De allerlekkerste letteren: dit zijn onze 50 topboeken van het jaar

Het afgelopen jaar las u in de boekenbijlage van De Morgen elke week opnieuw een resem recensies en diepgravende gesprekken met de beste schrijvers van het moment. En kijk, speciaal voor de feestdagen serveren we u dit buffet vol letterpret en literaire lekkernijen. Smakelijk, liefste lezer!

50. Toni Morrison, Recitatief

De Amerikaanse ­Nobelprijswinnares Toni Morrison (1931-2019) schreef naast elf romans maar één kort verhaal. Maar wat voor een. In het nu vertaalde Recitatief (1983) ondernam Morrison een experiment waarbij de lezer wéét dat de meisjes verschillen van huidskleur, maar niet wie van hen zwart of wit is. Roberta en vertelster Twyla brengen vier maanden samen door in een kindertehuis.

De Bezige Bij, 102 p., 19,99 euro. Met een inleiding van Zadie Smith. Vertaling Nicolette Hoekmeijer.

49. Paolo Giordano, Tasmanië

“Ik denk dat we allemaal een beetje verloren lopen in de wereld van vandaag”, zo vertelt Paolo Giordano over zijn nieuwste roman. Dat ennui probeert hij te vangen in Tasmanië, via een veertigjarige man die zich “steriel, beroofd van een toekomst voelt” en zich op mondiale problemen stort. “Giordano lijkt het hele heden te vatten: het is crisis van pagina één tot pagina laatst”, aldus Danny Ilegems in deze krant.

De Bezige Bij, 320 p., 24,99 euro. Vertaling Manon Smits.

48. Caroline Lamarche, Het einde van de bijen

In Het einde van de bijen brengt de Frans-Belgische Caroline Lamarche een dissectie van ouderdom en een eerbetoon aan een generatie ‘vrouwen aan de haard’ die – net als de bijen – bijna zijn verdwenen. En onvoldoende respect kregen. Een van elkaar vervreemde moeder en dochter groeien weer naar elkaar toe. Liefst zou de bejaarde moeder thuis sterven, tot ze naar een instelling moet. Tijdens de pandemie leidt dat tot volstrekt isolement.

Vleugels, 124 p., 26,90 euro. Vertaling Katelijne de Vuyst.

47. Herman Brusselmans, Theet 77

Vader in spe Herman Brusselmans (65) richt eindelijk eens grondig het vizier op zijn Hamse jeugd. Maar verwacht in Theet 77 – het adres van veehandelaar Gust en zijn vrouw Lea – geen rechttoe rechtaan auto­biografie. Brusselmans lengt allerlei strapatsen aan met nonsensicale fantasie. Maar ook met schrijnende angsten. Zijn ambities als drummer en voetballer monden via omwegen uit in het schrijverschap. De beste Brusselmans sinds lang?

Prometheus, 424 p., 25 euro.

46. Sarah Neutkens, Een blote man beminnen

Wellicht de meest onorthodoxe maar ook meest compromisloze debuutroman van het jaar. Een blote man beminnen van Sarah Neutkens is glibberig, erotiserend en intuïtief. Een boek waarin lichamelijkheid, liefde, geloof en Maria-­rituelen een onwaarschijnlijke ­alliantie aangaan. Sarah Neutkens – ook componiste, beeldend kunstenaar en model – toont zich niet vies van experiment maar grijpt je in ritmische, dansende zinnen bij het nekvel.

Prometheus, 120 p., 20 euro.

45. Ariana Harwicz, Bezeten

Ja, de Latijns-Amerikaanse literatuur beleeft een revival, met in de voorlinie een aantal felle vrouwelijke auteurs. De Argentijnse Ariana Harwicz schreef met Bezeten een ontregelende monologue intérieur en schenkt het woord aan een uitzinnige, met alle conventies brekende vrouw. Rauw, grof, geil en gewelddadig. ‘Waarom zouden chagrijn, smerigheid en dierlijke lust voorbehouden zijn aan mannelijke personages en schrijvers?’, vond Het Parool.

Vleugels, 110 p., 23,95 euro. Vertaling Eugénie Schoolderman.

