Deze drie nieuwe boeken zijn meer dan de moeite waard

Vrouwelijke spiegel en palet

Je kunt er moeilijk naast kijken. Er verschijnen tegenwoordig nogal wat fraaie boeken waarin de rol van vrouwen in de kunstgeschiedenis drastisch geherwaardeerd wordt. En dat leidt tot terechte (her)ontdekkingen. In Spiegel en palet biedt Jennifer Higgie een slim overzicht van 500 jaar kunstgeschiedenis met vrouwelijke kunstenaars, aan de hand van hun zelfportretten. Want ook voor de surrealisten waren ‘vrouwen op hun best als jeugdige muzen en partners’, maar ‘nooit als serieuze scheppers van kunst’. Higgie kleurt dat plaatje nu bij en verzamelt onconventionele vrouwen die uit de onzichtbaarheid treden, terwijl ze ook hun rebelse, tragische of avontuurlijke levensloop memoreert. Teruggrijpend tot de 16de eeuw met Catharina van Hemessen, onderzoekt ze thema’s als ‘de glimlach’, ‘naakt’ en ‘eenzaamheid’. Namen als Frida Kahlo, Marie Bashkirtseff en Paula Modersohn-Becker maar ook Alice Neel en Leonora Carrington passeren de revue.

Italiaanse clichés ontrafeld

Wie zonet terug is van Italië of juist de koffers richting de laars pakt, zal zich ongetwijfeld verkneukelen in Koffiebars en carabinieri. In deze onorthodoxe escapade out Miriam Bunnik zich in 24 hoofdstukken als hartstochtelijke italofiel, driftig peuterend aan de clichés. Van de Fiat 500 tot de pizza, van de koffiecultuur tot de herkomst van de Italiaanse vlag, van de pasta tot de carabinieri, van Dante tot Pinocchio, maar ook over de teloorgang van de krantenkiosk. Bunnik snuistert rond, spreekt voorbijgangers aan en zoekt de sprekende anekdote op, in dit af en toe te gezapig kabbelende boek.

Tot de waanzin toeslaat

‘Filosoof met de hamer’ Friedrich Nietzsche vereenzelvigde zich vanaf 1879 ‘met een zieke wereld’, waarvan de waarden getuigden ‘van een gebrek aan levenskracht, het product van een doodgebloede, vervlakte cultuur’. Dat het steeds slechter met hem ging, na zijn mislukte affaire met Lou Salomé en de verstoorde relatie met zijn zus, valt af te lezen aan deze brieven uit de periode 1879-1889. Geteisterd door migraine voltooide Nietzsche toch cruciale werken zoals Zo sprak Zarathoestra, Voorbij goed en kwaad en zijn autobiografie Ecce homo. Tot de waanzin definitief toesloeg.