De vele gezichten van Pharell Williams, deze week 50: ‘Hij snapt hoe je elementen die niet bij elkaar kunnen horen toch bij elkaar brengt’

Dat Pharrell Williams woensdag 50 wordt, zie je alleen op zijn identiteitskaart. De megaproducer zelf richt de blik liever op zijn nieuwste project: het leiderschap van luxemerk Louis Vuitton. ‘Het nadeel is dat ik niet weet wie ik zelf ben. Zet een spiegel voor een spiegel en je ziet niks.’

Wat is je geheim? Pharrell Williams moet de vraag al van duizenden journalisten, collega’s en fans hebben gekregen, maar een helder antwoord kwam er nog nooit. Meestal mijmert hij iets over channelling, de juiste feel en dat zijn succes niet zijn eigen verdienste is, maar die van zijn fans.

“Je weet als muzikant niet waar mensen naar zoeken. Je weet alleen wat je zelf mist”, zei hij op de Amerikaanse radio NPR. “Het is aan de mensen om te beslissen of ze het met je eens zijn of niet. Je zult wel zien wat hun reactie is.” De quote bevestigt het beeld dat de meesten van Pharrell hebben: een lichtjes zonderlinge nerd die van onder een pet naar zijn laptop tuurt, en op keyboards zit te tokkelen tot de popgeschiedenis weer eens aan zijn vingertoppen kleeft. Maar het is niet echt bevredigend als verklaring voor bijna dertig jaar succes en evenveel wereldhits, van ‘Milkshake’ (Kelis) over ‘Lose Yourself to ­Dance’ (Daft Punk) tot ‘Sweetener’ (Ariana Grande).

Wie Pharrell de producer wil snappen, moet ook iets weten over Pharrell het mode-­icoon. Toen half februari werd bekendgemaakt dat Williams de betreurde Virgil Abloh zou opvolgen als creatief directeur bij Louis Vuitton, schreven modejournalisten dat hij gekozen was omdat hij beroemd is, de haute couture overstijgt, een goede vriend was van Abloh en net als hij hiphop ademt.

Muziekjournalist Jon Caramanica van The New York Times had nog een argument klaar: “Pharrell snapt hoe je elementen die niet bij elkaar kunnen horen toch bij elkaar brengt tot niemand ze nog gescheiden kan zien.” Denk aan de gigantische hoed die hij in 2014 op de rode loper droeg in combinatie met een rood trainings­jasje van Adidas, of de kostuumvest die hij ooit combineerde met een korte broek. Je ziet het ook aan de collectie die hij vier jaar geleden voor Chanel ontwierp: veelkleurige muiltjes en oversized totebags, en dat voor een klassiek luxemerk.

Tongklakken

Ook als producer zet Pharrell graag bij elkaar wat zogezegd niet samen kan. Het is zijn manier om iets te creëren wat daarvoor nog niet bestond.

Op een moment dat de hiphop leefde van songs die tjokvol samples zaten, deden hij en zijn jeugdvriend Chad Hugo als The Neptunes zowat het tegenovergestelde: hun funky drumbeats waren tot op het onderbroekje uitgekleed, bijna alleen maar opgebouwd met lichtere percussie, en daarrond knisperden een of twee goed gekozen samples. Denk aan ‘Milkshake’ van Kelis, ‘Hollaback Girl’ van Gwen Stefani en ‘I’m a Slave 4 U’ van Britney Spears: állemaal van het duo. Met het album Justified lanceerden ze Justin Timberlake als volwaardige soloartiest na de split van de boyband *NSYNC.

In augustus 2003 was maar liefst een vijfde van de songs op de Britse radio geproducet door The Neptunes, en een jaar later hadden ze alweer een klapstuk klaar: ‘Drop It Like It’s Hot’ van Snoop Dogg, misschien wel de beste productie van Pharrell ooit, is in essentie niet meer dan een paar tongen die klakken en het geluid van een spuitbus. Ook met hun producties voor Jay-Z, Clipse en Ludacris schreven ze hiphopgeschiedenis.

In zijn fameuze interviews vertelt Pharrell dat hij zichzelf als een spiegel ziet die andere artiesten een kant kan tonen die ze tot daarvoor zelf niet zagen. “Het nadeel is dat ik niet weet wie ik zelf ben”, zei hij in Office Magazine: “Zet een spiegel voor een spiegel en je ziet niks.” De muziek die Pharrell met zijn ­eigen projecten maakt, is zelden zo sterk als wat hij voor andere opdrachtgevers maakt, ook al scoorde hij hits als soloartiest (‘Happy’) en samen met Chad Hugo als N.E.R.D. (‘Lapdance’, ‘She Wants to Move’). Om toch maar uit de buurt te blijven van de sound van zijn grote hits laat hij N.E.R.D.-debuutplaat In Search of... zelfs opnieuw inspelen door een rockband.

