‘De sonometer’: onvoltooid ‘Suske en Wiske’-verhaal na zestig jaar afgewerkt

Opportunisme. Dat was wat Vandersteen en Hergé eind jaren veertig in elkaars armen dreef. Zij het niet geheel van harte. Hergé zocht, in zijn functie als artistiek directeur van het populaire stripweekblad Tintin/Kuifje, een manier om het blad populairder te maken bij de Vlaamse jeugd. Hij moést wel bij Vandersteen uitkomen. “Omdat ik zo bekend was in Vlaanderen, hoopten ze via Suske en Wiske meer lezers te krijgen”, wist die laatste.

Rimpelloos verliepen de onderhandelingen tussen beide grootmeesters allerminst. Vandersteens tekenwerk zou slecht zijn, stelde Hergé. “En met uw humor beledigt u uw publiek.” Nog een hekel punt: de personages. Wiskes kapsel was ordinair, Lambik was een domme volksmens. “Ik was natuurlijk diep beledigd, maar toch moest ik toegeven dat hij gelijk had”, verklaarde Vandersteen achteraf. En dus ging hij niet alleen deftig schaven aan zijn verhalen en tekeningen, op Hergé’s vraag verdwenen ook tante Sidonia, Barabas en diens teletijdmachine, werd Lambik beschaafder en atletischer, en liet Vandersteen hem zelfs een villa betrekken aan de Côte d’Azur. En Wiske? “Het was een straatkind, ze was vulgair,” kreeg Vandersteen te horen, naar eigen zeggen via protestbrieven langs Franstalige zijde. Ze kreeg krullen.

Krabbennest

Slechts acht verhalen in wat vandaag de Blauwe Reeks noemt, zou Vandersteen het volhouden. Hij kwam nog met een vaag idee rond De sonometer, over geluidsoverlast, maar na enkele schetsen gaf hij er de brui aan. Hij miste niet alleen het volkse karakter van zijn reeks, die hij in de originele bezetting was blijven verder tekenen voor de Nederlandstalige kranten, ook gaf hij aan zich niet op zijn gemak te voelen bij het stripblad. “Het was een krabbennest. Iedereen werkte met zijn ellebogen om toch maar een verhaal gepubliceerd te krijgen.” Ook liep de spanning tussen de volkse Vandersteen en de gedistingeerde Hergé steeds hoger op. Er bleek slechts één optie: exit Tintin/Kuifje.

Zo’n zestig jaar later kreeg Dirk Stallaert (64) een telefoontje van Standaard Uitgeverij. Of hij geïnteresseerd was om De sonometer te voltooien. “Tuurlijk wilde ik dat doen, maar hoe? We beschikten enkel over wat schetsen en hadden niet eens een synopsis?” De Franse scenarist François Corteggiani (67), die zich eerder al over andere klassiekers als Blueberry en Alex had gebogen, moest de klus klaren.

Een volwaardig negende Blauwe Reeks-verhaal werd het echter niet. Daarvoor verschilt Stallaerts stijl te zeer van die van Vandersteen. “Dat had gekund, maar niemand zei me dat ik zijn stijl moest respecteren. Het wordt niet zo gecommuniceerd, maar het moest een hommage-album worden zoals de voorbije jaren ook andere auteurs in hun stijl een Suske en Wiske leverden. Bovendien, doordat die Blauwe Reeks indertijd zo’n traag verschijningstempo had en er diverse inkters aan meewerkten, zitten er in die verhalen stijlsprongen. Vergelijk bijvoorbeeld Het Spaanse spook maar eens met Het gouden paard. Dus nam ik me voor me te laten inspireren door Vandersteens Klare Lijn (stroming in de striptekenkunst, red.), maar meer nog vind je gelijkenissen met Nino (dat hij in 1990 tekende voor Tintin/Kuifje).”

Onnozele Lambik

Volgens Stallaert was zijn scenarist “als Fransoos erg vertrouwd met Suske en Wiske”, maar hij geeft ook meteen toe dat die misschien minder op de hoogte was van de Blauwe Reeks. In De sonometer is Lambik immers niet langer de beschaafde stripfiguur die Hergé eiste. Hij is er opnieuw de dorpsidioot, de ezel die zich meermaals aan dezelfde steen stoot en het ene flauwe grapje na het andere uit zijn mouw schudt. Stallaert: “Daar heb je wel een punt, maar het is nu ook weer niet zo dat we Jerom en Sidonia in dit verhaal binnensmokkelden. Dat zou pas een breuk met de continuïteit zijn geweest. Los daarvan: die serieuze Lambik in Tintin/Kuifje stoorde mij wel. Ik sta niet achter de bewering dat de Blauwe Reeks Vandersteens beste werk was. Ik mis daarin de onnozelheid van Lambik, terwijl Suske en Wiske er te heldhaftig, te burgerlijk waren. Ik vermoed dat dat de reden is waarom er Vandersteen er de brui aan gaf.

Als je goed kijkt zie je ook hoe Vandersteen in die verhalen al tegenwrong: Hergé wilde tovenarij noch de teletijdmachine in zijn blad. Wat deed Vandersteen? Hij schakelde een hypnotiseur in om zijn helden naar het verleden te brengen of startte zijn verhaal in het verleden. Als dat geen welgemeende fuck you naar Hergé was…”

Of Hergé deze De sonometer zou hebben goedgekeurd? “Hm, moeilijke vraag. Nu, op grond waarvan zou hij het goed- of afkeuren? Hij zou zich al niet kunnen storen aan tovenarij of fantasy. Dat tref je niet aan in dit album. En het is – hoop ik – goed gedocumenteerd. Dat was een eis van Hergé. Over de tekeningen wil ik me verder niet uitspreken. Goh, het verhaal? Misschien zou het te dolkomisch geweest zijn voor Tintin/Kuifje. Ja, ik denk dat Hergé Vandersteen er voor naar zijn oren had gegeven.”

De sonometer verscheen bij Standaard Uitgeverij, 56 p. 7,99 euro