Gamen in de Stadsschouwburg van Brugge: ‘Dit is het theater van de toekomst’

De Koninklijke Stadsschouwburg van Brugge veranderde dit weekend in een gamehal. Op die gedurfde wijze werd het theaterseizoen voor geopend verklaard. ‘Games kunnen heel gevoelig zijn.’

“Wat is het hier groot”, zegt de twaalfjarige Medina. Niet eerder zag ze een schouwburg vanbinnen. Het gratis gamefestival Playtime betekent haar eerste keer. “Ik had verwacht dat we allemaal heel fanatiek tegen elkaar moesten spelen,” vult Noorzai (13) aan, “maar als ik zo om mij heen kijk, zie ik een heel ander soort spelletjes.” Van de kelder, de gang, de foyer tot de grote zaal: in de schouwburg van Brugge tref je overal beeldschermen, spelautomaten en VR-brillen aan. Jong en oud in de weer met de games . Sommigen gedreven. Anderen met aandachtige verwondering. Ook Bruggeling Lynn (28) is voor het eerst in het negentiende-eeuwse theater van haar stad. Eigenlijk was ze met haar vriend Freke op weg naar het café, maar per toeval viel hun oog op het uithangbord. Al snel staat Lynn enthousiast aan de knoppen en maakt Freke er een filmpje van. Dat café komt later wel.

Het is precies wat de Stadsschouwburg van Brugge hoopt te bereiken. “Waar de traditionele programmering een wat ouder, doorgaans blank, publiek trekt, zien we nu een dwarsdoorsnede van de samenleving”, vertelt woordvoerder Olivier Van Acker. “Met dit festival brengen we alle soorten mensen samen. We zien bezoekers die onze deur normaal voorbijlopen. Dit is het theater van de toekomst.” Niet voor niets dus is Playtime prominent geprogrammeerd. Het gameweekend luidt namelijk het nieuwe theaterseizoen in. Van Acker: “Dat kun je gerust een statement noemen.”

Kunst of niet?

De schouwburg hoopt het clichébeeld van games wat op te schudden. Veel mensen denken in eerste instantie vooral aan de tiener die virtueel alles en iedereen overhoopschiet. Maar dat is echt achterhaald, stelt organisator Peter Devisch. “Games kunnen heel gevoelig zijn. Dat komt ook omdat er zich de afgelopen jaren een democratisering heeft voorgedaan. Er zijn steeds meer mensen die games kunnen ontwikkelen. Daardoor zijn de mogelijkheden enorm toegenomen en is het aanbod heel veelzijdig. Games raken allerlei maatschappelijke thema’s aan. Er zijn veel creatievelingen die echt iets te vertellen hebben. Heus niet altijd is het doel om zo snel mogelijk een level hoger te geraken.” Een festival in dit chique symbool voor de hoge cultuur is wat Devisch betreft dus allerminst met elkaar in tegenspraak. “Er komen zoveel stromingen samen: het is grafische kunst, storytelling, muziek en soms zelfs een vleugje poëzie ineen.”

De game als gesamtkunstwerk. Staat het Louvre er binnenkort vol mee? Professor Vlad Ionescu (UHasselt/PXL-MAD) is gespecialiseerd in kunst en architectuur en toont zich terughoudend. “Dat er muziek, architectuur en een verhaal aan te pas komen, wil niet zeggen dat gamen gelijk is aan kunst. Kunstenaars als Bill Viola hebben met de betekenis van het spel geëxperimenteerd. Maar dan ging het niet over de entertainmentwaarde van bijvoorbeeld Call of Duty of Mario.”

Aan de andere kant: tegenwoordig beschouwen we dingen als kunst die dat tweehonderd jaar geleden nog niet waren. Misschien dus dat de kunsthistorici van de toekomst er heel anders naar kijken? Ionescu: “Dan lijkt mij de relevante vraag: wat is de culturele impact van gamen? Het lezen van literatuur versterkt bijvoorbeeld het geheugen en de psychologische en historische kennis. Het verhoogt ook de taalvaardigheid, emotionele intelligentie en verbeelding. Maar wat doet urenlang gamen met de geest? Het reactievermogen gaat er ongetwijfeld op vooruit. Maar een scherpe reflex is niet hetzelfde als een kritische en gecultiveerde geest.”

De culturele impact? Daar hebben ze in Brugge wel een antwoord op. “Gamen kan troost bieden, gevoelens en emoties losmaken en empathie kweken”, stelt Van Acker. “Het doet in dat opzicht niet onder voor een boek, een film of een theaterstuk. Niet voor niets zien we een kruisbestuiving tussen al die disciplines. En bovendien: het Museum of Modern Art in New York (MoMA) kocht al Pac-Man, Tetris en The Sims aan. Natuurlijk zijn er games die de gebruiker van kick naar kick jagen – de Call of Duty’s van deze wereld – maar dat geldt voor de literatuur toch ook? Er zit wel wat licht tussen Harry Potter en een boek van Franz Kafka.” Devisch vult aan: “Ik wil niets aan de andere kunstvormen afdoen, maar er is weinig zo intens als gamen. Het doet je ondervinden, ervaren en voelen. Neem bijvoorbeeld een oorlog. Er zijn games die dat plat verbeelden en waarbij het enkel om winnen draait. Er zijn er ook die de gebruikers serieus laten nadenken over de keuzes die iemand in zo’n situatie maakt. Je kunt erover lezen, je kunt ernaar kijken, maar alleen met een game sta je er middenin.”

In de schouwburg zijn Medina en Noorzai inmiddels bij het afvalspel beland. De spelautomaat verleidt tot recyclen. Geconcentreerd loodsen ze de verschillende soorten afval naar ‘plastic’, ‘rest’ of ‘papier’. En kunst of niet: het tweetal kijkt terug op een geslaagd eerste schouwburgbezoek. Medina denkt even over een goede samenvatting na en zegt dan vastberaden: “Interessant, cool en leuk.”