Dit was Doe Maar: tijdloze songs in een waas van wiet en waanzin

De Nederlandse zanger en componist Henny Vrienten is op 73-jarige leeftijd overleden. Hij werd vooral bekend met zijn groep Doe Maar. De groep zou afgelopen najaar beginnen aan een afscheidstournee, maar die werd afgezegd vanwege de ziekte van Vrienten. Herlees onderstaand stuk van 27 september 2021.

**

Sinds een dag of twee is het doek gevallen over Doe Maar. Een van de belangrijkste popgroepen in de Lage Landen cancelde haar afscheidstournee. Het nieuws sloeg vorige week in als een bom. Owé, owé, owé... niet te geloven, het is over.

Toegegeven: het is even makkelijk als melig om een inleiding vol te stouwen met verwijzingen naar bekende songtitels van de nederwietse band. Maar wie kan de verleiding weerstaan? Het zou ons niets verbazen dat bovengenoemde hits (‘Sinds 1 dag of 2', ‘De bom’ en ‘Je loopt je lul achterna’) momenteel rondjes draaien op de platenspeler in uw bovenkamer. Zelfs de jonge garde kan heel wat tijdloze liedjes van Doe Maar desgevraagd van achteren naar voren meezingen. Het zegt veel, zo niet alles over het belang van de Nederlandse Fab Four. Een groep die vier volle decennia na haar oprichting een laatste jubileumtour vierde onder de toepasselijke noemer ‘Er verandert NIX’.

Dat gelooft frontman Henny Vrienten (73) ook écht. In de Ancienne Belgique stelde de zanger en bassist zelfs: “Veertig jaar geleden? Het voelt aan als twee weken.” Het waanidee van de eeuwige jeugd moet hij vandaag drastisch bijstellen. Vorige week werd een nieuwe afscheidstour afgelast, omdat de frontman ernstig ziek zou zijn. Over de aard van zijn aandoening werd geen mededeling gedaan. Er wordt ook geen nieuwe datum geprikt. Dat betekent weinig goeds. Het ziet ernaar uit dat je over Doe Maar in de verleden tijd moet spreken - Deed Maar?

Onwillekeurig dwalen gedachten af naar het recente, al even treurige nieuws over Golden Earring. Door de terminale, spierverlammende ziekte van George Kooymans moet ook die legendarische groep voortijdig de muzikale activiteiten staken. Vreemde Kostgangers, waarin hij de rangen deelde met Vrienten, zag zich daardoor evengoed genoodzaakt de handdoek in de ring te gooien. Herman Brood waren we al jaren kwijt, en Rob de Nijs zal na zijn volgende concert in het Sportpaleis afscheid nemen van zijn fans. De 78-jarige zanger zit in het beginstadium van parkinson. Het is pijnlijk duidelijk: de nederpop is op leeftijd gekomen.

Zonde dat Doe Maar door de ziekte van Vrienten geen kans meer krijgt om het publiek nog een laatste keer uit te wuiven. Al deed de groep dat natuurlijk wel vaker. Na de tumultueuze split in 1984 was er bij de eeuwwisseling een eerste, toen nog doodserieus als ‘eenmalig’ aangekondigde reünie. Sinds 2000 zochten ze evenwel vaker het podium op. Bij ons vulde de groep de Lotto Arena en het Sportpaleis, en in 2008 sloten ze Werchter Boutique af. Hun allerlaatste concert op Belgische bodem speelden ze deze zomer nog op Crammerock in Stekene.

Het belang van Doe Maar voor de nederpopgeschiedenis valt niet te onderschatten. In de jaren tachtig kleurden talloze speelplaatsen en tienerkamers fluoroze en fluogroen, de kleuren waarmee hun mix van pop, reggae, new wave, doowopkoortjes en ska in de verf werd gezet. De rage die ze ontwikkelden in Nederland en Vlaanderen kun je vandaag alleen maar vergelijken met de Beatle-mania, of recenter nog: de Clouseau-mania. Krijsende tienermeisjes vielen per zwerm in katzwijm wanneer ze meenden dat Vrienten of Ernst Jansz, Doe Maars toeverlaat op toetsen, even schalks in hun richting keken.

Die opgewonden standjes waren een gesel voor Jansz, die zich geneerde voor zijn “fans met zaadvragende ogen”. Een slagboom en prikkeldraad in zijn voortuin moeten die hitsige meisjes weren. Vrienten voelde zich op zijn beurt steeds ongemakkelijker wanneer het jonge grut de tekst van het bitterzoete en lichtjes scabreuze ‘Je loopt je lul achterna’ meezong. Om die schroom te kaderen: de leden van Doe Maar waren op dat moment dubbel zo oud als hun gemiddelde tienerfan.

Stonede hippies

Doe Maar kreeg vaste vorm toen Vrienten als bassist in het orkest van Boudewijn de Groot belandde. Daar smeedt hij banden met toetsenist Ernst Jansz. In het busje draaien ze vaak reggae en calypso. Beiden vragen zich af of die Caribische invloeden overeind zouden blijven in een Nederlandstalig popkorset. Het onmetelijke succes hadden ze nooit durven dromen. “Doe Maar was een feestband van stonede hippies, die het allemaal overkwam”, vertelde Vrienten daar later over. “We hadden geen weet van het ongelooflijke avontuur dat ons te wachten stond.”

Door die verkeerde inschatting is de groep in eerste aanleg geen lang leven beschoren. Tussen 1979 en 1984 scoren ze wel talloze nederpopklassiekers zoals ‘1 nacht alleen’, ‘Pa’, ‘Belle Hélène’, ‘Smoorverliefd’ of ‘Doris Day’. Het zijn vijf dolle, drieste jaren in een waas van wiet en waanzin. Maar het hoogtepunt van de roem stond gelijk aan een dieptepunt, waarop ze de groep ontbinden.

Uiteindelijk betekende de doorgeslagen spionkop niet eens het einde van Doe Maar. Voor de grootste gekte zorgden de leden zelf. Vrienten en Jansz waren op het podium allebei frontman, maar in de coulissen veranderden ze in kemphaantjes. Vrienten is op dat moment van de cynische liefdesliedjes, terwijl de andere zich een idealistische romanticus noemt. Beiden vinden hun eigen nummers veel beter.

Drummer René van Collem bakt het nog bruiner: hij troggelt fans centen af om zijn heroïneverslaving te sponsoren. De grootste popgroep van Nederland gaat in 1984 ten onder aan alle clichés van de rock-’n-roll.

Toch bewezen de tieneridolen van weleer dat ze tijdloos populair zijn gebleven. In de nieuwe eeuw raken zalen, theaters en arena’s moeiteloos gevuld. En ook op hun songs zit nauwelijks sleet. Wat dus helaas niet van Henny Vrienten gezegd kan worden. Is dit alles? Een paar plukjes neder-wiede-wiede-wiet en een luisterbeurt naar Het Allerbeste van Doe Maar kunnen alleen nog soelaas brengen. Adieu, Doe Maar.