‘Een vat vol energie’: Keith Haring krijgt géén doorsnee expo in Paleis voor Schone Kunsten

“Een vat vol energie”, zo omschrijft curator Darren Pih Keith Haring. “Zijn rusteloosheid was van tomeloze aard.” Net die energie spat van elk doek recht de zalen in. Als eeuwige stuiterbal voelen we een diepe connectie met deze Amerikaanse publiekslieveling. Jaren hebben we de kunstenaar wat links laten liggen door één gortdroge les kunstgeschiedenis waar met niet één woord over de zinderende hiphopscene, het doorgedreven activisme en de lgbtqi+-beweging werd gesproken, maar des te meer over zijn strakke lijnvoering en andere brave zaken die je als uitgepuberde 17-jarige warm noch koud lieten.

Een tijdje geleden focuste de Kunsthalle in Wenen op het vroege werk van de Amerikaan. We bleven er uren staren naar een volmaakt stadszichtje van Haring en dachten plots, bevrijd van alle opgebouwde onverschilligheid, geamuseerd aan de strakke lijnvoering ervan. Met die sterke tekeningen opent Bozar vandaag ook de tentoonstelling. Ze vormen samen met een heel pak bekender materiaal de start van een trefzekere expo.

Atelier nagebouwd

Al na drie stappen besef je dat dit geen doorsnee kunsttentoonstelling is. De zalen ademen Haring en dat heeft wellicht te maken met de onvolprezen scenografie van de hand van Bold At Work, grafische ontwerpers die bekend zijn van het artwork van Stromae. Beide heren waren ook mee verantwoordelijk voor de uiteenzetting van YO, de tentoonstelling over Brusselse hiphop waar Bozar enkele jaren geleden mee scoorde.

Ook deze keer is de kunstinstelling voor even onherkenbaar gemaakt. Elementen uit het atelier van Haring zijn nagebouwd en grote gekleurde wanden accentueren de werken. De expo sluit af in een neonverlichte ruimte, nagebouwd uit de jaren 80 toen fluokleuren erg populair waren. Foto’s en filmpjes dragen bij aan die beleving. Het geeft Bozar een fris en internationaal aanschijn. Een streefdoel, aldus directeur tentoonstellingen Sophie Lauwers, die de expo als een boost ziet voor de stad Brussel in tijden van besparingen.

Dat Haring een inspirator is, denkt ook Gil Vazquez, directeur van de Keith Haring Foundation en vriend van de kunstenaar. “Keith gaf niets om de elite of om streberige culturo’s. ‘Kunst is voor iedereen’ was zijn bekendste uitspraak. Hij bracht zijn werk niet alleen naar het volk, dankzij onder meer tekeningen in de metro, hij liet het ze ook meebeleven en zelfs houden.” Vazquez verwijst naar de duizenden tekeningen die vanuit de metro bij mensen thuis zijn beland.

Iconische figuurtjes

Haring leefde niet erg lang. Hij werd in de jaren 80 getroffen door het toen nog oncontroleerbare hiv en stierf er later ook aan. Zijn korte carrière was ronduit onstuimig. Hij speelde een cruciale rol in de alternatieve undergroundcultuur van zijn generatie. Zijn stijl, in één oogopslag herkenbaar door iconische figuurtjes als blaffende honden en vliegende schotels, ging de wereld rond. Harings schilderijen en tekeningen waren vaak activistisch en hadden onder invloed van schrijver William S. Burroughs en vriend en kunstenaar Jean-Michel Basquiat een literaire ondertoon.

Hij zette zich in tegen de peperdure gezondheidszorg en nam deel aan nucleaire ontwapeningscampagnes. Ook ontwierp hij antiapartheidsposters en behoedde hij jongeren van drugsgebruik. Als openlijk homoseksuele man is hij tot op vandaag een boegbeeld voor de lgbtqi+-beweging.

Zijn hele carrière lang toonde Haring werken in onconventionele openbare ruimten zoals nachtclubs en metro’s. Muziek liep als een rode draad doorheen zijn oeuvre. “Hij maakte deel uit van de DIY-beweging in de jaren 70 onder invloed van de punk- en new wave-scene. Later organiseerde hij feestjes waar iconen als Madonna en Grace Jones op afkwamen. Hij hield enorm van hiphop”, vertelt Pih. “In zijn werk lijken veel van zijn ‘techno-primitieven’ ook te dansen. Ze belichamen de hiphopmuziek waarop hij danste in clubs als de Paradise Garage.”

Belgische link

Het zijn zaken die stuk voor stuk in de tentoonstelling terugkeren en waar Bozar mee aan de slag gaat in een afgeleid programma. Zo kun je rondleidingen volgen met graffitikunstenaars, een lezing bijwonen van de bekende choreograaf Bill T. Jones en is er een poëzieavond gepland in het teken van het werk van Haring. Hoewel de tentoonstelling oorspronkelijk is opgesteld in samenwerking met Tate Liverpool werd ze onder leiding van twee Tate-curatoren en met de hulp van Alberta Sessa voor de Brusselse editie een heel pak Belgischer gemaakt.

“Je ziet duidelijk invloeden van Pablo Picasso en Fernand Léger”, knikt Sessa terwijl ze naar een kleurrijk werk uit 1987 wijst dat in Knokke is geschilderd. “Het is weinig bekend dat de kunstenaar een erg speciale band had met ons land. Hij verbleef er minstens drie zomers op rij aan het einde van zijn leven. Ook organiseerde hij een grote tentoonstelling in het casino van Knokke. In die tijd creëerde hij een grote muurschildering in de cafetaria van het MHKA. Even leek het er zelfs op dat België zijn Europese thuis zou worden.”

Keith Haring loopt vanaf vandaag tot 19 april in Bozar. Bozar.be