Geen lieflijke kerstsaga bij Ingvild H. Rishøi, wel veel alcohol en een louche kersthandel ‘die vol klootzakken zit’

Gretig laat de boekenwereld zich ritmeren door de gang van de jaargetijden. En vooral door de magie van kerst, bij uitstek cadeautijd. Seasonal reading, heet dat tegenwoordig ­modieus.

Daarom dat er weleens een op maat gesneden vertelling tot bij de recensent dwarrelt, simultaan met de eerste sparrennaalden van de in huis gehaalde kerstboom. Het genre van het kerstverhaal blijkt onverslijtbaar: een toefje ontroering en romantiek, (al dan niet wrange) liefde, een sociale dimensie en soms een vleug moraliteit erbovenop. Sinds Charles Dickens’ A Christmas Carol hebben honderden auteurs zich eraan gewaagd – van Louisa May Alcott via Anton Tsjechov tot Truman Capote of Jeanette Winterson, of bij ons Stefan Brijs en Godfried Bomans.

De naam Ingvild H. Rishøi zal u misschien niets zeggen. Mij tot voor kort ook niet. Volgens de uitgeversblurb is ze een van de bekendste Noorse schrijvers. Haar nu door uitgeverij Koppernik ontdekte kerstvertelling Stargate gaat vergezeld van ­lovende quotes uit ongeveer elke Scandinavische krant of tijdschrift. Boekeninfluencers pikten de korte roman intussen op. Zijn de glitterballen terecht? Is de nieuwe Astrid Lindgren werkelijk opgestaan?

Alle ingrediënten zijn in Stargate voorradig om er een zakdoekvriendelijk boek van te maken. Aan een zeker Het meisje met de zwavelstokjes-gehalte valt evenmin te ontkomen. Toch zet Rishøi je voortdurend op het verkeerde been: verwacht je allerminst aan een zoetgevooisde kerstsaga.

De setting van Stargate: de Oslose volkswijk Tøyen. De hoofdrolspelers zijn twee opgroeiende kinderen, de 10-jarige Ronja en de 16-jarige Melissa, plus een steeds weer naar de alcohol grijpende vader (én een gestorven moeder). Hoe maken ze van december toch nog iets feestelijks?

De aanloop naar kerst kondigt zich geaccidenteerd aan. Zal vader zijn tijdelijke baantje als kerstboomverkoper kunnen houden of vlucht hij naar plaatselijke kroegen met namen als Stargate of Vrienden (‘dat café had Vijanden moeten heten’)? We kijken mee vanuit het perspectief van de wereldwijze maar ook dromerige Ronja, die zich voortdurend zorgen maakt. En terecht. Met vader loopt het al snel weer mis. Want, ja, ‘er stroomt altijd wel ergens bier’. Voorschotten op zijn loon gooit hij over de balk. Ronja denkt: ‘Ik hoop dat ­iemand Stargate kort en klein slaat en alle biertappen in de wereld dichtdraait.’ Noodgedwongen nemen Ronja en Melissa de touwtjes in handen en gaan ze zelfs kerstbomen versjacheren. Snel verzeilen ze zelf in een louche handeltje. De kerst­handel, ‘die zit vol klootzakken’.

Grimlach

Er tuimelt nogal wat miserie over de schrandere hoofden van Ronja en Melissa, maar aan miserabilisme doet Rishøi niet. Er is ruimte voor een grimlach af en toe. Ze pent haar verhaal op in korte, tikkende dialogen of in grillige, abrupte zinnen, waarbij ze naar het einde toe de magisch-realistische toer opgaat. Storen­der zijn de talloze cursiveringen.

Zullen Ronja en Melissa alsnog ‘de mooiste fjordenspar van Enebakk’ de hunne mogen maken? Eind goed, al goed? Niet echt. Het ziet ernaar uit dat vader voorgoed van de wereld raakt én de kinderbescherming ingrijpt. ‘Het heeft geen zin om te vechten’, zegt papa altijd. ‘Vergeet het maar, the fight is fixed.’

Ronja ijlt tijdens een stormachtige nacht richting het bos, waar de ­kachel van hun idyllische, oude vakantiehuisje warmte lijkt te kunnen bieden. Of is het een fata morgana?

Het fraai uitgegeven en met veel symboliek opgetuigde Stargate is niet volgens de geijkte kerstpaden uitgezet. Rishøi vermijdt elke bitterzoete teneur, maar stevent ten slotte toch op de ontroering af.

Ingvild H. Rishøi, Stargate. Een kerst­vertelling, Koppernik, 156 p.,22,50 euro. Vertaling Liesbeth Huijer.