De ‘wagon’ van de Franse architect Jean Prouvé

Hoe visionair kan je zijn: 75 jaar geleden was Jean Prouvé (1901 – 1984) de peetvader van de up­cycling en de modulaire low-budget architectuur. En dat voor een metaalbewerker, die eigenlijk nooit architectuur of industrieel design studeerde. Hoe dat kan? Nancy, de Franse stad waar hij opgroeide, was een artistiek broeinest, waar het krioelde van de collabs tussen architecten en ‘makers’ zoals hij. 

Geobsedeerd door industriële massaproductie startte hij in 1931 Ateliers Prouvé: een metaalfabriek in Maxéville waar hij zelf meubilair, designobjecten en bouwonderdelen maakte. In de jaren 30 ontwikkelde hij ook prototypes voor goedkope prefab barakken in hout, plaatmetaal en aluminium. Die snelbouwconstructies waren inzetbaar als school, legerbarak, noodhospitaal...

Zijn eigen huis in Nancy, gebouwd in 1954, was óók uit nood geboren. Toen de investeerders van Aluminium Française in 1952 een meerderheidsbelang namen in Ateliers Prouvé, verloor hij de controle over zijn bedrijf. Jean werd aan de deur gezet én verloor zelfs de copyrights op zijn eigen ontwerpen. “Het was een ramp, ik had enkel mijn handen nog over”, schreef hij in een brief. “Zonder enige financiële reserve moest ik een groot gezin zien te voeden. En voor hen een huis bouwen.”

Gelukkig kostte zijn lap bouwgrond net buiten Nancy hem niks: niemand zag het zitten om op zo’n steil perceel – enkel te voet toegankelijk – te bouwen. Zijn bouwmateriaal was niet duur, want hij recupereerde veel prefabpanelen van vroegere projecten. Het huis bouwde hij in een paar weken tijd met vrienden en familie. Maison Jean Prouvé moet het snelst gebouwde en goedkoopste architectuuricoon van de 20ste eeuw zijn. 

“Een bric-à-brac huis, heterogeen en zonder belang”, vond hij zelf. Wij zien het anders: net omdat het een collage is van standaard prefab bouwonderdelen, is het verbazend coherent. “Mijn wagon”, noemde Prouvé zijn huis. Precies een treinstel inderdaad, met die gevel­panelen van één meter breed. Alle standaard kamers – treincoupés – liggen netjes op een rij langs een gangkast van 27 meter. Verdiepingen zijn er niet, “want wie hier boven geraakt, heeft geen zin meer om nog trappen doen”, aldus Prouvé.

Hij woonde er tot aan zijn dood in 1984. Nu is het verhuurd aan een gelukzak, die het in de zomer openstelt voor bezoek. Als je gaat, vergeet dan Prouvé’s bureaubarak beneden in de tuin niet. De module van 8 bij 8 stond ooit op Prouvés fabriekssite, maar is gered van de sloop. Je C4 krijgen kan iconische gevolgen hebben.

Maison Jean Prouvé, 4-6 rue Augustin Hacquart, Nancy. musee-des-beaux-arts.nancy.fr