‘Ernani’ van Verdi bij Opera Vlaanderen: laaiende liefde, koele machtshonger ★★★☆☆

Ernani is een duister romantisch drama rond drie rivalen die naar dezelfde vrouw dingen: een koning (Keizer Karel), een oude hertog en een jonge rebellenleider. De respectieve erecodes van deze heren leiden onvermijdelijk tot een noodlottig einde. Zulke dingen komen nu eerder in maffiakringen voor dan aan het hof, waar tragikomedies à la Harry & Meghan bloeien.

Maar niet getreurd, het theater heeft ons geleerd hoe we een stuk tot zijn skelet kunnen herleiden. En dus wordt Ernani gereduceerd tot een psychodrama dat zich afspeelt in de geest van het titelpersonage. Dat drama krijgt een stem in tussengevoegde teksten van Peter Verhelst, die magistraal worden gesproken door een als een geest tussen de personages zwervende Johan Leysen.

Dat concept vraagt enige inspanning van het publiek maar houdt het tegelijkertijd een spiegel voor, zoals het eerste tafereel bewijst. Als het ware driedimensionaal geprojecteerde doeken evolueren van rotsen naar een lopende figuur. Leysen laat zandkorrels als in een zandloper op de grond sijpelen. Is die figuur een zand-loper, die wegvlucht van de tijd? Zulke associaties kunnen, indien ze groots of subtiel worden aangereikt, heel efficiënt zijn.

Maar meteen daarna is de subtiliteit foetsie: in wat een uit touwen geknoopte jurk lijkt, komt Elvira neerdalen uit de toneelhemel en om een of andere reden zingt het vrouwenkoor zwaaiend met rode ballonnen over haar geluk als verloofde van de hertog. Dat procedé – gratuite symboliek, op het lachwekkende af – wordt door regisseuse Barbora Horáková Joly tot in den treure herhaald. Nagenoeg elk kooroptreden wordt gelardeerd met zinloze gebaartjes of pasjes.

De tegenstelling tussen de laaiende liefde en de kille machtshonger wordt tot in het absurde zichtbaar gemaakt, bijvoorbeeld door een blauwe kamerkubus met een koelkast te plaatsen naast een rode keuken met fornuis. Leysen moet ten overvloede in de koelkast zitten reciteren. Dat alles culmineert in de slotscène, waarin een metershoog hart het toneel wordt opgeduwd en zowaar begint te kloppen. “Voor ons was het liefdesbed het doodsaltaar”, zingen Elvira en Ernani. Jaja.

Alleen de scènes waarin de regie consequent naar abstractie zoekt blijven van die uitbeeldingsdrang gespaard, maar het zijn er te weinig. Anderzijds kan dirigente Julia Jones de grootspraak van de partituur wel aan. Pathos buigt zij om naar kracht, dreigend sentiment naar poëzie.

Nog voorstellingen in Antwerpen tot 31 december; in Gent van 11 tot 22 januari.