Gitarist John Frusciante: van geniale junkie tot virtuoze beeldenstormer

Vrijdag brengt John Frusciante zijn vijftiende soloplaat uit. De gitaarheld van Red Hot Chili Peppers trekt voluit de kaart van elektronica. Een snelcursus voor elke Pepper-fan die zijn muzikale maaltijd wat hartiger vermag.

‘Failure33Object’ (2004)

Shadows Collide With People uit 2004 wordt vaak wel eens de toegankelijkste plaat van Frusciante genoemd. Nu ja, wat héét? Voor het magistrale openingsnummer ‘Carvel’ echt van wal steekt, worden de luisteraars twee minuten lang in een met feedback beladen elektronische soundscape geduwd. Maar de echte Fremdkörper op deze plaat is ‘Failure33Object’ waarmee Frusciante een hommage brengt aan zijn elektronicaheld Aphex Twin. Deze humeurige geluidstrip toont Frusciante’s liefde voor experimentele elektronische muziek. “Het is vooral een poging om zo ver mogelijk uit de buurt blijven van alles wat me beroemd heeft gemaakt”, vertelde hij daar ooit over. “Ik moet niets hebben van commercie, roem en publiciteit. Dat ik net in een van de bekendste groepen ter wereld speel, maakt dat moeilijk te geloven. Maar eigenlijk speel ik ondànks dat alles bij de Peppers.”

De rest van de plaat legt niettemin de nadruk op de gitarist als poëtische zanger, die moeiteloos verglijdt van falset naar rockuithaal. Meestal vraag je je zelfs af waarom Anthony Kiedis in godsnaam de zanger van Red Hot Chili Peppers is gebleven.

‘My Smile is a Rifle’ (1994)

De meltdown van John Frusciante, op het toppunt van de Peppers-roem, werd op nationale televisie uitgezonden. Tijdens een aflevering van Saturday Night Live speelt de groep ‘Under the Bridge’, maar de gitarist – die heroïne had gespoten voor de uitzending – is in een pesthumeur. Hij is de song en zijn frontman spuugzat. De legendarische intro geeft hij een avant-garde make-over, en tijdens de finale neemt hij krijsend het achtergrondkoor voor zijn rekening. Niet veel later neemt hij de benen. Vlak voor een concert in Japan zegt Frusciante: “Zeg iedereen maar dat ik gek ben geworden.” Een jaar later blijkt die uitspraak geen grap maar een voorspelling. Hoe de gitaarvirtuoos afglijdt in verslaving en waanzin wordt pijnlijk getoonzet op zijn solodebuut Niandra LaDes And Usually Just a T-shirt. Die plaat doet elke wankele geest alle eer aan, met bizarre geluidsexperimenten en semi-afgewerkte songs. ‘Curtains’ en ‘My Smile is a Rifle’ zijn onder alle ruis evenwel van zo’n hoog niveau dat je meteen begrijpt waarom de Peppers hun runaway kid zo vaak terug in huis proberen te halen. Zelfs met een spuit in zijn arm is Frusciante nog een virtuoze songschrijver.

‘Mistakes’ (2012)

Stellen dat de fans een tikkie teleurgesteld waren toen Frusciante in 2009 voor een tweede keer de Red Hot Chili Peppers zijn rug toekeerde, is op zijn minst een understatement te noemen. Met By the Way en Stadium Arcadium had hij de groep gepromoveerd tot een van de belangrijkste headliners van deze eeuw. Hoogverraad! Dat verklaart allicht waarom Frusciante een lange neus maakt op het onmogelijk getitelde PBX Funicular Intaglio Zone. Wat had hij immers nog te verliezen? Met ‘Mistakes’ pleegt hij zowaar vadermoord op de gitaar: deze synthpop-parel klinkt catchy maar evengoed ongrijpbaar. Als een onvervaarde beeldenstormer bedenkt hij cartooneske eightiespop, die aan flarden wordt gescheurd door Frank Zappaëske gekte en polyritmiek. “Een hit schrijven is poepsimpel. Een geweldige melodie van scherpe weerhaken voorzien, dat is een ander paar mouwen.”

‘Central’ (2009)

Deze progrocksong klokt af op een kloeke zeven minuten, maar daarmee blijkt ‘Central’ nog steeds maar het op twee na langste liedje op The Empyrean. Zoals de titel van deze prachtsong aangeeft, fungeert het als een soort middelpunt van dit album. ‘Central’ belichaamt zo’n beetje de essentie van Frusciante als gitarist, gekwelde geest en songschrijver. Het nummer speelt met weelderige strijkers, zachte elektronica en gitaren die klauwen. Het concept van de plaat én de beweegredenen van Frusciante om de Red Hot Chili Peppers andermaal te verlaten, worden ook subtiel uitgelegd in dit nummer: het gaat over opklimmen naar het hoogst mogelijke langs kronkelpaadjes, persoonlijke achteruitgang, verlossing en wedergeboorte. Dat Josh Klinghoffer mee speelt, is een aardigheidje. Na het tweede vertrek van Frusciante zou die de rangen vervoegen.

.I: verschijnt uitsluitend op vinyl

:II. is digitaal verkrijgbaar.

Red Hot Chili Peppers spelen 30/6 op Rock Werchter.