Plagiaat

Ergens tussen 2005 en 2010 lijkt Pharrell de weg kwijt te raken. Hij is nog steeds welkom in de studio’s van de groten der aarde, maar zijn samenwerkingen met Madonna, Shakira en Jennifer Lopez leveren niks op dat ‘Milk­shake’ of de Clipse-klepper ‘Grindin’’ benadert. De grootste hit waar hij in die periode aan meewerkt, is ‘One’ van Swedish House Maffia − niet als producer, maar als gastzanger. Er gaan geruchten dat hij voor de nieuwe plaat van The Strokes aan de knoppen zal zitten, maar het zal er nooit van komen.

Meer en meer laat de producer zich zien in de mode- en kunstwereld. Hij richt met de Japanse ontwerper Nigo, bekend van Kenzo, het streetwearlabel Billionaire Boys Club op. In 2004 werkt hij voor het eerst samen met Louis Vuitton voor een juwelen- en zonnebrillencollectie. Vijf jaar later cureert hij op Art Basel een tentoonstelling met werk van Takashi Murakami, naast Jeff Koons zijn favoriete kunstenaar.

Places and Spaces I’ve Been, zo heet het chique fotoboek dat Pharrell in 2012 uitbrengt. Hij is er geweest, denken veel muziekliefhebbers. Zij verwachten dat Williams zal doen wat veel grote namen uit de hiphop en pop hem hebben voorgedaan: zich steeds meer bezighouden met andere vormen van cultuur en commercie dan muziek. Dr. Dre deed het met hoofdtelefoons, Rihanna met make-up en lingerie en Jay-Z met zowat alles, van vastgoed tot cognac.

Maar Pharrell heeft nog geen jaar nodig om zichzelf weer als hitmachine in de markt te zetten. Eerst is er ‘Blurred Lines’ met Robin Thicke en een maand later zingt hij mee op ‘Get Lucky’, de comebacksingle van Daft Punk. Met ‘Happy’, een nummer dat hij schreef voor de tekenfilm Despicable Me en eerst niet als single zou lanceren, is de ­hattrick compleet.

Hij ontbreekt in geen enkel popjaaroverzicht van 2013, maar aan ‘Blurred Lines’ verbrandt hij wel zijn vingers: de rechter oordeelt dat het nummer te veel lijkt op ‘Got to Give It Up’ van Marvin Gaye en er komt kritiek op de voor velen seksistische tekst en videoclip. Een dubbele blamage voor Williams, die zich graag profileert als gentleman en vrouwenliefhebber. Zowel op ‘Blurred Lines’ als op ‘Happy’ kijkt hij vandaag liever niet te veel terug. Toen iemand over dat laatste nummer tweette dat geen enkel lied hem meer ergerde, reageerde Pharrell kurkdroog: “Same.”

Hommeles met Kelis

Een nostalgicus is sowieso niet aan Pharrell verloren gegaan. Hij weet naar eigen zeggen niet waar zijn awards zijn en verwacht nooit dat hij een prijs wint tot het moment dat hij hem in handen heeft. “Vandaar dat mijn bedankingsspeeches altijd vreselijk zijn”, aldus Pharrell in Office Magazine. Wanneer hij na ‘Get Lucky’ op vraag van zijn label het solo­album G I R L maakt, laat hij de hoekige drum­sound waarmee hij beroemd werd vallen en gaat hij voor een vlot popgeluid. Op de vraag van Office Magazine wat hem als producer onderscheidt, antwoordde hij: “Geen idee, want dat probeer ik altijd te veranderen.”

Waar het naartoe gaat met de bijna 50-jarige superster? De kans is groot dat hij het zelf niet eens wil weten. Als producer is hij in elk geval nog steeds gegeerd. Alleen al vorig jaar had hij een groot aandeel in twee veelbesproken platen, Motomami van Rosalía en It’s Almost Dry van Pusha T, die hij al kent van bij diens oude groep Clipse. Beyoncé gebruikte voor ‘Energy’, een track op haar laatste plaat Renaissance, zelfs een sample van ‘Milk­shake’, die ze snel terugtrok omdat ze zangeres Kelis niet om toestemming had gevraagd. Kelis leeft trouwens in onmin met Williams en Chad Hugo, omdat de twee bepaalde afspraken over publishingrechten niet zouden zijn nagekomen.

Een comeback van N.E.R.D. hangt voor zover we weten niet in de lucht, over vers solomateriaal van Pharrell wordt wel al lang geroddeld. De oogst tot nu toe: een voorlopige titel (‘Phriends’), twee singles waarvan eentje met Travis Scott, en de bevestiging dat hij iets heeft opgenomen met de Koreaanse pop­sensatie BTS.

Ondertussen onderneemt Williams verder. Hij leidt naast Louis Vuitton een bedrijf dat uit plastic afval hoogtechnologisch textiel maakt, en reikt elk jaar een prijs uit voor ondernemerschap onder zwarte Amerikanen en mensen met Latijns-Amerikaanse afkomst. Met Humanrace lanceerde hij in 2020 ook zijn eigen huidverzorgingslijn. Een goede zet voor de persaandacht, gewoon omdat het internet zich al jaren afvraagt hoe het komt dat Pharrell maar niet ouder lijkt te worden. Voor zover we het kunnen opmaken uit zijn interviews: elke dag een heet bad en een koude douche. Van tijd tot tijd een popklassieker schrijven helpt mogelijk ook.