‘Dit. Kan. Echt. Niet’: Geena Lisa over de ontslagronde bij de VRT

Geena Lisa geeft normaal gezien ‘brave interviews’. Dat zegt zij, niet wij. De manier waarop ze haar ontslag kreeg van de VRT vindt ze echter niet normaal en daarom trekt ze haar mond open.‘Het is niet oké hoe wij aan de deur gezet zijn.’

Ooit werden er columns volgeschreven over de stralende ogen en guitige persoonlijkheid van presentatrice en omroepster Geena Lisa (50). Toch verdween ze acht jaar geleden van het scherm. In de coulissen van de VRT werkte ze daarna als coach.

“Ik heb 22 jaar bij de VRT gewerkt, het is lang een veilige haven geweest waar ik mijn talenten mocht ontwikkelen. Maar helaas ziet het bedrijf nu mijn mogelijkheden niet meer. De VRT is ook niet meer hetzelfde bedrijf als toen ik begon. Er zijn veel nieuwe mensen gestart, wat voor een andere cultuur, andere doelstellingen en andere verwachtingen heeft gezorgd.”

Uw lotgenoten hekelen de kille en afstandelijke manier waarop ze ontslagen zijn. Geldt dat ook voor u?

“Ook ik ben ervan verschoten hoe ik als een nummer ben afgevinkt bij mijn ontslag. Dat heeft me toch wel teleurgesteld. Je kunt een ontslag niet verpakken als een sprookje, dat begrijp ik ook wel, maar deze kilheid en deze afstandelijkheid, dat had ik niet verwacht. De VRT was volgens mij te weinig menselijk bij deze ontslagronde.

“Voor mezelf probeer ik er een positieve draai aan te geven. Ik had ook al een plan B. Maar ik heb het moeilijk met onrecht. De ontslagen van de anderen raken me dan ook veel meer dan dat van mij. Toen ik hun verhalen hoorde, besefte ik: damn, het is niet oké hoe wij aan de deur gezet zijn. Dit. Kan. Echt. Niet. Als je ergens meer dan twintig of dertig jaar hard hebt gewerkt en je ziel hebt gegeven voor een bedrijf, dan verwacht je toch dat het afscheid warmer is.

“We hebben met de meer dan vijftig ontslagen werknemers een WhatsApp-groep opgericht. Er zijn mensen bij die aan het scheiden zijn en die niet meteen zicht hebben op een andere job. Die vrouwen, maar zeker ook mannen, zitten met de angst: hoe ga ik als vijftiger nog een job vinden die ik even graag doe? Ik probeer mijn positiviteit op hen over te brengen. Wie het moeilijk heeft, stuurt een appje naar de groep en krijgt meteen warmte en steun terug. Wij zijn er voor elkaar. Ik ben er ook van overtuigd dat het voor elk van ons goed komt.”

Hoe verliep uw exitgesprek?

“Het gesprek duurde hoogstens een kwartier. Ik kreeg te horen dat er niet genoeg werk was voor mij. Daar heb ik begrip voor. Maar er volgde wel een koude boodschap: vanaf morgen hoef je niet meer te komen. Lopende opdrachten hoefde ik niet meer af te werken.”

Isabelle Schepens, een gelauwerd producer en regisseur die ook haar C4 kreeg, omschreef haar ontslag in Het Laatste Nieuws als ‘onfatsoenlijk’.

“Ik ben het eens met Isabelle. Er zijn veel mensen moeten vertrekken die enorm veel betekend hebben voor de VRT. Mensen zoals Annick Ruyts en Tomas De Soete, maar ook cameramensen, redacteurs, producers en regisseurs. Het is echt hard hoe zij allemaal het pand moesten verlaten zonder een bedanking of enige vorm van waardering.

“Het besef dat ik ontslagen was, kwam eigenlijk pas de dagen nadien, toen ik honderden reacties kreeg van mensen die mij bedankten voor mijn tv-werk. Toen ik dan ook nog een filmpje zag met alle hoogtepunten uit mijn carrière, besefte ik: potverdorie, ik heb best wat gepresteerd voor ‘het huis van vertrouwen’. Ik ben nooit gevoelig geweest voor applaus. Maar al die lieve reacties overspoelden me volledig. De dankbaarheid kwam dus van het publiek en helaas niet van de VRT.”

Is er een deel van het DNA van de VRT bij het schroot gezet?

“Het zijn jouw woorden, maar ik ga ze niet tegenspreken. Ik probeer wel te denken: hoe zou ik iemand ontslaan? Zo probeer ik er begrip voor op te brengen. Het management staat onder gigantische druk en moet 25 miljoen euro besparen. Dan moet je pijnlijke beslissingen nemen.”

Klopt het dat er vooral mensen ontslagen zijn die kritisch waren voor de openbare omroep?

“Als ik naar hun profielen kijk, is het moeilijk om een andere conclusie te trekken.”

Wat deed u eigenlijk bij de VRT na uw afscheid van het tv-scherm?

