UitgezongenMuziek
‘Fight the Power’: hoe Spike Lee en Public Enemy zwart Amerika een anthem gaven
‘Fight the power!’ scandeerde zwart Amerika in 1989 nadat Public Enemy’s gelijknamige hit het land liet daveren, met dank aan cineast Spike Lee.
Spike Lee had een anthem nodig. De New Yorkse cineast legde in de herfst van 1988 de laatste hand aan zijn derde film Do the Right Thing die na release twee Oscarnominaties in de wacht zou slepen en zou uitgroeien tot een van de invloedrijkste cultfilms aller tijden. Het verhaal van onderhuidse spanningen tussen Afro-Amerikanen en Italo-Amerikanen in de New Yorkse wijk Bedford-Stuyvesant en de gewelddadige rel die erop volgt, smeekte om muziek die even explosief aanvoelde.
Lee kwam al snel terecht bij het politiek-militante Public Enemy, een gezelschap geïnspireerd door zwarte activisten zoals Malcolm X en de Black Panthers, dat zopas met het album It Takes a Nation of Million to Hold Us Back het hiphopgenre op zijn kop had gezet. Tijdens een lunch in Greenwich Village vroeg Lee de band om een nieuwe versie te creëren van de mensenrechtenhymne ‘Lift Ev’ry Voice and Sing’, samen met de jazzcomponist Terence Blanchard. De rappers waren not amused. “Ik opende een raam en vroeg Spike om z’n kop even buiten te steken”, zo vertelde Hank Shocklee van Public Enemy in Rolling Stone. “Ik vroeg hem welke geluiden hij hoorde en of hij ‘Lift Ev’ry Voice and Sing’ soms uit de voorbijrijdende auto’s hoorde schallen.” Lee snapte de hint en gaf Public Enemy prompt carte blanche.
Het collectief begon te werken aan iets waarbij “je het asfalt zou voelen stomen”, aldus Shocklee, “waarin je de mensen zou voelen voorbijlopen, de auto’s zou horen voorbijrazen. Ik wilde de stad horen. Ik wilde groezeligheid. Het zwoele zinderen in de straat. De hete, kleverige, zuurstofloze vibratie van New York.”
Een eerste aanzet voor dat type versmachtende dreiging vond frontman Chuck D bij de funkklassieker ‘Fight the Power’ van The Isley Brothers, een song uit ’75 waarmee hij was opgegroeid. Maar Shocklee wilde iets heftigers. “Wij woonden in de suburbs, gekneld tussen witte gemeenschappen. We voelden ons verschoppelingen die genoegen moesten nemen met de restjes die witte mensen niet langer nodig hadden. Onze hele jeugd lang voelden we die weerstand van buitenaf. Dus hadden we een song nodig die schreeuwt: ‘Ik pik het niet langer! Ik ben woedend! Het is tijd om tegen het systeem te vechten!’”
Elvis en John Wayne
Als drijvende kracht achter The Bomb Squad, het productieteam dat Public Enemy zijn infernale sound schonk, knutselde Shocklee een vlammende groove in elkaar met zoveel samples dat zelfs de groepsleden de tel niet meer konden bijhouden. Uit flarden James Brown (‘Funky Drummer’!), Trouble Funk, The Dramatics, Afrika Bambaataa en stemsamples van de activisten Thomas ‘TNT’ Todd en Jesse Jackson rees ‘Fight the Power’ op. Een knettergekke saxofoonsolo van Branford Marsalis zette de kers op de taart.
En dan was er de verschroeiende tekst: een briljante tirade tegen het witte establishment die Chuck D in het vliegtuig tijdens een Europese tournee schreef, geflankeerd door de jongens van Run-D.M.C. Chuck droomt ervan een pantheon van zwarte helden (“Most of my heroes appear on no stamps”) en haalt de bleekscheterigste der cultuuriconen over de hekel: “Elvis was a hero to most / but he never meant shit to me / Straight up racist that sucker was simple and plain / Motherfuck him and John Wayne”.
Het nummer ontplofte al meteen in de openingscredits van Do the Right Thing – waar actrice Rosie Perez haar memorabele dansje doet – en dook er maar liefst twintig keer in op. Zwart Amerika had een anthem, wit Amerika trok bleker dan ooit weg.
