‘Day of Rage’ op het Capitool: veertig minuten totale beklemming

De wolvenjongen. Rode petjes en foute vlaggen op heilige grond. Waar ik op de ochtend van 6 januari 2021 nog dat vreemde gevoel van opluchting had omdat 2020 eindelijk achter ons lag, eindigde ik de dag met de vrees dat dit jaar net zo heftig zou worden als het vorige. Een uitzinnige bende Trump-fans had het Capitool in Washington bestormd.

Bepaalde beelden en indrukken van die knotsgekke raid zullen me voor altijd bijblijven. Het hele gebeuren was totaal van de pot gerukt, ontwrichtend zelfs. Hoe kon het Capitool, het hart van een land dat mij lief is, zo makkelijk onder de voet worden gelopen?

Op de essentiële vraag ‘What the fucking fuck?’ wordt op weergaloze wijze een antwoord geformuleerd in een reconstructie waar The New York Times zes maanden lang aan timmerde. Duizenden filmpjes, vooral smartphonebeelden van de bestormers zelf, werden verzameld en geanalyseerd, en naast audio-opnames van politieoverleg gelegd. De krant spande een proces aan om bodycambeelden van agenten in handen te krijgen.

Het resultaat is veertig minuten totale beklemming, beginnend bij hoe uitgelaten Trump-fans uit de vijftig staten met bussen naar Washington DC afzakken. Een groot aantal puur en alleen om hun stem te laten horen nadat ze al weken werden opgezweept, niet in het minst door Trump zelf. Wat duidelijk wordt, is dat andere, ruigere types deze bestorming al weken aan het voorbereiden waren. QAnon-lieden, gehypnotiseerd door complottheorieën. Paramilitaire groeperingen als de Oath Keepers, van top tot teen in gevechtsuitrusting. De ultraracistische Proud Boys. Ze zouden allemaal komen en dat wisten de veiligheidsdiensten – al weken borrelde het online van de oproepen tot geweld.

Dat het protest totaal ontspoorde terwijl maar een handjevol overdonderde agenten de boel moest bewaken, is daarom des te hartverscheurender. Waarom was de National Guard pas uren later ter plaatse, terwijl die gestationeerd is op twintig minuten van het Capitool? Waarom werd er door een agent die oog in oog stond met de kolkende massa meermaals om versterking gevraagd en bleef het aan de andere kant van de lijn stil? Je hoort het trillen in zijn stem.

Zoveel moet nog worden uitgeklaard, als de Republikeinen een onafhankelijk onderzoek tenminste niet blijven boycotten. Wat mij het meest onthutste, was een beeld van een bewakingscamera waarop je vicepresident Mike Pence geen minuut te vroeg begeleid ziet worden richting schuilplaats. In zijn kielzog: een bediende die het koffertje draagt met de lanceercodes voor een nucleaire aanval. Het doet me pijn te zien hoe de VS op 6 januari 2021 vervielen in totaal amateurisme. En anderzijds: praise the Lord voor dit soort straffe onderzoeksjournalistiek.

De documentaire Day of Rage is gratis te bekijken op de website van The New York Times.