‘Drive My Car’: de poëtische Murakami-verfilming die verraste met vier Oscarnominaties ★★★★☆

Er is iets aan autorijden dat uitnodigt tot ontboezemingen. Is het het monotone geruis dat de tongen losmaakt? De horizon die je ogen een rustpunt aanreikt? De wetenschap dat je gesprekspartner niet zomaar kan weglopen? Hoe het ook zit, de auto is een therapieruimte op wielen. Dat wordt nog maar eens duidelijk in Ryusuke Hamaguchi’s bedachtzame, gevoelige Drive My Car.

De wagen uit de titel is de vuurrode, klassieke Saab 900 van theatermaker Yusuke Kafuku (mooi gedoseerde vertolking van Hidetoshi Nishijima). We leren hem kennen in Tokio, waar hij met zijn vrouw, de succesvolle scenariste Oto (Reika Kirishima), een harmonieus bestaan leidt. Of zo lijkt het aanvankelijk toch. Yusuke en Oto hebben jaren geleden hun enige kind verloren. Is er sindsdien iets gebroken in hun relatie? Yusuke ontdekt dat Oto hem bedriegt met de jonge acteur Koshi (Masaki Okada), maar slikt zijn gekwetstheid in, uit angst om zijn vrouw kwijt te raken. Wanneer Oto plots sterft, blijft Yusuke achter met veel onbeantwoorde vragen.

Twee jaar later zien we Yusuke terug, nog steeds achter het stuur van zijn trouwe Saab. Hij is onderweg naar Hiroshima, waar hij een meertalige versie van Tsjechovs toneelstuk Oom Vanja mag regisseren. Terwijl hij rijdt, oefent Yusuke de tekst van het stuk met een cassette die Oto ooit voor hem insprak. Het is een routine die hij al jarenlang onderhoudt, maar die nu plots in het gedrang komt: het theater waar hij aan de slag gaat, dringt hem een chauffeur op. De stille aanwezigheid van Misaki (Toko Miura) in de auto slaat hem uit zijn lood, en misschien is dat precies wat hij nodig heeft.

Stem van een geest

Yusuke is een personage dat geklemd zit in het verleden, prachtig geïncarneerd door de stem van Oto die als een geest de auto vult. Geobsedeerd door het overspel van zijn vrouw probeert Yusuke subtiel wraak te nemen op haar minnaar, door hem te casten in een rol die overduidelijk niet bij hem past. Maar kwaadheid is een doodlopend straatje, en dat begint Yusuke steeds meer te beseffen. Met dank aan Misaki, die zelf ook een diepe pijn meedraagt. Hun contact wordt nauwer, de gesprekken in de auto persoonlijker – Hamaguchi maakt hun toenadering voelbaar met steeds intiemer wordende kaders.

Misaki leert Yusuke niet zozeer om het verleden te vergeten, maar wel om er op een andere manier naar te kijken. Kende Yusuke zijn vrouw wel echt? Dúrfde hij haar te zien voor wie ze was? Het antwoord zit al deels vervat in het allereerste shot van de film, waarin Oto in tegenlicht gefilmd wordt als een onherkenbaar, ongrijpbaar silhouet.

Ryusuke Hamaguchi is de nieuwe chouchou van de internationale arthouse: al jaren schuimt hij de meest prestigieuze festivals af met delicate (en naar Japanse normen erg emotionele) films als Wheel of Fortune and Fantasy en Asako I & II, waarin verlies, liefde en tijd de rode draad vormen. Daarmee sluit zijn universum naadloos aan op dat van succesauteur Haruki Murakami, wiens gelijknamige kortverhaal als basis diende voor Drive My Car.

Hamaguchi breidde het uit tot een diepgravend drama van drie uur: dat is lang, maar de film bevat geen scène te veel. Het Oscargenomineerde scenario is tot op de milligram afgewogen. Het enige nadeel daaraan is dat het soms wat cerebraal aanvoelt, vooral wanneer Hamaguchi de focus legt op de parallellen tussen Yusuke’s verhaal en het toneelstuk dat hij in scène zet. Dan kon de mysterieuze, broeierige aanpak van Lee Chang-dong in zijn Murakami-verfilming Burning ons nog net iets meer verleiden.

Toch is Drive My Car een uitzonderlijke film: een elegant en ingenieus bouwwerk dat steen voor steen wordt opgebouwd, en je uiteindelijk emotioneel omverblaast wanneer het volledige plaatje zich openbaart.

‘Drive My Car’ is vanaf 2/3 te zien in de bioscoop.