Het muzikale utopia van generatie Z: hoe zal de pop van 2022 klinken?

Valt de popmuziek van morgen nog te voorspellen? En hoe moet die dan klinken? Staat ons in deze drastisch veranderende wereld een muzikale revolutie te wachten die de onrust van vandaag verklankt? We namen er koffiedik, een gebarsten glazen bol en onze TikTok-account bij en doken de toekomst in.

Face it. Het voorbije decennium leken we eerder geïnteresseerd in hoe popmuziek geconsumeerd wordt dan hoe ze vandaag klinkt of zou kunnen klinken. Da’s heus niet vreemd in een muziekwereld waar zowat elke niche dankzij de streamingdiensten en hun playlists een relatief groot publiek vindt. Het is een kosmos waar de kleinste garnaal plots een monsterhit kan scoren op TikTok. De alternatiefste slaapkamerartiest kan er dankzij een slim YouTube-filmpje een miljoenenpubliek vinden. Zoals de popformats zich vijf jaar geleden plots aan de ultrakorte aandachtsspanne van jonge Spotify-gebruikers aanpasten, zo schikken ze zich nu naar de wetten van TikTok. Of ze richten zich naar de game-industrie waar ze de exposure krijgen die ze in de traditionele media niet vinden. Tja, probeer in dat metaversum nog maar eens te voorspellen hoe de pop van morgen zal klinken. Want of u nu ambientjazz of postpunk als the next big thing tipt: vandaag de dag heeft u áltijd gelijk.

Amper tien jaar geleden was koffiedik kijken in de popmuziek een stuk simpeler. Aan de hand van wat opborrelde in de underground en vervolgens doorstroomde naar de alternatieve muziek kon je min of meer voorspellen hoe de mainstreampop zich de volgende twaalf maanden zou gedragen. Toonaangevende radio-dj’s, blitse lifestylemagazines en hippe muziekblogs hielpen de geschiedenis een handje.

Toegegeven, we kunnen de dominante popmuziek van 2022 nog steeds met een soortgelijke blauwdruk in het achterhoofd voorspellen. Ten dele dan. Omdat popmuziek nu eenmaal een continuüm is waar je niet zelden op voorhand de nieuwe stromingen van ver kunt horen bruisen, op een aantal verrassende vertakkingen na. Kijk maar naar hoe afropop, reggaeton en allerlei latinogenres de voorbije jaren eerst de clubmuziek infiltreerden en de genreliefhebbers overstag lieten gaan om vervolgens overal ter wereld naar de top van de hitparades te schieten. Daar waren soms beeldenstormers zoals Rosalía en Bad Bunny voor nodig, ja, en heel soms kuise, witte popzangers zoals Justin Bieber en Ed Sheeran.

We zouden de popmuziek van het nakende jaar dus grofweg kunnen schetsen. U mag er bijvoorbeeld nu al van uitgaan dat de invloed uit de hedendaagse Nigeriaanse pop en uit de Caraïben opnieuw de grootste hits zal kleuren. Zo zal het Zuid-Afrikaanse subgenre amapiano, dat afrobeats en midtempotechno door elkaar mixt, langzaamaan door de grootste popsterren worden geadopteerd. Niet in zijn puurste vorm, natuurlijk, want die is te eenvormig en te repetitief voor de hitparades, maar in een bastaardversie, met de opvallendste stijlkenmerken getemperd of uitgevlakt en de zang van de artiest op de voorgrond.

Wie dieper in het ondergrondse gaat vissen, ziet daar een opmerkelijke stijging van experimentele microgenres zoals digicore en hyperpop, in wezen karikaturen van respectievelijk elektronische punk en hitparadedance. Voor wie het nu tot in Keulen hoort donderen: digicore vermengt de akoestische elementen uit alternatieve rock en punk met agressieve, elektronisch gemanipuleerde effecten. Hyperpop dikt dan weer ongegeneerd de meest schaamteloze stijlkenmerken van danshits aan zoals die in het verleden door de Kylie Minogues van deze wereld werden gefabriceerd. Het eindresultaat is een soort groteske ADHD-elektro. Zangeressen zoals Charli XCX gingen er al mee aan de slag. Dat grote popsterren straks zullen scoren met genres die oorspronkelijk op schalkse wijze hun eigen muziek in de zeik namen, vinden wij dan weer bijzonder amusant.

Oké, boomer!

Doet het allemaal aan als recyclage voor u? Snakt u naar nog eens een écht onverwachte sound? Of naar een brutale tegenreactie op de standaard zoals punk en rave dat ooit waren? Of vindt u dat alles al eens is gedaan en dat het vroeger allemaal beter was?

Vrees niet, u zal uitzonderlijk eens níét worden weggezet als een hopeloze boomer. Want ook al zit u misschien verstrikt in uw eigen referentiekader, érgens heeft u een punt. Tien jaar geleden schreef de Britse muziekjournalist Simon Reynolds – een autoriteit in zijn vak – immers het vuistdikke Retromania: Pop Culture’s Addiction to Its Own Past. Daarin oppert hij dat de pop van vandaag zichzelf simpelweg niet kán vernieuwen. Enerzijds dankzij de obsessie met het verleden dat zich uitte via de samplecultuur, via remixen, coverversies, pastiches en een lucratieve reissue-cultuur. Anderzijds door de overvloed aan gereleaste muziek van overal ter wereld die online om aandacht schreeuwt, waardoor nieuwlichterij in de verdrukking zou komen.

