant horen hoe het is om het onderwerp te zijn van een liefdesliedje; om de bezongen ex te zijn.

Twee weken geleden verscheen Adeles nieuwste single, Send My Love (To Your New Lover). In dat nummer, afkomstig van haar laatste album 25, zingt ze: 'I'm giving you up/ I've forgiven it all/ You set me free, oh/ Send my love to your new lover/ Treat her better.' In een interview met The Guardian zei Adele over dat liedje: 'This is my fuck-you song'; een fuck you naar haar ex-vriendje, die wel vaker zijn opwachting maakt op 25. Hij was ook al de inspiratie voor het album 21, waarmee Adele definitief haar sterrenstatus - en miljoenen - verdiende. En hij verdiende blijkbaar nog een trap na.

Samen met het ontegenzeggelijke talent en de slimme marketing vormt liefdesverdriet het fundament van het megasucces van Adele. Op 21 is er geen song die niet op een of andere manier over haar ex gaat. En ook haar debuutalbum 19 loopt, met nummers als Chasing Pavements, Melt My Heart To Stone en Crazy For You, over van het galmende hartezeer. Van 19 verkocht Adele ongeveer 10 miljoen exemplaren; van 21 zo'n 30 miljoen en de teller voor 25 stond in februari dit jaar op 19 miljoen. Adele smeedt van haar tranen platina platen. Daar is de Britse natuurlijk niet uniek in; zonder liefdesverdriet geen (pop)muziek. Sex sells, tranentrekkers doen dat ook.

Deel van de opbrengsten afstaan

Maar hoe is het voor de ex zelf om het onderwerp te zijn van een liedje? Om, als je pech hebt, de hartenbreker van een grote popster te zijn en tijdens het passen van een nieuwe broek in een kledingwinkel of bij het afrekenen van een prei in de supermarkt, steeds maar te worden geconfronteerd met het verdriet of de woede van jouw ex-geliefde? Hello, it's me. JA-HA!

Adele heeft nooit willen zeggen wie mr. 21, zoals hij door fans wordt genoemd, precies is. Volgens een fanpage gaat het om de fotograaf Alex Sturrock. Er zijn geen interviews met Sturrock, slechts een obscuur verhaal uit het Britse tabloid Heat, waarin een 'vriend' van Sturrock wordt geciteerd. De fotograaf zou Adele, ondanks dat ze samenwoonden, geweigerd hebben zijn vriendin te noemen. Het verklaart de extra fuck you-song.

Over die andere ex, die de inspiratie was voor 19, is ook weinig bekend. Behalve dat hij op een gegeven moment het boude idee had om Adele te vragen een deel van de opbrengsten van de plaat aan hem af te staan. 'Hij bleef ongeveer een week lang bellen en hij was er bloedserieus over', werd Adele geciteerd door The Sun. 'Uiteindelijk zei ik: nou, je hebt mijn leven tot een hel gemaakt, dat heb ik overleefd en ik verdien dit.' The Sun zette de ex weg als een 'buffoon'.

De wens van mr. 19 was inderdaad een beetje vreemd, maar hij bevond zich dan ook in een vreemde positie. Zijn ex vergaarde roem en verdiende bakken geld aan iets dat zich exclusief tussen hen twee had afgespeeld, maar hij had er verder niets over te zeggen. Dat is het wrange lot van de bezongen ex: een veredelde poëtische boksbal. Je moet incasseren, maar je handen zijn gebonden.

En of je er in het liedje nou bekaaid of juist goed (zoals het meisje uit You're Beautiful van James Blunt) van afkomt, het lijkt niet bepaald iets om in je Twitter-bio te zetten, laat staan om uitgebreid te bespreken. Het is daarom ook niet heel verwonderlijk dat zowel mr. 21 als miss You're Beautiful - tegenwoordig een casting director in Londen - niet reageren op interviewverzoeken.

Open wond

Volgens Tony Kanal is het inderdaad geen pretje om De Ex te zijn. Zeker niet als je samen met je voormalige geliefde op het podium staat en het liedje in kwestie avond aan avond moet spelen. Kanal is de drummer van No Doubt, dat ooit een gigantische hit had met Don't Speak. Het nummer gaat over de breuk tussen Kanal en zangeres Gwen Stefani. 'We waren 28 maanden op tour', vertelde Kanal in 2012 (overigens in het bijzijn van Stefani) aan The Guardian. 'We zaten midden in de breuk en in elk interview hadden we het erover, dus elk uur haalden we die wond weer open. Het was zo heftig, ik weet niet hoe we het hebben overleefd.' Gelukkig voor Kanal lanceerde Don't Speak natuurlijk ook zíjn carrière.

