Deze drie nieuwe boeken zijn meer dan de moeite waard

Inspirerende kijkoefeningen

Negen jaar lang keek Oek de Jong – tussen het schrijven aan zijn romans door – naar kunstwerken die hem raakten. Vervolgens puurde hij er voor het Nederlandse Museumtijdschrift een kernachtig essay uit. Hij koos de schilderijen, foto’s, filmstills of gebouwen “intuïtief”, ze doken op “aan de rand van zijn bewustzijn”. In De magie van het beeld verzamelt hij veertig inspirerende kijkoefeningen. Hij ontrafelt zowel iconische beelden van Nan Goldin, Saul Leiter als Weegee, analyseert Picasso en zijn muzes, bekijkt een video van ­Marina Abramovic of verkent de ‘land art’ van Richard Long. Zelfs over het door Bob Noorda bedachte sign system van de New Yorkse metro noteert hij zinnigs. “Het geheimzinnige van een beeld is die schoonheid die niet te analyseren valt. De magie van het beeld is dat je ernaar blijft kijken.” Tot er een nieuwe blik ontstaat “die je optilt en losmaakt”.

Alleen op de wereld

Uitgeverij Orlando rehabiliteert klassiekers van vrouwelijke auteurs. Terecht krijgt De wand (1963) van de Oostenrijkse Marlen Haushofer (1920-’70) een ereplaats. Deze opnieuw griezelig actuele roman geldt als glasheldere reflectie over (zelf)isolement en overleven. Wanneer een vrouw gaat ­logeren in de bergen, beseft ze dat ze onherroepelijk alleen is. Er rijst een glazen wand in het landschap op, waarachter alles is uitgestorven. “Een waarschuwing verpakt als een ­dystopie, een almachtsfantasie of een pleidooi voor ­zorgvuldig leven?”, vraagt inleider Marja Pruis zich af.

Achteloos racisme

Zowel Ali Smith, Bernardine Evaristo als Max Porter wisten geen blijf met de loftoeter voor Bijeen, het debuut van de Britse Natasha Brown (°1990), waarin we het leven van een jonge, zwarte vrouw volgen die opwaarts mobiel is in de banksector. “Ik had mijn leven ingeruild voor een snippertje middenklassewelvaart”, beseft ze. Ze doft zich op voor een party bij de ouders van haar witte vriend. Maar onder het vernislaagje sluimert veel onbehagen. Ze vertelt hoe ze voortdurend achteloos racisme moet incasseren. Melodramatische wendingen doen afbreuk aan deze krachtige tekst.