44. Jamal Ouariachi, Herfstdraad

Jamal Ouariachi zet in het satirische Herfstdraad alle sluizen open. Zijn ik-figuur, een ‘witte’ worstelende Amsterdamse schrijver, raakt in een impasse wanneer hij met zijn Marokkaanse vrouw en dochtertje in de randstad gaat wonen. Daar tikt buurtwerk Het Kruispunt hem benauwend op de vingers met hun identiteitsdenken. Het sein voor een clash tussen links en rechts gedachtegoed, ‘een pandemie van conflicterende wereldbeelden’. Komt er loutering?

Querido, 448 p., 24,99 euro.

43. Johan Op de Beeck, De Franse Revolutie I en II

François Robert was de zoon van een herbergierster uit het Waalse Gimnée die het schopte tot secretaris van Georges Danton – en de ideale figuur voor Johan Op de Beeck om zijn magnum opus over de Franse Revolutie aan op te hangen. Hij schreef al over Lodewijk XIV en over Napoleon, dus het middenstuk ontbrak nog. Dat is er nu: ­levendige en erudiete hedendaagse geschiedschrijving die informeert maar ook amuseert.

Horizon, resp. 542 en 496 p., 34,99 euro elk.

42. Amélie Nothomb, Bloedlijn

Een gloedvolle hommage aan haar vader, de moedige diplomaat Patrick Nothomb, die in Congo ooit het leven van 1.500 gijzelaars redde én op de eerste dag van de lockdown overleed aan een hartaanval. In Bloedlijn schrijft Amélie ­Nothomb dan ook met hartenbloed én grenzeloze empathie. En dat over een integer man die de gewoonte had om flauw te vallen telkens wanneer hij menselijk of dierlijk bloed zag.

Xander Uitgevers, 170 p., 20,99 euro. Vertaling Marijke Arijs.

41. Jakub Malecki, Saturnin

Jakub Malecki dook onder in het gruwelijke oorlogsverleden van zijn Poolse familie en puurde er een keigoeie roman uit, over een broer en een zus die elkaar in 1939 ­beloven op 1 januari 1950 elkaar terug te zullen zien. Waarom dat niet gelukt is, kom je mondjesmaat te ­weten in deze roman over liefde, wraak en verdriet die een paar van de mooiste en ontwrichtendste scènes bevat die we dit jaar mochten lezen.

Querido, 272 p., 22,99 euro. Vertaling Karol Lesman.

40. Emy Koopman, Tekenen van het universum

Onmogelijke liefdes, ze blijven schrijvers tot obsessieve literatuur oppoken. In ­Tekenen van het universum – met non-fictiepassages – onderzoekt Emy Koopman haar ‘psychose van de verliefdheid’ op een Frans-Canadese fixer, die ze ontmoette bij opnamen voor een documentaire. In het zwierig geschreven, intieme Tekenen van het universum legt Koopman haar gevoels- en liefdesleven op de chirurgietafel.Waarom vergaloppeert ze zich steeds in de liefde?

Prometheus, 370 p., 21,99 euro.

39. Jeroen Theunissen, Ik = cartograaf

Met een ziel vol tegenstrijdigheden besloot Jeroen Theunissen in 2017 om vanuit de Ierse eilandjes Little en Great Skellig naar de Bosporus te wandelen, dwars door het Europese continent, dagelijks zo’n 30 à 35 kilometer. Zijn relaas kwam terecht in zijn geslaagde eerste non-fictieboek Ik = cartograaf, “een ode aan het dagdromen, een eerherstel van het tijdverlies”. Hij registreert een “verrassend klein” Europa, waar amper nog ongerepte streken bestaan.

De Bezige Bij, 427 p., 24,99 euro.

38. Louise Kennedy, Verboden terrein

Louise Kennedy was 12 jaar toen haar familie Noord-Ierland verliet. The Troubles waren er te veel aan. In haar debuutroman keert ze terug naar die rauwe tijd, toen pubs de favoriete plek waren om bommen achter te laten en een liefde tussen een protestantse advocaat en een katholieke lerares alleen maar fout kon aflopen. Enige verbittering is Kennedy niet vreemd, maar ze kreeg wel de Eason Award voor de beste Ierse ­roman van 2022.

