"De hele wereld in één stad, dát is pas diversiteit"

De Biënnale van Venetië bestaat 120 jaar en wordt voor de eerste keer geleid door een in Afrika geboren curator. De Nigeriaans-Amerikaanse Okwui Enwezor - directeur van het Haus der Kunst in Munchen - wil de Biënnale weer resoluut verbinden met de wereld. Hij nodigt kunstenaars uit om na te denken over onze huidige, 'door angst gedreven' samenleving en vraagt zich af hoe kunstenaars daarop reageren. In de centrale tentoonstelling in het Arsenale zullen 159 speciaal voor de Biënnale gemaakte kunstwerken te zien zijn.

Koen Vanmechelen (50) tekende de voorbije afleveringen al present in Venetië en is ook nu weer van de partij - op drie plekken in de stad. "Venetië is altijd al het kruispunt tussen oost en west geweest, een smeltkroes van culturen", vindt hij. "Ook nu komt in korte tijd de hele wereld naar die stad. Iedereen ontmoet iedereen op een kleine oppervlakte van enkele vierkante kilometers. Dat is échte diversiteit. Je kunt er mensen zien die je anders zeer moeilijk kunt spreken. Je loopt er iedereen tegen het lijf en toch kan je er ook in alle stilte verdwijnen."

De Belgische kunstenaar is verheugd over het thema van deze Biënnale. "All the World's Futures lijkt mij wel op het lijf geschreven. Ik ben al lang met kruisingen bezig in mijn Cosmopolitan Chicken Project. Nu wil ik diverse biosystemen met elkaar kruisen. Monocultuur faalt, biodiversiteit is de toekomst. En nu breng ik een dromedaris, een oosters dier, naar Venetië, een oosterse stad."

"Voor mij persoonlijk is Venetië ook een speciale plaats", voegt hij er nog aan toe. "Ik werk er eigenlijk al twintig jaar en ben er zo goed als opgegroeid. De glasblazerijen van Murano zijn de geboorteplaats van mijn kunst."

undefined

The place to be

Anne-Sophie Dusselier, woordvoerster van de Antwerpse kunstcollectioneur en antiquair Axel Vervoordt, noemt Venetië "de ontmoetingsplaats bij uitstek voor kunstenaars, curatoren, museumconservatoren, kunstliefhebbers en collectioneurs": "Het is the place to be. Door al die ontmoetingen ontstaan nieuwe ideeën en worden ontdekkingen gedaan."

Axel Vervoordt, die dit jaar voor de zesde keer een tentoonstelling opzet in het magnifieke Palazzo Fortuny, heeft in Venetië bijvoorbeeld de Italiaanse kunstenaar Marco Tirelli ontdekt, die vorig jaar in de galerie van Vervoordt in Antwerpen tentoonstelde.

"Venetië zelf is met zijn hele geschiedenis steeds prominent en nadrukkelijk aanwezig", zegt Dusselier. "Dat inspireert de kunstenaars en de curatoren. Weinig of geen white boxes, maar confrontaties met oude gebouwen en oude kunst." Axel Vervoordt verbaasde in 2007 de wereld met de tentoonstelling Artempo, waarin hij oude en hedendaagse kunst uit oost en west met elkaar confronteerde, en tegelijk ook de verweerde muren van het palazzo, een Wunderkammer en wetenschappelijke instrumenten liet meespelen. Voor Vervoordt is Venetië ook een uitstalraam.

"We richten ons op een internationaal publiek en Venetië is dan ook belangrijk voor onze contacten", zegt Anne-Sophie Dusselier. "Het is een publiek dat een bezoek aan Art Basel combineert met de Biënnale van Venetië. Maar soms kan het ook té druk worden. Deze keer begint de Biënnale een maand vroeger dan gewoonlijk. De opening valt nu samen met de Wereldtentoonsteling in Milaan, maar tegelijk heb ik de indruk dat evenementen meer gespreid zijn." Venetië is geen gemakkelijke stad, merkt Dusselier nog op. "Logistiek is het vaak moeilijk, alles moet met bootjes getransporteerd worden. Maar toch lukt het altijd."

undefined

Lichtjes voorbijgestreefd

"Hoewel de Biënnale van Venetië haar wortels heeft in de Wereldtentoonstellingen van de 19de eeuw en het concept van landenpaviljoenen lichtjes voorbijgestreefd lijkt, blijft Venetië een heel belangrijk podium waar kunstenaars en - in de tweede plaats - curatoren een grote, langdurige zichtbaarheid krijgen", zegt Katerina Gregos, curator van het Belgisch paviljoen in de Giardini. Zij was in 2011 verantwoordelijk voor het Deense paviljoen op de Biënnale.

"Venetië is een van de meest bezochte evenementen voor hedendaagse kunst ter wereld. Elke aflevering haalt zo'n half miljoen bezoekers, waaronder de hele professionele kunstwereld. Behalve de vijfjaarlijkse Documenta in Kassel, is er geen enkele tentoonstelling die voor een kunstenaar dergelijke globale zichtbaarheid voor zo'n groot publiek biedt. En daarom wil iedereen er zijn."

Katerina Gregos heeft ook kritiek. "Voor mij is het tegelijk de beste en de slechtste plek voor een kunstenaar om zijn werk te tonen. Het is een uitzonderlijk uitstalraam en podium, maar de aandacht van de meeste toeschouwers is kort en versnipperd, er is een oververzadiging door het overaanbod van tentoonstellingen, en de meeste kijkers gaan heel snel door de Biënnale omdat er nu eenmaal zoveel te zien is. Ik ken veel gevallen van uitstekende kunstenaars die op de Biënnale niet het succes of de respons hebben gekregen die ze zeker verdienen. Dat neemt niet weg dat de Biënnale dé plek voor galeriehouders en handelaren is om hun kunstenaars te promoten en om er te netwerken."

"Toch", zegt Katerina Gregos nog, "betwijfel ik of de Biënnale zo'n lang leven beschoren zou zijn als ze niet op zo'n unieke plek zou plaatsvinden." Ze besluit: "De Biënnale zelf (zonder alle evenementen eromheen, ER) is geen artistieke trendsetter meer. Ik wil het belang ervan niet overschatten maar evenmin onderschatten."

Biënnale van Venetië, van 9/05 tot 22/11.

undefined