Heruitgaves en uitgebreide boxen mikken op de portefeuille, niet op de kwaliteit

Als kind wist je dat Kerstmis weer in aantocht was, wanneer de geur van dennenboom, hulst en sneeuwspray in je neus opkringelde. Op latere leeftijd volstaat één blik op het muziekaanbod om tot datzelfde besef te komen. De feestdagen halen namelijk het hebberigste boven in de reissue-industrie. Zo kwam pas nog een vinyl boxset van achttien lp's uit, goed voor de vijftien studioplaten van Queen. Fans hébben die albums natuurlijk al lang, maar volgens de website is een aankoop toch verantwoord. Engineer Bob Ludwig ontdekte dat de oorspronkelijke analoge mixes "wat gedegenereerd raakten" door de jaren heen. Een nieuwe digitale master drong zich dus op. Richtprijs voor vernieuwing? 400 euro.

Bob Dylan belooft begin november dan weer voor de laatste keer in uw beurs te snijden met The Cutting Edge. Dat is het twaalfde luik in zijn Bootleg Series. Elke noot die de Meester opnam tussen 1965 en 1966 werd verzameld op deze achttien cd's en - hou u vast - 379 songs tellende box.

Volgens de platenmaatschappij biedt ze "een uniek inzicht in het creatieve proces van de singer-songwriter". Wat betekent dat concreet? Repetities van 'Like a Rolling Stone', songs die vals ingezet worden en halve opnames maken hier de dienst uit. Fans kunnen de boxset bestellen voor 600 dollar of 530 euro: geen zacht prijsje voor een verzamelaar met opnames die doorgewinterde fans soms al jaren in hun bezit hadden. Maar goed: wie krap bij kas zit, kan de minder uitgebreide editie aankopen.

De platen van The Velvet Underground lijken dan weer vaker een reissue te krijgen, dan ze in de sixties over de toonbank gingen. Straks verschijnt Loaded bijvoorbeeld in de "45th anniversary reissue", en wordt het oorspronkelijke album van drie kwartier uitgerekt tot een mastodont van zes platen. Net als bij White Light, White Heat kon de platenfirma kennelijk alweer niet wachten tot de plaat een halve eeuw oud was. Tegen 2020 mag je je wellicht gewoon aan een nieuwe reissue verwachten.

undefined

Schrapen tot aan de bodem

Wordt het al wat wazig voor uw ogen? Lees dan niet verder: Grateful Dead maakte het begin deze maand nog maffer, door met 30 Trips Around the Sun een boxset af te leveren, die goed was voor, jawel, 80 schijfjes.

Het mag duidelijk zijn: de muzikale kluizen van legendarische artiesten - dood of levend - worden steeds onverbiddelijker tot aan de bodem uitgeschraapt. Niemand wordt natuurlijk gedwongen tot zo'n geëngageerde aankoop. En mogelijk zijn die vele reissues en boxsets zelfs een zegen voor geobsedeerde fans, die élke noot van hun idool willen proeven, hoe vals ze ook klinkt.

Maar door dat schraapwerk wordt net zo goed gekrabt aan de legendarische reputatie die artiesten jarenlang zorgvuldig hebben opgebouwd. Meestal bestaat een perfecte reden waarom deze songs nooit uitgebracht werden: het zijn kladjes, slordige demo's, overschotjes en experimentele huisvlijt. Bij zulke releases dringt zich deze vraag op: baat het niet, schaadt het dan niet?

Een heimelijke controlefreak als Kurt Cobain had bijvoorbeeld nooit zijn fiat gegeven voor With The Lights Out (2004). Die lijvige Nirvana-boxset grossierde immers in tweederangsmateriaal. Hoewel die release aangaf dat de spoeling erg dun was, verschijnt begin november toch ook nog een postume soloplaat vol eenzame huisvlijt van de betreurde rockster. Montage of Heck wil opmerkelijke solo-opnames van Cobain wereldkundig maken. Elke diehard bewonderaar wrijft zich in de handen, maar net zo goed wordt een held straks misschien in zijn grungehemd gezet.

Dat lot was Elliott Smith alvast beschoren, toen Mike Doughty (bekend van Soul Coughing) vorig jaar besliste om drie elektronische dancetracks uit te brengen. Je hoort Smith schuttingtaal samplen terwijl een knullige beat uit de boxen pruttelt. Hoewel bekend was dat de hypergevoelige songschrijver graag experimenteerde, werd dat 'nieuwe werk' onthaald op massaal boegeroep. Heiligschennis, klonk het terecht bij fans.

undefined

Van de doden weinig goeds

Het blijft een fragiel, moreel vraagstuk: moet elke rondslingerende opname postuum het daglicht zien? En hoe vaak wil zelfs de fanatiekste archivaris Bob Dylan de mist horen ingaan tijdens een opname? Die drang om alles te bezitten neigt eerder naar muzikaal masochisme.

Erfgenamen, vrienden en platenbazen zouden dan ook beter meer rekening leren houden met de kwaliteitscontrole en het perfectionisme waar artiesten bij zwoeren of zweren tijdens hun leven. Die gedachte was ook de voornaamste beweegreden voor de labelbaas van Amy Winehouse om haar demo's en stemoefeningen direct te vernietigen na overlijden.

Deze ongepolijste, allereerste opnames kunnen beter nooit de weg vinden naar postume platen. Kijk maar naar 2Pac, wiens reputatie postuum averij opliep toen minderwaardige "lost tapes" opgekalefaterd werden. Eind deze maand verschijnt wél nog de original soundtrack van de hartverscheurende documentaire Amy. Maar het is moreel gezien een zegen om te weten dat de terminaal onzekere zangeres nooit getaxeerd kan worden op haar eerste, wankele buitelingen. In het graf hoeft ze zich niet om te draaien.

undefined