Pluim, 352 p., 24,99 euro. Vertaling Sandra Boersma en Leen Van den Broucke.

37. Bernard Dewulf, Jaargetijden

De betreurde Bernard Dewulf serveert ons in Jaargetijden een pakkend, ontwrichtend adieu, vol bespiegelingen over het leven en de dood. Soms verbijsterend visionair, dan weer troostend. Met het strak gecomponeerde Jaargetijden stelt Dewulf zijn vanishing point postuum met brio uit. We zien een weifelende man die zich altijd weer in de armen van de weemoed wierp. Maar tegelijk is dit een kroniek van uiterst gretig leven en observeren.

Atlas Contact, 240 p., 22 euro.

36. Anjet Daanje, Het lied van ooievaar en dromedaris

Het klinkt ambitieus, een roman op papier zetten waarin elf vertellers op elf verschillende tijdstippen verspreid over een periode van anderhalve eeuw het leven van een Engelse victoriaanse schrijfster reconstrueren. Maar het is Anjet Daanje met verve gelukt. Het lied van ooievaar en dromedaris koppelt mysterie en herkenning aan ideeëngeschiedenis en romantiek, maar is vooral een toonbeeld van evenwichtige en verzorgde literatuur.

Passage, 656 p., 34 euro.

35. Philip Huff, Wat je van bloed weet

In zijn regelmatig kil om het hart slaande roman Wat je van bloed weet ontvouwt de Nederlandse ­schrijver Philip Huff zijn getraumatiseerde jeugd, waarin klappen en mentale terreur schering en inslag waren. Over het gewelddadige huwelijk van zijn ouders schrijft Huff ­onbehaaglijk en schrijnend, in kortaangebonden zinnetjes en soms absurde, ­beklemmende dialogen. Geleidelijk evolueert het boek naar een bildungs­roman.

Prometheus, 287 p., 22,50 euro.

34. Julie Otsuka, De zwemmers

Hoe hou je dementie op afstand? Alice gaat daarvoor zwemmen. En dat werkt, tot er een barst in de bodem van het zwembad verschijnt. Geschreven in fragmenten die de barsten in het geheugen van Alice voelbaar maken, gaat deze roman op zoek naar een verleden. Soms herinnert de vrouw zich iets, andere keren niet veel, maar het is net voldoende voor haar dochter die na lange tijd opnieuw in haar leven opduikt.

Lebowski, 144 p., 21,99 euro. Vertaling Lucie Schaap.

33. Yves Petry, Overal zit mens

Yves Petry demonstreert opnieuw dat hij het patent heeft op toegankelijke ideeënromans om langdurig op te sabbelen. In Overal zit mens kruipt hij in het hoofd van een potentiële moordenaar. Bosingenieur Kasper Kind heeft het gemunt op ex-lover Max de Man. Maar slaat hij daadwerkelijk toe? Met uitbundig stilistisch vermogen ontleedt hij Kaspers perfide motieven en slaat hij talloze zijpaadjes in, met intellectuele brisantbommetjes à volonté.

Das Mag, 250 p., 22,99 euro.

32. Nino Haratischwili, Het schaarse licht

In haar derde grote roman keert Nino Haratischwili terug naar haar geboorteland Georgië, dat na de onafhankelijkheid van 1991 desintegreerde tot een uitgemergeld en aan heroïne verslaafd skelet. Rusland veroverde Abchazië, de overheid ging op in een aantal dievenbendes en prostituees maakten het grootste deel van de export uit. Vier jonge vrouwen groeien op in die hel en gaan op zoek naar een toekomst.

Meridiaan Uitgevers, 780 p., 34,99 euro. Vertaling Elly Schippers en Jantsje Post.

31. David Graeber & David Wengrow, Het begin van alles

Wie dacht dat Yuval Noah Harari het laatste woord had gezegd over de geschiedenis van de mensheid, zal hier lelijk op zijn neus kijken. Graeber en Wengrow schoppen maar wat graag een paar heilige huisjes omver in dit boek, dat wel wat korter had gekund. De landbouwrevolutie was geen revolutie en Jean-Jacques Rousseau haalde zijn inspiratie bij een indiaan, om maar een paar verrassende conclusies te noemen.