Wat dat betreft heeft komiek Dave Coulier ook weinig reden tot klagen. Jarenlang speelde hij uncle Joey Gladstone in Full House, een van de succesvolste Amerikaanse sitcoms ooit. Couliers kostje was dus al behoorlijk gekocht toen hij begin jaren negentig een relatie kreeg met Alanis Morissette. Het werkte niet tussen Coulier en Morissette en uiteindelijk gingen de twee uit elkaar. De Canadese zangeres heeft het nooit expliciet toegegeven, maar haar hit You Oughta Know schijnt over haar breuk met Coulier te gaan. In het nummer herinnert een woedende Morissette haar ex aan 'de troep' die hij achterliet toen hij bij haar wegging, aan die ene keer dat zij hem opbelde, maar hem blijkbaar stoorde tijdens het eten en vraagt ze 'Are you thinking of me when you fuck her?'

Coulier, zo vertelde hij in 2008 aan de Canadese krant The Calgary Herald, hoorde het nummer voor het eerst toen hij in de auto zat. 'Ik zei: wow, dit meisje is kwaad. En toen zei ik: oh man, ik denk dat het Alanis is.' Coulier luisterde het liedje een paar keer en bedacht dat hij Morissette blijkbaar heel erg had gekwetst. Hij belde haar op, sprak met haar af en bracht uiteindelijk een hele dag met haar door. 'En dat was mooi', zei Coulier, 'we hadden zoiets van 'wij zijn oké'.' Overigens ontkende Coulier een paar jaar later in een interview met Buzzfeed dat het liedje over hem ging. 'Die kerel uit dat liedje is een echte klootzak, dus ik wil die kerel niet zijn.'

Of het nou allemaal waar is of niet, het is niet zo vreemd dat Coulier en ook John Mayer niet blij waren met de liedjes die over hen werden geschreven. Hun vuile was werd buiten gehangen en de hele wereld kon er naar kijken. Dat is het wrange aan liedjes over exen; dat wat intiem is, wordt openbaar. Dingen die normaal gesproken tussen twee (ex)geliefden blijven, worden in liedjes met miljoenen gedeeld. Voor de artiest is dat een keuze; voor de ex een voldongen feit.

Filter van taal

Emma Jane Unsworth kijkt daar iets anders tegenaan. De schrijfster had ooit een relatie met Guy Garvey, de zanger van Elbow. Unsworth is de inspiratie achter liedjes als Mirrorball (waarin ze 'kusten alsof ze het hadden uitgevonden') en, toen het uitging, This Blue World ('Terwijl drie kamers in mijn hart waarlijk en sterk kloppen met liefde voor iemand anders, zal de vierde altijd voor jou zijn').

'Ik geloof niet dat een liedje over één ding of één iemand kan gaan', schrijft Unsworth in een e-mail. 'Zelfs als het zijn oorsprong vindt in een ware emotie, neemt het, nadat het door de filter van taal, muziek of beide is gegaan, afstand van zijn origine en wordt het een op zichzelf staand ding.' De schrijfster zegt zich nooit beledigd of gevleid gevoeld te hebben als ze dacht dat Garvey iets had geschreven over hun leven. 'Dat is wat schrijvers doen, en ik zou helemaal niets willen claimen. Ik was er gewoon altijd trots op hoe goed hij was in wat hij deed, en ik genoot ervan dat hij een kick kreeg uit iets goed te vatten. Het ging niet over mij, het ging verder dan dat.' Het hielp dat Unsworth ook schreef. 'Guy en ik hadden een regel, die nog steeds geldt. We konden schrijven wat we wilden over alles wat we voelden of beleefden, samen of apart.' Dat is natuurlijk een fijne uitkomst waar het werk van Emma Jane Unsworth en de muziek van Elbow alleen maar bij gebaat is. Wellicht dacht Alex Sturrock (mr. 21) er net zo over toen hij op zijn websites een paar foto's van Adele plaatste. Op een van die foto's ligt Adele op bed, haar hoofd half verstopt achter een kussen, het haar compleet door de war, ze kijkt scheel en steekt haar tong uit. Het is een foto die misschien niet zo snel op de cover van de Vanity Fair zal prijken. Maar het is wel een lief, kwetsbaar en intiem beeld, waarbij je je bij het bekijken een beetje bezwaard voelt. Een foto die normaal gesproken alleen voor de ogen van de fotograaf en de gefotografeerde bestemd is, maar nu voor de hele wereld zichtbaar is. Je hoeft geen speciale gave te hebben om de gedachte van Sturrock te kunnen achterhalen. Wat jij kan, kan ik ook.