“Acht jaar geleden, toen mijn omroep- en presenteerwerk eindigde, gaf ik mijn leven al een andere wending. Ik mag echt mijn pollekes kussen voor de mensen bij de VRT die mij toen een opleiding tot erkende coach hebben laten volgen en me de kans hebben gegeven die nieuwe rol op te nemen. Ik wilde schermgezichten de ondersteuning geven die ik zelf heb moeten missen.

“Ik gaf camera-, interview- en mediatechnieken en leerde hen omgaan met hun angsten en onzekerheden. Schermgezichten zijn ook kwetsbare mensen die in een harde wereld moeten leven. Sociale media hebben hun stiel nog verhard.

“De mensen die me de kans gaven om te coachen, werken al even niet meer voor de VRT. Daardoor voelde ik ook wel dat mijn job wat in drijfzand zat.”

Miste u de kick om zelf voor de camera te staan?

“Oh nee, dat was ik beu, ik was mezelf aan het herhalen. Een schermgezicht beseft constant: vandaag ben je hot, morgen not. Ik ben op mijn 32-ste opnieuw beginnen te studeren omdat ik ooit de switch wilde maken naar mensgerichte coaching.”

Wilde u niet oud worden op het scherm?

“Nee. Had ik kunnen doorgroeien naar human interest, dan misschien wel. Maar ik zat in het schuifje entertainment en geraakte daar niet uit. Dan weet je: als vrouw voorbij de 40 zijn je uren geteld.”

Is dat niet schandalig?

“Je kunt je daar kwaad over maken, maar ik ben geen vechter. Ik aanvaard nogal snel wat ik niet kan veranderen. Ik steek liever energie in zaken waar ik wel invloed op heb.

“Ik stond eigenlijk al lang met één been in de VRT en één been erbuiten omdat ik als zelfstandige in bijberoep coaching en opleidingen gaf in de bedrijfswereld. Wat ik wel jammer vind, is dat ik mijn rol als vertrouwenspersoon bij de VRT niet heb kunnen uitbouwen.

“En ik moest de VRT Academy, die ik leidde, vaarwel zeggen. Dat is een eenjarige opleiding voor jonge talenten. Het voorbije jaar nam ik Gloria Monserez, Aaron Blommaert, Robin Keyaert, Dorianne Aussems en Kawtar Ehlalouch onder mijn vleugels.”

Wat gaat er met de VRT Academy gebeuren?

“Geen idee. Ik kan en mag ze niet verderzetten tijdens mijn opzegperiode. Het was heel ontroerend hoe die jonge gasten mij hebben vastgepakt bij mijn ontslag. ‘Nee,’ zeiden ze, ‘ons mama mag niet weggaan’. Al dacht ik ook wel: ik weet wel dat ik de leeftijd heb om jullie moeder te zijn, maar moet je dat nu benadrukken? Als ik Gloria of Aaron nu zie schitteren bij VTM, is mama apetrots. (lacht)”

Wat gaat u nu doen?

“Nog meer lezingen, coachings en opleidingen geven rond welzijn op het werk. Ik ben ook cognitieve gedragscoach, narcismecoach en loopbaancoach. In de week dat ik ontslagen werd, liet mijn uitgeverij me weten dat het boek Positieve intelligentie, dat ik samen met Isabelle Hoebrechts schreef, een bestseller is. Er zijn dus meer dan vijfduizend exemplaren van verkocht. Dat sterkte me in de overtuiging: ik vind mijn weg wel verder buiten de VRT.”

Hoe reageerden uw zonen en uw lief op uw ontslag?

“Och, de mannen in mijn leven maken niet meteen een issue van mijn ontslag. Ik had thuis immers al vaak aangegeven dat ik misschien wel volledig zelfstandige wilde worden. Maar mijn hart lag nog te veel bij de openbare omroep om de stap te zetten.”

Heeft de VRT ook niet een voorbeeldfunctie in de manier waarop ze mensen ontslaan?

“Ja. Ik wil vooral zeggen dat elk bedrijf, dus ook de VRT, zich bewust moet zijn van zijn menselijk kapitaal en hoe daarmee om te gaan. Ik richt me dan ook graag tot alle bedrijfsleiders: vandaag heeft de wereld mensgerichte leiders nodig die zich in moeilijke tijden blijven verbinden met hun medewerkers.”

Hoe moesten de VRT-managers zich dan in uw ideale wereld gedragen?

“Nazorg is meer dan enkel de officiële outplacementprocedure die we nu krijgen. Je wilt door je werkgever gewaardeerd worden. Ik zie dat ook in andere bedrijven: een management kan zo gericht zijn op resultaten en cijfers dat ze de collateral damage vergeten die ze veroorzaken bij veranderingen.”

Wordt u als coach makkelijk aanvaard in de bedrijfswereld?

“Het etiketje van omroepster en presentatrice legt wel eens een waas over de ogen van de mensen. Dan zien ze mijn expertise of mijn talenten als coach niet. Mijn opleidingen werden vroeger soms geannuleerd wanneer het bedrijf ontdekte dat Gina Peeters – mijn echte naam –‘Geena Lisa van tv’ was. Ik begon vaak niet van nul, maar van min tien.