Maven Publishing, 656 p., 35 euro. Vertaling Rogier van Kappel en Bart Gravendaal.

30. Julian Barnes, Elizabeth Finch

Het lijkt erop dat Man Booker Prize-winnaar Julian Barnes in Elizabeth Finch wil afrekenen met ons tijdsgewricht, dat ten onder gaat aan onverdraagzaam denken. Zijn heldin wordt het slachtoffer van een schandaal waarin haar woorden uit hun context worden gerukt en zij als een verraadster van de Britse cultuur wordt neergezet, met een knipoog naar het populistische nationalisme van Boris Johnson. Geen makkelijk boek, wél boeiend.

Atlas Contact, 208 p., 22,99 euro. Vertaling Ronald Vlek.

29. Oek de Jong, Man zonder rijbewijs

Halverwege de zestig besloot de Nederlandse schrijver Oek de Jong (70) alsnog zijn rijbewijs te halen. De klopjacht op “het roze geplastificeerde kaartje” leidde tot een knap, gevoelig en onderhoudend memoir. Met veel bloed, zweet en tranen, een bom geld en veel ­les­uren in de handen van de geduldige rij­instructeur Dave lukt het hem zowaar. Onderweg trekt De Jong veel luikjes open naar een ver verleden.

Atlas Contact, 214 p., 27,99 euro.

28. Jaap Robben, Schemerleven

Een courante praktijk tussen de jaren 1950 en 80 in Nederland: dat een moeder haar doodgeboren kind nooit mocht zien. Auteur Jaap Robben beet zich vast in het onderwerp dat tot schrijnende situaties leidde. In het personage van Frieda, die een onstuimige liefde beleeft met de getrouwde Otto, wekt hij meteen ook het Nijmegen van de jaren 60 tot leven. En ­Frieda’s noodlottige, stilgehouden verdriet. Een geladen boek, vlekkeloos van compositie.

De Geus, 310 p., 23,99 euro.

27. Ben Rawlence, De boomgrens

Het boreale woud dat van Scandinavië via Siberië, Alaska en Canada het noordelijk halfrond omspant, beslaat een vijfde van de aardoppervlakte en herbergt een derde van alle bomen. Ben Rawlence wilde weten hoe dit woud bedreigd wordt door de klimaatwijziging en kwam op de proppen met een combinatie van een avontuurlijke reis­reportage en een doorwrocht klimaatboek.

Ten Have, 416 p., 24,99 euro. Vertaling Huub Stegeman.

26. Emily St. John Mandel, Zee van rust

Twee jaar geleden werd de Amerikaanse schrijfster Emily St. John Mandel in een klap naar het ­literaire wereldpodium gekatapulteerd dankzij de profetische roman Station Elf, over een verwoestende pandemie. Haar ­nieuwe boek, Zee van rust, ­bestrijkt maar liefst vier eeuwen, waaronder – hou u vast – de 24ste. Ondanks de complexe structuur leest het verhaal opvallend ­soepel.

Atlas Contact, 256 p., 22,99 euro. Vertaling Lucie Schaap.

25. Kate Zambreno, Drang

Een 37-jarige schrijfster kampt met een serieuze writer’s block, waardoor ze alleen in staat is notities over haar directe omgeving te maken in een geel boekje. Tezelfdertijd probeert ze uit haar bekrompen wereld te ontsnappen door het werk van o.m. Rainer ­Maria Rilke, Robert Walser en W.G. Sebald te lezen. Literatuur op een postzegel, maar wel fascinerend en heel erg representatief voor deze tijd.

Koppernik, 336 p., 24,50 euro. Vertaling Nicolette Hoekmeijer.

24. Orhan Pamuk, De nachten van de pest

Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk laat zijn nieuwe roman op het fictieve eiland Minger spelen, deel van het rijk van sultan Abdülhamit II. In 1901 breekt er builenpest uit, waardoor er allerhande spanningen ontstaan, tussen de artsen en de religieuze leiders en tussen het eiland en het Ottomaanse Rijk. De polarisatie grijpt om zich heen, het geweld neemt toe en de parallellen met vandaag worden geleidelijk aan duidelijk.

