‘Dalva’ toont de moeilijke en onvoorspelbare weg terug na incest ★★★★☆

“Laat hem met rust!” Een man en een vrouw worden krijsend uiteengetrokken door de politie. Zien we hier een dolverliefd misdadigerskoppel dat na een lange vlucht eindelijk tegen de lamp loopt? Toch niet: Jacques en Dalva zijn vader en dochter. Zij is nauwelijks twaalf, al zou je dat niet zeggen. Jarenlang heeft hij van haar een minivrouwtje gemaakt, om haar als een echtgenote te kunnen gebruiken. Pas wanneer Dalva in een opvangtehuis voor jongeren ontdaan wordt van haar hoge hakken, kanten blouse, lippenstift, opgestoken haar en juwelen, wordt het kind in haar weer zichtbaar. Nu moet ze het alleen zelf nog terug zien te vinden.

De Belgische regisseuse Emmanuelle Nicot debuteert, maar filmt meteen vastberaden. Consequent kiest ze ervoor om dicht bij haar hoofdpersonage te blijven: zowel de camera als het vertelstandpunt plakken aan haar vast. Dat maakt van Dalva een meeslepende en immersieve, maar ook een gedurfde en confronterende film. Het misbruik mag dan buiten beeld blijven, toch is het choquerend om te ervaren hoe Dalva ook na de arrestatie van haar vader in zijn greep blijft. “Hij heeft niets verkeerds gedaan”, herhaalt ze als een mantra. De scène waar ze haar vader in de gevangenis gaat opzoeken om haar trouw aan hem te bewijzen, jaagt koude rillingen over je hele lijf. Dit is stockholmsyndroom in het kwadraat, slim vertaald door het verstikkende 4:3-beeldformaat.

Hoop en humor

Maar ook al gaat Dalva over trauma, een traumatiserende of deprimerende film is het niet. Aan de horizon gloort hoop. Zonder sentiment (en soms zelfs met humor) toont Nicot de weg terug na incest, een omgekeerde coming of age. Die weg zit vol hobbels en verrassende bochten. Want nu Dalva vrij is, moet ze ook op zoek naar een nieuwe invulling van liefde, familie, genegenheid en grenzen.

Ondanks het specifieke incestthema valt Dalva’s verhaal ook door een universelere, feministische lens te bekijken. Het hoofdpersonage heelt niet alleen van seksueel misbruik, ze bevrijdt zich ook van een door mannelijke fantasieën bepaalde invulling van vrouwelijkheid. “Roken is vulgair voor een vrouw”, praat ze haar vader na. Dat ze even later, in sneakers en comfortabele jeans, voor het eerst van een sigaret lurkt en zich bezat, is meer dan balorig pubergedrag: het is een rebellie tegen de controlerende man. Eindelijk mag Dalva zelf kiezen wie ze is.

In de Semaine de la Critique, een parallelcompetitie op het festival van Cannes, won Nicot de persprijs voor dit treffende debuut. Maar ook hoofdactrice Zelda Samson – 11 jaar op het moment van de casting – werd er gelauwerd als rijzende ster. Terecht: haar vertolking, tussen gefetisjiseerde vrouw en onschuldig kind, is van een zeldzame nuance en veelzijdigheid.

Dalva speelt vanaf 22/3 in de bioscoop.