“Ik maak daar geen drama van, hé, niemands weg is enkel bezaaid met rozenblaadjes. Ik krijg ook vaak te horen: ‘Het was beter dan verwacht.’ Dan denk ik: amai, de lat lag dan wel erg laag. (lacht) Gelukkig krijg ik nu wel erkenning en word ik steeds vaker gevraagd.”

Wat was eigenlijk het moeilijkste: uw afscheid van het scherm of uw ontslag?

“Goh, mijn ontslag is makkelijker dan toen ik van het scherm verdween. Toen heb ik echt al mijn doorzettingsvermogen nodig gehad. Nu weet ik al welke richting ik uit wil en heb ik minder het gevoel dat ik me nog moet bewijzen.

“Mijn motto is altijd geweest: ‘Is iets pech of geluk, wie zal het zeggen?’ Ooit deed ik een screentest voor een programma dat the next big thing zou zijn. Ik haalde het niet, maar mocht wel ‘een zomerprogrammaatje’ presenteren. Dat werd Fata Morgana, dat heel Vlaanderen beroerde. Van dat andere programma heb ik nooit meer wat vernomen.”

Kan de wereld, na corona en in oorlogstijd, geen nieuwe Fata Morgana gebruiken?

“Ja. Wij waren wel niet erg duurzaam, wat vandaag belangrijk is. In elke gemeente bouwden de inwoners gigantische constructies, die de dag na de uitzending bij het grof huisvuil stonden. Sociale media zouden zo’n programma vandaag ook verpesten. Toen werd er helemaal niks verklapt, ik weet niet of dat vandaag nog kan.

“Veel mensen zouden zich vandaag wel kunnen optrekken aan de samenhorigheid van Fata Morgana. Want dit zijn donkere tijden. Wekelijks vertellen mensen me in mijn praktijk: ‘Ik weet niet meer hoe ik het hoofd boven water kan houden’. In de bedrijfswereld hoor ik ook dat er een golf ontslagen op ons afkomt. Kijk naar de VRT. Waarop besparen bedrijven het eerst? Op mensen, want dat is een dure post.”

Hoe gaat u om met de kritiek dat je de straten kan plaveien met coaches zoals u?

“Dat gaat het ene oor in, het andere oor uit. Ik weet dat ik voor veel mensen wel een verschil kan maken. En de beste reclame is de mond-tot-mondreclame van mensen die zich geholpen voelen. Huisartsen sturen ook hun patiënten met burn-outklachten of mindsetproblemen naar mij door. Laat me wel duidelijk zijn: mensen die echt psychologische zorg nodig hebben, behandel ik niet. Ik ken uiteraard mijn grenzen als coach.”

U heeft zichzelf professioneel, maar ook privé al meermaals moeten heruitvinden. U heeft een scheiding achter de rug en daarna een toxische relatie...

“Ik hou niet van het woord ‘heruitvinden’, want ik ben altijd mezelf gebleven. Opveren, daar heb ik intussen wel een masterdiploma in. Maar wie kent geen tegenslagen in het leven? Het leven is zoals surfen. En je kunt maar leren surfen als er wat wind is. Zonder wind sta je maar naar de zee te turen. Je moet vooral leren om, wanneer je van die surfplank valt, er snel weer op te klimmen.

“Die toxische relatie, dat was wel geen golf, dat was een tsunami. Ik heb die zeven jaar over me heen laten rollen. Het moeilijkste was aan mezelf toe te geven dat ik me zo had laten manipuleren. Terwijl ik best sterk ben. Het is dus een fabeltje dat enkel tere vogeltjes vatbaar zijn voor toxische relaties. Narcisten, zeker de zogenaamde ‘open’ narcisten, gaan vaak op zoek naar een trophy wife. Die willen uitpakken met de vrouw naast hen.”

Waarom is er net nu zoveel te doen rond toxische relaties?

“Omdat we leven in een wereld waarin uiterlijk succes en schone schijn door sociale media steeds meer bewierookt worden. Narcisme bestaat wel in allerlei vormen. Er zijn mensen die zichzelf erg geslaagd vinden, maar vrij ongevaarlijk zijn, maar je hebt ook mensen die echt een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebben. Als je daarmee te maken hebt, heb ik maar één advies: pas op!”

Was het even zwaar om na uw scheiding op te veren?

“Er bestaat zoiets als liefdevol scheiden. Dat hebben Coco Jr. en ik gedaan. Wij voelden dat we elkaar graag zagen, maar niet gemaakt waren om partners te blijven. Elkaar loslaten was het mooiste wat we konden doen. Wij willen die boodschap ook aan onze kinderen geven: je sterft één keer, maar je leeft elke dag. Doe dat dan vanuit liefde en een streven naar geluk.”

En hebben uw zonen die boodschap begrepen?

“Onze kinderen denken best vaak: die filosofische ouders van ons, die altijd maar willen praten over het leven en over die emoties, laat mij maar op mijn PlayStation spelen. Ze gaan nog wat jaren nodig hebben om onze opvoeding te begrijpen. Maar ze komen er wel. (lacht)”