De Bezige Bij, 764 p., 34,99 euro. Vertaling Hanneke van der Heijden en Margreet Dorleijn.

23. Annie Ernaux, Het voorval

Na het grote succes van De jaren verschenen nog drie boeken van de Franse Nobelprijs­winnares Annie ­Ernaux in vertaling. Stuk voor stuk aangrijpend, persoonlijk en goed geschreven. Het korte, schokkende Het voorval gaat over de clandestiene ­abortus die ze op haar 23ste onderging. Haar wanhoop en eenzaamheid blijven je bij na het lezen van dit zonder weeklagen opgetekende verslag.

De Arbeiderspers, 104 p., 16,50 euro. Vertaling Irene Beckers.

22. Andrej Koerkov, Grijze bijen

Hoe thematiseer je de oorlog zonder het er echt over te hebben? Door een roman over een oude imker te schrijven, moet Andrej Koerkov gedacht hebben. Sergej Sergejitsj blijft in de oorlog tussen loyalisten en separatisten in de Oekraïense Donbas achter in de grijze, verlaten zone. Hij wil alleen voor zijn bijen zorgen, maar in deze hedendaagse pendant van Jerzy Kosinski’s Being There ontdekt hij dat neutraliteit een utopie is.

Prometheus, 365 p, 23,50 euro. Vertaling Arie van der Ent.

21. Jean-Baptiste Del Amo, De mensenzoon

Een man, zijn vrouw en hun zoon van 9 trekken de bergen in. Ze gaan in een bouwvallige hut wonen die ooit van de vader van de man was. Maar het verleden achterhaalt hen, en de vrouw is zwanger van een ander. Geweld wordt van generatie op generatie doorgegeven, toont deze roman die met zijn prachtige natuurbeschrijvingen en zijn aanhoudende dreiging het midden houdt tussen Paolo Cognetti en Cormac McCarthy.

De Bezige Bij, 256 p., 23,99 euro. Vertaling Joris Vermeulen.

20. Peter Middendorp, Neven

Arie en Robert zijn neven. De eerste zit in een rolstoel en de tweede duwt hem voort. Ze zijn op weg naar Schiermonnik­oog en dat heeft alles te maken met de reden waarom Arie in die stoel zit. Neven is een subtiele roman die de kwetsbaarheid en onbeholpenheid van het individu toont, en waarin Peter Middendorp op zoek gaat naar het grote drama in de kleine mens wanneer deze voor een onmogelijke morele keuze wordt gesteld.

De Bezige Bij, 174 p., 22,99 euro.

19. Oded Galor, De reis van de mensheid

Wil je dat minder welvarende streken de rijkere bijbenen, zegt de Israëlische econoom Oded Galor, dan moet je hun verleden bestuderen, want het is daar dat de oorzaak van hun armoede ligt. Zo is het economische verschil tussen Zuid- en Noord-Italië ­bijvoorbeeld te wijten aan hoe beide regio’s omsprongen met hun romeinse erfenis. Rijkelijk gedocumenteerd, getuigend van een enorme kennis en erg overtuigend.

De Bezige Bij, 309 p., 24,99 euro. Vertaling Linda Broeder en Pon Ruiter.

18. Natascha Wodin, Ze kwam uit Marioepol

De Duitse schrijfster met Oekraïens-Russische wortels geniet het wrange genoegen herontdekt te worden door de oorlog in ­Oekraïne. Natascha Wodin (°1945) zoekt in het ontstellende Ze kwam uit Marioepol het verbrijzelde leven van haar moeder uit. ‘Afval van de geschiedenis’, was zij, als gehate dwangarbeider. Ze pleegde zelfmoord toen Natascha 10 was. Pas op haar zestigste graaft ­Wodin, het ‘satanskind’, naar de ware toedracht.

Atlas Contact, 366 p., 17,50 euro. Vertaling Anne Folkertsma

17. Tove Ditlevsen, De gezichten

Een afdaling in de duistere, galopperende geest van kinderboekenschrijfster Lise, die haar grip op de werkelijkheid verliest en kampt met het ‘imposter-syndroom’. Deens cultauteur Tove Ditlevsen (1917-1976) – herontdekt met haar Kopenhagen-trilogie – schoffelt je omver met dit beklemmende, autobiografisch getinte precisieproza uit 1968. Schamper en scherp, dan weer fragiel als een uit zijn nest gevallen vogeltje, fileert Lise haar deplorabele situatie.

