Hoe de BBC verwikkeld raakte in een strijd om zijn voortbestaan

Tim Davie heet de nieuwe baas van de BBC die deze week aantrad. Zijn eerste, dringende taak: maken dat de Britse openbare omroep af geraakt van zijn al te progressieve imago.

Rule, Britannia! Britannia, rule the waves! / Britons never, never, never shall be slaves. Deze controversiële passage zal over weken dus toch klinken tijdens de Last Night of the Proms, net als het lyrische Land of hope and glory, mother of the free / How shall we extol thee, who are born of thee? Met de ommezwaai, onder druk van de publieke opinie, wil de deze week aangetreden directeur-generaal Tim Davie benadrukken dat er een nieuwe wind waait bij de BBC, de omroep die gewond is geraakt op het slagveld dat de cultuurstrijd aanricht.

Buiten Groot-Brittannië staat de BBC bekend als de omroep die de wereld David Attenborough, John Simpson en Monty Python's Flying Circus heeft gegeven. Als de omroep ook die in landen zonder vrije of onafhankelijke pers de enige betrouwbare nieuwsbron is. Van alle Britse 'merken' is de British Broadcasting Corporation de beste. In eigen land, echter, is de Beeb verwikkeld in een strijd om het bestaan. Daar is de 53-jarige Davie, aangesteld op voorspraak van premier Boris Johnson, zich goed van bewust.

Davie was acht jaar geleden al even de baas in het Broadcasting House, als tussenpaus na de val van de toenmalige directeur. Directe aanleiding voor diens val was een Newsnight-uitzending waarin een Conservatief Hogerhuislid valselijk werd beschuldigd van kindermisbruik. Daarvóór was de BBC reeds in de problemen gekomen door de Jimmy Savile-affaire, de televisiepersoonlijkheid die zich decennialang bleek te hebben bezondigd aan seksueel misbruik van kinderen. De crisis waar Davie nu mee te maken heeft, is fundamenteler. Als publieke omroep dient de BBC onafhankelijk te zijn, maar de laatste jaren is de indruk ontstaan dat de omroep te veel de visie van de progressieve, eurogezinde en hoofdstedelijke elite uitdraagt. Presentatoren en programmamakers zouden zich te weinig bekommeren om de sociaal conservatieve, vaderlandslievende kijkers en luisteraars in brexitland. Dat Nigel Farage vaste gast is van het politieke discussieprogramma Question Time, doet niet af aan deze indruk.

Het besluit vorige week om 'Rule, Britannia!' en 'Land of Hope and Glory' voor het eerst sinds 1946 niet te zingen, was voor de BBC-critici de druppel. Zowel Boris Johnson als de linkse oppositieleider Keir Starmer bekritiseerde het besluit, meer dan honderdduizend Britten tekenden een petitie en 'Land of Hope and Glory', gezongen door Vera Lynn, werd zo vaak gedownload dat het binnen een paar uur tijd op nummer één van de hitparade kwam. Uit een peiling bleken de liederen steun te genieten onder een groot deel van de bevolking.

De BBC speelde gevaarlijk spel, want de Conservatieve regering wil de manier hervormen waarop de omroep wordt gefinancierd. Elk huishouden met een kleurentelevisie betaalt nu een license fee van omgerekend 183 euro per jaar. Er bestaan plannen om wanbetalers niet langer strafrechtelijk, maar civiel te vervolgen. Minder inkomsten zouden voor de BBC een drama zijn, zeker nu de omroep moet opboksen tegen rijke concurrenten als Netflix en Amazon. Bovendien gaan er stemmen op om het kijk- en luistergeld te laten delen met andere omroepen.

Voor de BBC zal de concurrentie slechts toenemen. Mediamagnaat Rupert Murdoch is van plan het Britse medialandschap uit te breiden met een Fox News-achtig kanaal en vorige week maakte voormalig Downing Street-woordvoerder Sir Robbie Gibb bekend al een licentie te hebben voor GB News. Gibb noemde de BBC, waar hij ooit bestuurder was, "woke en slap". Het zal niemand verbazen als de ervaren topinterviewer Andrew Neil bij een van deze omroepen opduikt. Voor hem was er, tot verbazing van velen, geen plek meer bij de BBC.

Politieke benoeming

Dit is de achtergrond waartegen Davie is aangetreden. Zijn benoeming is niet onomstreden. Hij heeft geen journalistieke achtergrond, maar werkte eerder op de marketingafdeling van de omroep. Daar komt bij dat Davie in het verleden heeft gediend als Conservatief raadslid in een Londens stadsdeel, wat heeft bijgedragen aan het vermoeden dat hier sprake is van een politieke benoeming. Dat zou nog niet op zichzelf staan, omdat onder Johnsons beleidsgoeroe Dominic Cummings sprake lijkt te zijn van politisering van het ambtenarenapparaat.

De eerste daden van Davie zijn typerend. Hij wil niet langer dat bekende presentatoren, Match of the Day's Gary Lineker bijvoorbeeld, hun politieke meningen verkondigen op Twitter. Tevens heeft hij opgemerkt dat de BBC onevenredig veel zendtijd biedt aan linkse komieken. Hij doelde onder meer op Jo Brand, die op de radio voor de grap heeft gezegd dat ze accuzuur in Farages gezicht zou willen gooien en op Nish Kumar met diens Horrible Histories Brexit. Davie kreeg steun van John Cleese. "Een woke joke is niet grappig", zei de veteraan.

De grootste uitdaging voor Davie is het zoeken naar een manier waarop Auntie, het oude koosnaampje van de BBC, de hele natie kan bedienen. Zijn voorstel om voor het eerst in decennia weer belangrijke cricketwedstrijden live uit te zenden, is een stapje in die richting, in de hoop dat sport een diep verdeeld land kan verbroederen.