‘Gitaargod’ Jeff Beck (1944-2023) was een van de allergrootste Britse rockmuzikanten

Hij speelde met muzikale grootheden als David Bowie en Stevie Wonder en was de grondlegger van de heavy metal. Toch zat het echte rocksterrendom er voor Jeff Beck (1944-2023) niet in en bleef hij altijd de vooral door collega’s en gitaarstudenten bewonderde muzikanten-muzikant.

Eric Clapton, Jimmy Page en Jeff Beck behoorden niet alleen tot de beste Britse gitaristen die de jaren zestig voortbrachten. De muzikanten van het soort waarvoor de geuzennaam ‘gitaargod’ is bedacht, begonnen hun carrière ook nog eens in dezelfde band: The Yardbirds.

Een van hen, Jeff Beck overleed dinsdag in een Brits ziekenhuis op 78-jarige leeftijd aan een acute hersenvliesontsteking, zo liet zijn familie woensdagavond weten. Beck was misschien niet de beroemdste van de drie, maar wel de grootste muzikale vernieuwer. Hij verwerkte als eerste rockgitarist oosterse invloeden in zijn spel, dat ook de basis zou zijn voor harde rock – later heavy metal genoemd. Ook legde hij zich in de jaren zeventig als een van de eerste rock-’n-rollvedettes toe op het populariseren van jazz en fusion.

De in 1944 als Geoffrey Arnold Beck geboren Jeff begon zijn loopbaan in 1965 in Londen, toen hij Eric Clapton opvolgde als gitarist van The Yardbirds, een toen razend populaire beatgroep. Dat was op advies van de beoogde vervanger Jimmy Page die het zelf toen nog niet aandurfde, maar de band uiteindelijk in 1966 wel kwam versterken. De samenwerking tussen beide gitaristen verliep echter zo moeizaam dat Beck veel verzaakte en The Yardbirds tijdens een Amerikaanse tournee verliet.

De grootste hits scoorden The Yardbirds met Beck nog in hun gelederen: nummers als Heart Full of Soul en Shapes of Things worden gekenmerkt door zijn kraakheldere, harde maar melodische gitaarspel, aangedikt met stevige fuzz-vervormingen. Shapes of Things uit februari 1966 staat te boek als de eerste Britse psychedelische rockklassieker en verscheen drie maanden voor het baanbrekende Paperback Writer van The Beatles.

The Yardbirds waren het summum van de Londense swinging sixties en werden in 1966 ook door de Italiaanse regisseur Michelangelo Antonioni gevraagd te spelen in zijn film Blow-Up, waarin we Beck zijn gitaar zien stukslaan zoals Pete Townsend dat in die tijd ook veelvuldig deed.

Rod Stewart

Na twintig maanden Yardbirds zou Beck vooral onder eigen naam furore maken, en minder succesvol blijken dan Eric Clapton en Jimmy Page. Wel leverde hij met het album Truth in 1968 een blauwdruk voor de sound die Page later in Led Zeppelin met Robert Plant als zanger zou uitwerken. Dat kwam mede door Rod Stewart, de toen nog onbekende zanger die Beck vroeg te zingen in de band waarmee hij Truth opnam. Bassist was ene Ronnie Wood.

Voor zowel Stewart als de huidige gitarist van de Rolling Stones was Becks band vooral een opstapje naar nieuwe avonturen met uit de Small Faces voortgekomen The Faces. De rauwe r&b-stem van Stewart in combinatie met de scherpe door merg en been snijdende rock-’n-rollgitaar van Beck zouden ook op de Faces van grote invloed zijn.

Waarom het Beck nooit is gelukt zelf lang een band te leiden of te behouden is niet echt duidelijk. Terugkijkend op zijn carrière zie je een man die nooit de rust bezat om lang aan eenzelfde geluid te blijven hangen. Hits scoorde hij eigenlijk niet meer na zijn solosingle Hi ho Silver Lining uit 1967.

Maar zijn spel bleef hij ontwikkelen. Zo liet hij zich in de jaren zeventig bijvoorbeeld beïnvloeden door jazz-gitarist John McLaughlin met wiens band Mahavishnu Orchestra hij op tournee ging. De jazzrock-fusion sound van Beck op albums als Blow By Blow (1975) en Wired (1976) zouden een enorme invloed op zowel de rock- als jazzontwikkeling in die jaren hebben.

En waar Clapton zich vooral op blues richtte en Page op rock liet Beck zijn oren graag hangen naar soulmuziek. Een wat vergeten wonder van zijn kunnen is te horen op het liedje Lookin’ for Another Pure Love op Stevie Wonders meesterwerk Talking Book uit 1972.

Een jaar later leverde Beck een spectaculaire bijdrage aan David Bowies gefilmde afscheidsconcert van diens Ziggy Stardust Spiders From Mars, dat helaas de filmregistratie van D.A. Pennebaker niet haalde. De bewonderende blik van Bowie naar Beck (terug te zien op YouTube) alleen al is goud waard.

Muzikanten-muzikant

En zo bleef Beck vooral de door collega’s en gitaarstudenten bewonderde albumartiest. Hij werd vaak gevraagd voor sessiebijdragen en maakte prachtige instrumentale albums als There and Back (1980).

Maar een rockster zoals Clapton en Page dat zouden worden, dat zat er voor hem niet in. Jeff Beck was de muzikanten-muzikant die de laatste vier decennia eens in de paar jaar een album uitbracht, zonder dat de popwereld daar erg door opgeschud werd. Soms leverde dat een hitje op, zoals People Get Ready van Curtis Mayfied, in 1985 gezongen door Rod Stewart op het mede door Nile Rodgers geproduceerde album Flash.

Maar Beck werd niet gelukkig van de druk die er op hem kwam vanuit de platenindustrie om hits te scoren. Zijn laatste wapenfeit is het album 18 dat hij vorig jaar uitbracht met acteur Johnny Depp. Een bedroevend slechte plaat met vooral door de zang van Depp verprutste covers van onder meer de Beach Boys en Marvin Gaye.

Doodzonde eigenlijk dat een van de allerbeste rockgitaristen die de popgeschiedenis heeft voortgebracht zijn naam aan deze miskleun verbond. Jeff Beck verdiende een mooiere apotheose van een imposante carrière.