Das Mag, 174 p., 19,99 euro. Vertaling Lammie Post-Oostenbrink.

16. Ayelet Gundar-Goshen, Waar de wolf loert

Wanneer in het Californische Palo Alto een zwarte jongen de dood vindt door een overdosis, wordt zijn joodse klasgenoot Adam er meteen van verdacht die toegediend te hebben. Ayelet Gundar-Goshen weeft in haar vierde roman een bijzonder fijn web van onwetendheid en vermoedens, waar zelfs Adams moeder verloren in loopt, en dit tegen een achtergrond van hedendaagse identiteitspolitiek.

Cossee, 320 p., 24,99 euro. Vertaling Sylvie Hoyinck.

15. Donald Niedekker, Waarachtige beschrijvingen uit de permafrost

Hoe geef je de wereld weer wanneer je merkt dat iedere kaart een leugen is? Of een sprookje, want het hangt er maar van af hoe je het bekijkt. Dat is de vraag waar Donald Niedekker naar graaft in zijn roman over de overwintering van een Nederlandse poolexpeditie op Nova Zembla in 1596-1597. Verteld door een onbetrouwbaar lijk en vol sfeerrijke beelden is dit een roman zo mooi als een mug in een stuk barnsteen.

Koppernik, 216 p., 21,50 euro.

14. Douglas Stuart, Mungo

Net als Douglas ­Stuarts met de Booker bekroonde debuut Shuggie Bain heeft Mungo een autobiografische inslag: hoe het voelde om als jonge homo op te groeien in het van testosteron stijf staande Glasgow van begin jaren 1990. Pijnlijk dus. Een roman vol alcoholisme, geweld en ellende, maar ook met een sprankel hoop en liefde. Al is niet iedere bloem geschikt om op de kale rotsen te bloeien.

Nieuw Amsterdam, 399 p., 24,99 euro. Vertaling Kitty Pouwels en Josephine Ruitenberg.

13. Mircea Cărtărescu, Solenoïde

Een daad van rechtvaardigheid, deze vertaling van de overrompelende, 900 pagina’s tellende roman van de Roemeense Nobelprijskandidaat Mircea Cărtărescu. Een gefrustreerde auteur evoceert in een mateloos meanderend dagboek zijn jeugd en adolescentie in een koude, communistische stad, een visioen van Boekarest. Nu is hij een gedesillusioneerde leraar, in de greep van vreemde ­visioenen. In Solenoïde weergalmen Pynchon, Borges en Kafka.

De Bezige Bij, 924 p., 45 euro. Vertaling Jan Willem Bos.

12. Florian Illies, Liefde in tijden van haat, 1929-1939

Florian Illies snijdt de jaren 1929-1939 aan als een immense, overvolle taart en ­serveert ons de smakelijkste partjes ervan, die hij met luchthartigheid én bittere spot oversaust. Pas aan het eind zie je hoe geregisseerd zijn beproefde ­collagetechniek is. Het kanteljaar is natuurlijk 1933, het jaar waarin Hitler in Duitsland de macht greep. Met smeuïge anekdotiek laat de schrijver zien hoe de roaring twenties langzaam in de kiem worden gesmoord.

Atlas Contact, 367 p., 24,99 euro.

11. László Krasznahorkai, Oorlog en oorlog

‘De hemel is verdrietig’, luidt de openingszin van deze typische Krasznahorkai: wervelend, opslorpend, verslavend en geschreven in zinnen die als een doolhof hun middelpunt verborgen houden. Een boek over een archivaris die niet in de geschiedenis gelooft, maar wel in de vrede en die daarom een geheimzinnig manuscript gepubliceerd wil zien. Alleen vindt hij niets anders dan oorlog, oorlog en ­oorlog.

Wereldbibliotheek, 335 p., 27,50 euro. Vertaling Mari Alföldy.

