De woning van Fins designer Alvar Aalto

U hebt al eens een vliegtuig gemist? Alvar Aalto (1898–1976) kon het niet overkomen. In de jaren 50 was de Finse architect-­designer zo beroemd dat vliegmaatschappij Finnair wachtte met opstijgen tot hij ­ingescheept was. Ook als hij te laat was.

Het respect voor Aalto is nog steeds enorm, omdat hij de man was die zijn volk leerde wonen. Hij zit zo in het Finse DNA dat je er haast geen huis, school of kantoor zonder zijn meubels kan vinden. Alvar Aalto gaf zijn land de moderne smoel die het nog steeds heeft. ‘Modern’ was voor hem niet synoniem met ‘indus­trieel, functionalistisch en steriel’, zoals bij Le Corbusier of het Bauhaus. Wel met natuurlijke materialen, gezelligheid en duurzaamheid.

Finnen zijn vleesgeworden langetermijndenkers. En Alvar Aalto al helemaal: tot aan zijn dood bleef hij wonen in het huis dat hij in 1934, aan het begin van zijn carrière, bouwde. Nooit in die veertig jaar had hij de drang om een beter of groter huis neer te poten. Zelfs niet toen hij op zijn 54ste hertrouwde met Elissa, zijn 29-jarige ­assistente.

Wie Aalto’s huis in Helsinki bezoekt, voelt hoe belangrijk zijn vrouw Aino, een interieurarchitecte, was. Tot aan haar dood in 1949 waren zij een superproductief duo. Hun huis is hun zelfportret. Maar ook een schoolvoorbeeld van hun architectuur op mensenmaat. Onvoorstelbaar hoe gul het licht er binnenvalt, zelfs in de donkere winters waar het maar zes uur per dag licht is.

Indrukwekkend hoe ‘aanwezig’ Alvar, Aino en Elissa nog zijn: heel hun interieur voelt nog intact. De antieke stoelen zijn een souvenir van hun huwelijksreis in Italië. Op de piano staat nog de lamp die Aalto cadeau kreeg van collega Poul Henningsen. Prachtig ook hoe sober en functioneel de Aalto’s hun materialen­palet hielden: hout in de woonruimtes, witgeschilderde baksteen in de studio. Door de grote opdrachten die hij binnenhaalde, werd die studio in de jaren 50 te klein. Dus bouwde Alvar een nieuwe op wandelafstand, ook al bleef hij vooral thuis werken. Na zijn dood in 1976 runde Elissa de studio verder tot in 1994.

“God bedacht papier om er architectuur op te schetsen. Al de rest is voor mij papierverspilling”, zei Aalto ooit. Hij wilde in de eerste plaats gezellige huizen ontwerpen, maar wel met een onderliggende missie. Hij wou Finnen overtuigen van de nieuwe manier van leven met ambacht, natuurlijke materialen en kunst als hoekstenen. En wie zich zijn architectuur niet kon veroorloven, kon alvast zijn meubels voor Artek kopen.

Maar liefst 280 van de 300 Aalto-gebouwen staan in Finland. Dus wie zijn erfenis wil beginnen bestuderen, moet eerst naar Helsinki vliegen. Laatkomen aan de gate is geen optie meer.

Alvar Aalto Huis, Riihitie 20, Munkkiniemi, Helsinki. 25 euro per persoon. Op voorhand boeken (eventueel in combinatie van Aalto’s studio) via alvaraalto.fi