De man die verantwoordelijk is voor de look van 'The Godfather' en 'Apocalypse Now'

Van de ruim dertig films waarvan de Amerikaan Dean Tavoularis de productiedesigner was, zijn er dertien geregisseerd door Francis Ford Coppola. Gedurende een kwarteeuw hebben ze intensief samengewerkt, “maar zoals bij een goed huwelijk is het onmogelijk precies te duiden waarom het tussen ons klikt”, vertelt Tavoularis. “Wat de samenwerking zeker gesmeerd heeft: Francis dacht altijd mee over mogelijke oplossingen. Hij was altijd erg betrokken.” Vier van zijn vijf Oscarnominaties waren voor films van Coppola. Tavoularis won het beeldje uiteindelijk één keer, in de categorie Production Design met The Godfather Part II.

De samenwerking begon twee jaar eerder, met het eerste deel van de maffiatrilogie. “Dat was werken onder lastige omstandigheden. Het was een heel dure film en de studio keek voortdurend over onze schouder mee.” Maar ondanks de goede verstandhouding tussen de twee, is met Coppola samenwerken niet van de poes. Vooral diens neiging om scenario’s tijdens het draaien van een film aan te passen, joeg iedereen op de set vaak de gordijnen in. “Voor Coppola is een scenario als een krant”, aldus Tavoularis. “Elke dag verschijnt er een nieuw exemplaar.”

Voor zijn indrukwekkendste ontwerpen voor Coppola, in de film One from the Heart, kreeg Tavoularis niet eens een Oscarnominatie. De onderschatte musical was een commerciële flop en Hollywood houdt niet van mislukkingen. Het was bovendien Tavoularis, die Coppola ervan overtuigde om zo goed als volledig in de studio te filmen, waar grote delen van Las Vegas, zoals de luchthaven en de Strip, werden nagebouwd – deels met maquettes, deels op ware grootte.

“Aanvankelijk was het de bedoeling om alleen de muzikale nummers in een studio op te nemen en voor de andere scènes op locatie te gaan. Maar het verschil tussen beide zou te groot zijn geweest. Als je radicaal voor een stijl kiest, moet je consequent blijven.” Hij voelt zich echter niet schuldig voor het financiële debacle van One from the Heart. “Op locatie filmen is echt niet zó veel goedkoper”, vertelt hij met aandrang. “Maar als je uiteindelijk zestig opnamedagen nodig hebt, in plaats van de voorziene veertig, tja, dán gaat het budget de hoogte in.”

Dode ratten

De moeilijkste samenwerking tussen Coppola en Tavoularis was vanzelfsprekend het Vietnam-epos Apocalypse Now. Door onder meer een tyfoon die de sets vernielde en de hartaanval van hoofdacteur Martin Sheen namen de opnames finaal twee jaar in beslag. Filmen in de kleverige hitte van de Filipijnse jungle, waar kleine problemen grote consequenties konden aannemen, was een hel die zowat elke medewerker naar de rand van de waanzin dreef. Tavoularis herinnert zich hoe op een dag Sheens vrouw kwam vertellen dat haar man weigerde een scène in een tempel op te nemen omwille van het afval en de stank. “Terwijl ík daarvoor gezorgd had”, gniffelt Tavoularis. “We hadden er kadavers van ratten verstopt, om de gewenste sfeer op te roepen.”

Tavoularis is een architect die na een korte carrière als animator bij Walt Disney in productiedesign rolde – eerst als assistent, maar al snel kreeg hij de eindverantwoordelijkheid. “Als productiedesigner bepaal ik – en niemand anders – de look van een film.” De eerste titel op zijn cv is Bonnie & Clyde. Die film sloeg in als een bom en de carrière van Tavoularis was gelanceerd. “Zonder Bonnie & Clyde zou mijn carrière er helemaal anders hebben uitgezien. Ik werd toen meteen overladen door aanbiedingen”, herinnert hij zich. Die misdaadfilm én de eerste twee Godfather-films verleenden hem de reputatie een meester te zijn in twintigste-eeuwse kostuumdrama’s. “Een film die zich in het verleden afspeelt, geeft je als productiedesigner meer controle, maar het vergt ook extra werk. Je moet echt de kleinste elementen zelf creëren: een tijdschrift, een asbak, een soepterrine, alles.”

Polanski in Parijs

Sinds zijn huwelijk in 1986 met de Franse actrice Aurore Clément, die hij ontmoet heeft op de set van Apocalypse Now, verdelen zij en Tavoularis hun tijd tussen Parijs en Los Angeles. En toch heeft hij zo goed als geen enkele Franse film op zijn actief. De uitzondering is Carnage van Roman Polanski uit 2011. Die is in New York gesitueerd, maar werd zo goed als volledig in Frankrijk opgenomen. Het was ook de eerste film van Tavoularis in tien jaar. “Er was één set. Dat heeft me over de streep getrokken om nog eens aan een film mee te werken.”

Tavoularis is in 2001 niet bewust gestopt met de filmwereld. Hij had vooral meer zin om te schilderen. “In schilderen kan ik mezelf het sterkst uitleven. Het filmwerk verdween daarmee wat naar de achtergrond. Maar was Coppola op dat moment nog aan het werk geweest, dan had ik paraat gestaan.” Pas in 2007, na een onderbreking van een decennium, pikte Coppola de draad weer op. Zonder Tavoularis. “Dat ging toen ook om lowbudgetfilms die hij op locatie is gaan filmen in Roemenië en Argentinië. Hij heeft er met plaatselijke productiedesigners gewerkt. Ik neem hem dat uiteraard absoluut niet kwalijk. Maar als hij morgen aan mijn deur staat met een nieuw project, ontvang ik hem met open armen. Mijn leeftijd is geen reden om de boot af te houden.”

Tot 7/5 brengt Cinematek een overzicht van films waaraan Dean Tavoularis meegewerkt heeft. Op 12/4 wordt hij er geïnterviewd, voorafgaand aan Tucker: The Man and His Dream. cinematek.be