10. Mieko Kawakami, Borsten en eitjes

Wat betekent het vandaag om vrouw te zijn in Japan? Natsu worstelt met haar tweede roman en haar verlangen om een alleenstaande moeder te worden, haar zus Makiko wil een borsten­vergroting en Makiko’s tienerdochter heeft het dan weer lastig met haar veranderende lichaam. In hoeverre ben je je borsten en je eitjes? Vrijgevochten, openhartig en vol originele beelden en ideeën die voor heel wat controverse zorgden bij het oorspronkelijke verschijnen.

Podium, 496 p., 24,99 euro. Vertaling Maarten Liebregts.

9. Mariana Enriquez, De gevaren van roken in bed

Het Argentijnse verleden biedt heel wat stof voor horrorverhalen, en dan hebben we het niet alleen over de militaire junta die met haar vuile oorlog tienduizenden doden maakte. Er zijn ook de indiaanse ­mythologie, prikkelende ­urban legends en het alledaags en huiselijk geweld, gestuurd door armoede en onrecht. ­Mariana Enriquez gebruikt het allemaal in haar hallucinante verhalen die lijnen van pijn suggereren.

De Bezige Bij, 224 p., 23,99 euro. Vertaling Peter Valkenet.

8. Jonathan Coe, Bournville

In hoeverre is Engeland de voorbije 75 jaar veranderd, vraagt Jonathan Coe zich in zijn met een mengeling van humor en melancholie geschreven nieuwe roman af. Een roman die dicht bij de schrijver blijft trouwens, aangezien de eenzame dood van zijn bejaarde moeder in coronatijden erin verwerkt zit, net als zijn kindertijd in de omgeving van de Cadbury-chocoladefabriek nabij Birmingham.

De Bezige Bij, 383 p., 24,99 euro. Vertaling Dennis Keesmaat.

7. Giuliano da Empoli, De Kremlinfluisteraar

Een van de sensaties van dit najaar: in De Kremlinfluisteraar tekent de Italiaans-Zwitserse Da Empoli een beklijvend portret van de Russische president Poetin via de monoloog van een gedropte spindoctor, geïnspireerd op de geroyeerde Vladislav Soerkov. Een tergend actuele roman én een genadeloze karakterstudie, een wake-upcall over de cenakels van de Kremlinmacht. Bekroond met de Grand Prix de l’Académie française.

Atlas Contact, 254 p., 22,99 euro. Vertaling Hans E. Van Riemsdijk.

6. Barbara Skarga, Na de bevrijding

Ruim tien jaar zat de Poolse filosofe Barbara Skarga in een Russische goelag. Haar uit de jaren 1980 daterende boek erover is nu vertaald. Wat betekent het om als vrouw in een strafkamp te zitten en genegenheid te willen zonder zwanger te worden, en altijd op je hoede te moeten zijn voor verkrachting? Wat doe je tegen de honger? En misschien het belangrijkste: hoe ga je nadien om met dit verleden? Niet door verbitterd te worden, toont Skarga.

De Bezige Bij, 432 p., 34,99 euro. Vertaling Steven Lepez.

5. Tom Lanoye, De draaischijf

‘De geschiedenis zoals ze zich werkelijk heeft afgespeeld is op vrijwel elke pagina aanwezig; de personages die er een duistere of ronduit smerige rol in hebben gespeeld, worden met naam en toenaam genoemd’, schreef Danny Ilegems in deze krant over de collaboratie­roman van Tom Lanoye.

Lanoye, in bloedvorm, zet in De draaischijf het mes in de collaboratie in Antwerpen en verenigt dat met zijn andere fascinatie: het toneel. “De draaischijf gaat over de archetypische Vlaamse collaborateur die tussen alle mogelijke vuren zit en tegelijk zijn minderwaardigheidscomplex uitschreeuwt”, zo typeert Lanoye zijn hoofdpersonage, theaterbons Alex Desmedt. Hij voert Alex als onbetrouwbare, ambigue verteller op in deze groots opgezette ­roman.

Prometheus, 480 p., 25,99 euro.

