Eén Kendrick Lamar kan hiphop niet redden

Het was de Black Eyed Peas-frontman Will.I.Am die begin december de kat nog eens de bel aanbond. “Het probleem met hiphop is dat iedereen het kan maken”, tweette hij. “Tegenwoordig heb je er geen fucking vaardigheden meer voor nodig. Het is het laagst hangende fruit geworden. Het gaat niet langer over het niveau van Rakim of van Nas, over het gebruik van slimme metaforen. Je kan het zelfs geen hiphop meer noemen.” Daarmee probeerde Will.I.Am de zogeheten mumble rappers en SoundCloud-rappers onderuit te halen: het legioen aan traag mompelende, niet zelden knetterstonede, psychologisch onstabiele puberrappers dat lijzig een handjevol lukraak gekozen woorden over een generische trap-beat strooit.

Nu heeft de jonge rapgeneratie weliswaar geen lessen te leren van iemand die ooit een gedrocht als ‘My Humps’ schreef en die in de liedjeswedstrijd The Voice UK de credibiliteit van hiphop onachtzaam te grabbel gooit. Anderzijds heeft Will.I.Am een punt. Wie de populairste hiphoptracks van het voorbije jaar overloopt, zou kunnen concluderen dat het muziekgenre helemaal is uitgehold. Wat ooit door Chuck D. van Public Enemy “het CNN van en voor zwarten” werd genoemd, lijkt anno nog slechts een uitlaatklep voor walgelijk rijke, emotioneel onstabiele pochers met een slechte opvoeding en een beroerd stijlgevoel. Vergelijkt u het gehik van Migos eens met de poëtische woordenstroom van Common of van KRS-ONE? Of zoals Eminem op zijn eerder dit jaar verschenen album Kamikaze spuugde: “We need 3 stacks ASAP and bring Masta Ace back / Cause half of these rappers have brain damage / All the lean rappin’, face tats, syruped out like tree sap.”

Emo is terug

Inderdaad, 2018 behoorde toe aan door angstremmers gedrogeerde mompelaars met gezichtstatoeages en een dik strafblad. De hits kwamen van de overhoop geknalde XXXtentacion en van even twijfelachtige lieden als 6ix9ine, Trippie Redd en Post Malone. Tragikomisch genoeg muteerde hun met Auto-Tune ingevette stijltje de voorbije maanden tot een subgenre dat vijftien jaar geleden de tenen van meerwaardezoekers liet krullen: emo. Dé in de gaten te houden trend voor 2019 vloeit rechtstreeks voort uit de met emo dwepende SoundCloud-rap die dit jaar zijn puistige kop opstak.

Zie ‘Falling Down’ van Lil Peep & XXXTentacion. Of ‘Birthday’ van hollowgang, ‘Noticed’ van Lil Mosey en het onwaarschijnlijke ‘Fuck Christmas’ van lil aaron. Het zijn stuk voor stuk emorocksongs met een hiphoptic. Zelfs de gerespecteerde undergroundqueen Princess Nokia bracht eerder dit jaar een ep’tje uit waarop ze hiphop met emo versmolt. Het is net dat type hybride dat 2019 zal kleuren.

Perceptieprobleem

Waaruit moet hiphop nog zijn uniciteit puren wanneer het in die mate is verwaterd dat het door elk denkbaar muziekgenre kan worden geannexeerd? Sla er de hitparades op na en het lijkt wel alsof alles hiphop is geworden. Rock? Dat was het voorbije jaar Imagine Dragons en Twenty One Pilots, oftewel emopop op hiphopbeats. Singer-songwriters? Ook zij plunderden gretig de urbancultuur. Denk aan Ed Sheeran, James Arthur of Rag-’N-Bone Man. Latinopop lijkt nog de grootste boosdoener. Zowel commerciële kanonnen zoals J.Balvin en Bad Bunny als geloofwaardiger jonge wolven à la Rosalía en MC Bin Laden mikten op de doorsnee hiphopconsument met Spaanstalige hiphop, aangelengd met reggaeton of flamenco.

Hangt hiphop volgend jaar uitgeteld in de touwen? Of zal het allemaal zo’n vaart niet lopen? Ligt het probleem eerder bij de perceptie van hiphop dan bij het genre zelf? Het valt op dat de doorsnee tegenstander van de nieuwe lichting meestal een al wat oudere hiphopfan is die in de jaren 80 en 90 met het genre opgroeide, wat eerder op een generationeel conflict wijst.

En laten we wel wezen: voor elke kwaliteitsvolle indievariant is er ook in de hiphop altijd een commerciële tak geweest die op de grootste gemene deler mikt. Of bent u Vanilla Ice, Baha Men en Fatman Scoop vergeten? Anderzijds is de impact van hitparadehiphop nog nooit zo gigantisch geweest als nu. Dat heeft ten dele te maken met de efficiëntie waarmee hiphop als geen ander genre zijn weg vindt op de streamingdiensten.

Oestrogeen to the rescue

Hoe is een muziekgenre dat ooit woordkunst en geluidsmanipulatie hoog in het vaandel droeg en dat stond voor verzet en wereldwijsheid zo snel verworden tot lui, vlot te imiteren entertainment? Of hij nu genuanceerd is of niet, knijpt die indruk hiphop langzaam de keel toe. In die context is iemand als Kendrick Lamar een anomalie: een politiek geëngageerde, meerdimensionale rapper die een mainstreampubliek weet aan te spreken, te midden van honderden in swag gemarineerde Xanax-slikkers met een platencontract. Eén Kendrick kan het genre niet redden. Eén Zwangere Guy evenmin. We hebben een heel commando van dat soort lui nodig om het tij echt te doen keren.

Of komt in 2019 het heil opnieuw van de vrouwen? Het voorbije jaar waren het toch vooral geïnspireerde r&b-zangeressen en rapdames die voor de beste pop zorgden. Niet alleen hitmakers zoals Cardi B. en Ariana Grande, maar ook eigenzinniger volk à la Kali Uchis, Jessie Reyez, Leikeli47, Jorja Smith en Mahalia. In hun kielzog staat een legioen rotgetalenteerde zangeressen te wachten om de urban pop van morgen te kleuren. Dat volgend jaar de hitparades meer dan ooit zullen bulken van het oestrogeen staat nu al vast. Maar zullen die vrouwen de reputatie van hiphop kunnen oppoetsen en het gevoel van oververzadiging stoppen?

Het ziet er in elk geval naar uit dat we nog niet af zijn van de logge, materialistische hiphop à la Migos of Rae Sremmurd. Wie wekelijks invloedrijke streamingplaylists als Rap Caviar checkt, hoort een stortvloed aan inwisselbare rapnummers. Wat u ook van hun esthetiek mag vinden: te veel eenheidsworst doet op den duur kokhalzen. Of corrigeert de cultuur straks simpelweg zichzelf? Dat het populaire en toonaangevende Nederlandse hiphopfestival Woo Hah! op zijn volgende editie naast commerciële kleppers ook artistiek verantwoorde artiesten als Brockhampton, Skepta en Little Simz uitnodigt, geeft hoop. Zal de hardleerse jonge hiphopfan volgen?