Deze vijf nieuwe boeken zijn meer dan de moeite waard

Wit is lastig

‘Licht maakt intelligenter. Even in een gloeilamp kijken, kan helpen om een wiskundig vraagstuk op te lossen.’ Bekroonde dichteres Moya De Feyter maakt een rijke excursie langs alle aspecten van licht. In korte prozafragmenten – doorweven met autobiografische flitsen – onderneemt ze een onderzoek. Nachtdieren, natuur­kundige weetjes of kinderherinneringen bedt ze moeiteloos in. ‘Wit is een lastige kleur omdat zij in het ­midden geen ruimte overlaat om doorheen te lopen.’

Onveilige zoektocht

Vijf jaar na haar romandebuut ­Stadspanters komt schrijfster en ­performer Astrid Haerens (°1989) met haar eerste ­dichtbundel Oerhert. Een caleidos­copische verkenning op roze papier over ‘de begeertes, wreedheden en onrust van een vrouwelijk lichaam’, ‘de krachten die haar klein houden, haar grenzen overschrijden, haar willen doen verdwijnen’. Haerens, die opgroeide in Zwevegem en nu in Brussel woont, spreekt van ‘een onveilige zoektocht in taal’.

Onverwoestbare warmte

Tegenpolen zijn ze én er gaapt een kloof van twee generaties tussen hen. Toch is er onverwoestbare warmte tussen Raoul de Jong – 38, half-Surinaams, half Nederlands, homoseksueel – en zijn witte, conservatieve Groningse opa Ep van 90. De Jong (met Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden laatst op de Boonprijs-shortlist) brengt een bezoek aan Ep in het tehuis. Ze praten goedmoedig en vrijuit over leven, dood en liefde.

Verachtelijke wezens

Beklagenswaardige, ja zelfs verachtelijke wezens voert de Joods-Moravische Hermann Ungar (1893-1929) als vertellers op in Knapen en moordenaars. Thomas Mann was een groot liefhebber van Ungars werk. Dit onrustbarende verhalentweeluik (‘Een man en een dienstmaagd’ en het ‘Verhaal van een moord’) is een ‘vorm van literair clair-obscur’, aldus vertaler Huub Beurskens. ‘Zwartgalligheid met artistieke brille’ vol zelfhaat, bindingsangst en moederverlies.

Allegorie op Rusland

Dat literatuur een effectief middel kan zijn om een politiek regime te bekritiseren, bewijst Sana Valiulina. Haar intrigerende allegorie op Rusland verscheen eerder in 2014 als vierde deel van de roman Kinderen van Brezjnev. De zelfstandige heruitgave kon niet op een beter moment uitkomen: de actualiteit spat ervan af. Het verhaal speelt zich af in Gazolia, waar de Overste (Poetin) regeert en zijn volk dagelijks een ‘symfonie van Waarheid, Heiligheid en Patriottisme’ voorhoudt. (VK)