4. Claire-Louise Bennett, Kassa 19

Een roman schrijven over lezen die je als een spannende reis door de tijd en de wereld ervaart? Claire-Louise Bennett kan dat. Kassa 19 gaat over een vrouw die haar leven zin geeft via de literatuur en daar niet altijd erkenning voor krijgt. Met iedere pagina die ze omslaat sterft ze een beetje, maar herleeft ze ook opnieuw. Boeken geven haar de illusie dat alles om haar heen betekenis heeft, en hoe meer ze leest, hoe zuiverder ze ook gaat zien dat dit jammer genoeg niet zo is.

Kassa 19 is een boek dat knipoogt naar geëmancipeerde autofictie; een verlangen naar liefde en begrip verraadt; en meer impliceert dan het werkelijk toont.

Koppernik, 223 p., 23,50 euro. Vertaling Karina van Santen en Martine Vosmaer.

3. Édouard Louis, Veranderen: methode

Tot welke limiet drijft Édouard Louis zijn autobiografisch exhibitionisme? Ver, zo blijkt uit Veranderen: methode. Nadat hij in zijn voorgaande boeken ieder detail over zijn armetierige jeugd in een Noord-Frans dorp oplepelde, spitst de Franse auteur zich nu toe op zijn bestijging van de letteren-Parnassus, zijn hunkering naar roem.

De dynamiek van de metamorfose, de verschroeiende drang om het te maken. Om het haantje-de-voorste te worden waar niemand nog omheen kan, het leven als voortdurende krachtmeting. Het lukt hem, maar tegen welke prijs? Hij moest zijn schepen achter zich verbranden om de vernedering uit te wissen, maar verraadt uiteindelijk zijn klasse niet. Veranderen: methode overrompelt.

De Bezige Bij, 303 p., 22,99 euro. Vertaling Jan Pieter van der Sterre & Reintje Ghoos.

2. Jennifer Egan, Het snoephuis

In Het snoephuis – een op zich staand vervolg op het met een Pulitzer bekroonde Bezoek van de knokploeg – hebben sociale media het moeten afleggen tegen het Collectief Bewustzijn, een virtuele wereld waarin iedereen de persona van mensen die hij kent kan aanvullen met details die alleen hij of zij kent. Zo ontstaat er een extreem volledig en getrouw beeld van alle mensen, levend en dood, waardoor leugens en onwetendheid verdwijnen. Bovendien kunnen de individuele bewustzijnen aan elkaar gekoppeld worden tot netwerken van voorheen verborgen relaties.

Willen we wel leven in een wereld waar het private publiek is geworden, vraagt Jennifer Egan zich af in deze soms onweerstaanbaar grappige dystopie, waarvan de titel verwijst naar het snoephuis waarvoor Hans en Grietje bezweken. En dat doet ze ook nog eens op grandioze wijze, want wellicht is er geen andere schrijver die zoveel stijlregisters aankan als zij.

De Arbeiderspers, 368 p., 24,99 euro. Vertaling Arjaan & Thijs van Nimwegen.

1. Mohamed Mbougar Sarr, De diepst verborgen herinnering van de mens

De Franse literatuur boert goed. Dat bewijst niet alleen de Nobelprijs Literatuur voor de 82-jarige Annie Ernaux, maar ook het feit dat er internationaal weer meer nieuwe stemmen opduiken. Neem nu Mohamed Mbougar Sarr, de Frans-Senegalese auteur die in 2021 de jongste (én eerste Afrikaanse) winnaar van de Prix Goncourt werd.

De Nederlandse vertaling van De diepst verborgen herinnering van de mens sloeg in 2022 in als een bom. Als totaalboek, taalkunstwerk en labyrintische zoektocht, verweven met de complexe erfenis van het kolonialisme. “Het heeft vanaf de eerste zin een aantrekkingskracht die alleen maar te vergelijken is met die van verliefdheid”, aldus de Volkskrant.

Wanneer de jonge Senegalese, in Parijs wonende auteur Diégane Faye de legendarische cultklassieker van de van de aardbol verdwenen T.C. Elimane, de ‘zwarte Rimbaud’, in handen krijgt, wil hij hem opsporen. Goed voor een ingenieuze, onwaarschijnlijke queeste die hem naar Senegal, Frankrijk en Argentinië brengt.

Atlas Contact, 464 p., 24,99 euro. Vertaling Jelle Noorman.