Zelfs sceptici moeten toegeven dat Reynolds op minstens één vlak spijkers met koppen slaat. Nadat in zijn boek het pessimisme bijna de overhand krijgt, ziet de journalist in de laatste pagina’s een licht aan het einde van de tunnel. “Het is best mogelijk dat echt nieuwe ideeën van ver buiten het Westen zullen komen, uit werelddelen waar de cultuur nog niet is uitgeput in de zin van opgebruikt of uitgewoond”, zo schrijft Reynolds. Toen al zag de journalist betekenisvolle muziekculturele verschuivingen in Azië, Zuid-Amerika en Afrika die de globale popmuziek zouden kunnen dienen. Westerse pop zou in de nabije toekomst weleens meer baat kunnen hebben bij de klanken die door favela’s en townships schallen, zo meende Reynolds, of bij de moderne kruisbestuivingen uit de nieuwe metropolissen van wat men ongelukkig ‘ontwikkelingslanden’ noemt. Hij vond het toen evenmin ondenkbaar dat economische superstaten zoals China en India in de toekomst sociale en culturele turbulenties zouden genereren die onverrichter zake een impact zouden hebben op onze populaire cultuur.

Voorspelde hij daarmee de huidige heerschappij van K-pop in de mainstream? Gedeeltelijk, ja, maar evenzeer het kordate infiltreren van latinogenres, Caribische en Afrikaanse subgenres in de witte popmarkt, zoals eerder vermeld. Het interessante aan de melting pot die op die manier ontstaat, is dat hij door de jongste generaties haast achteloos wordt geconsumeerd, als een van de vele leuke smaakjes in een ongestructureerd overaanbod. Je kunt van die jonge muziekfans natuurlijk niet verwachten dat ze het verschil kennen tussen afrobeat, reggaeton en dancehall. Laat staan dat je hen moet lastigvallen met gezeur over hoe K-pop eigenlijk een schreeuwerig doorslagje is van de boybandpop uit de nineties. The kids don’t care.

Popdocenten zullen misschien gruwen van de roekeloosheid waarmee vandaag al die pophybrides worden verslonden. Burna Boy, Rosalía, Ed Sheeran en Bad Bunny? Voor generatie Z vormen ze één pot nat. Noem ons rücksichtslos naïef, maar misschien dient die desinteresse in de muziekgeschiedenis en de daaruit voortvloeiende argeloosheid een maatschappelijk doel. Want misschien vloeit uit dat type muziekconsumptie een nieuw soort tolerantie voort. Zou de kinderlijke openheid waarmee jonge mensen de popcultuur verorberen een antwoord bieden op de polarisatie in de wereld? Muzikaal analfabetisme als grote gelijkmaker. Why not? Wordt, bijvoorbeeld, Angèle de artiest die eindelijk de Franse taal in Vlaanderen behapbaar maakt nadat er decennialang een communautaire ravijn gaapte tussen Vlaamse en Waalse popmuziek? En ligt dat dan aan de catchy tunes van Angèle, aan de onbevooroordeelde cultuurconsumptie van jongeren of is het een wisselwerking?

Het brengt hoe dan ook een aanval op het hokjesdenken met zich mee en, bijgevolg, een gereframede perceptie van muziek en artiesten. Zo worden zwarte artiesten die niet gemakzuchtig te catalogeren vallen onder hiphop, r&b of soul niet langer scheef bekeken door de goegemeente maar, in veel gevallen, gevierd. Denk aan Moses Sumney of aan jonge wolven zoals Genesis Owusu, Teezo Touchdown en aan de indieband Blackstarkids of, dichter bij huis, aan Charlotte Adigéry en Meskerem Mees. Het lijkt een kleine stap maar is dat geenszins.

Postwoke

Waarover zullen popartiesten dan zingen in 2022? Niet verwonderlijk brengt bovenstaande bewustwording een geëmancipeerder type muzikant met zich mee. Zij groeien bovendien op in een stormachtige wereld waar elk maatschappelijk probleem op de sociale media zijn eigen hashtag krijgt, voortgestuwd door een erg mondige generatie die in kunst en media een welomlijnde agenda doordrukt. Het bespreekbaar maken van mentale gezondheid hoort daarbij. Maar ook een verwerping van het klassieke, witte schoonheidsideaal, evenals de totale veroordeling van seksisme, racisme en discriminatie tout court. Het voorbije jaar hoorden we al liedjes die die zaken expliciet benoemden – ‘Blenda’ van Charlotte Adigéry, bijvoorbeeld. Evenals nummers die zich voedden met het hercontextualiseren van een raciale geschiedenis. Want je gaat natuurlijk anders over identiteit zingen in een wereld waar politiebrutaliteiten, het neerhalen van de standbeelden van koloniale onderdrukkers of de brutale gaybashing in de straten van jouw stad niet langer uitsluitend door de mainstreammedia worden belicht, maar ook op de sociale media waar dat nieuws een nieuwe dimensie krijgt. Het zou in het beste geval ruimte kunnen creëren voor geschiedenissen die voorheen onbelicht bleven.

Komen we dan binnenkort terecht in een soort postwoke muziekindustrie waar artiesten in hun liedjes verder mogen kijken dan het onrecht en de discriminatie die hen te beurt vallen? Eentje waar, jazeker, komaf wordt gemaakt met bodyshaming en microagressies maar waar ook een gen Z-utopia maakbaar wordt geacht: waar ras en gender zijn vervaagd, waar seksuele voorkeur simpelweg een prettige bijgedachte is en waar taal en afkomst geen beperking maar een troef vormen? Een muzikaal equivalent van bejubelde televisieseries zoals Euphoria of I May Destroy You, zeg maar.

Hoe nieuw of innoverend de muziek bij zo’n revolutie zal zijn, hangt wellicht van uw definitie van vernieuwing af. Eén ding staat buiten kijf: u zal zoiets nog nooit hebben gehoord.