Recensie
'Conversations (at the end of the world)': de troost van het absurde
Vier mannen en een vrouw verzamelen in een desolaat landschap van grijze, glooiende heuvels. Een onvruchtbaar oord waarin niets meer te verwachten valt. Het enige wat zich nog zal aankondigen is het einde. En daar heeft het gezelschap zich feestelijk voor uitgedost, strak in het pak met kleurige pochetten in de borstzak. Want waarom zou het einde zich niet laten begeleiden door muziek, humor en een enkele danspas?
Onder begeleiding van parelende pianoklanken worden verhalen verteld. Over de man die zichzelf vergat. Of de man die nog net door de buren werd gered voor hij in het afvoerputje verdween. De gesprekken (waarvan sprake in de titel) komen nooit op gang, maar stranden steeds in verwondering en zwijgen. Als eenzame eilanden in een zee van stilte en wachten.
Vaak kuieren de naamloze personages maar wat rond door het gruis, ze leggen zich erin neer en maken het zich gemakkelijk, of ze turen wezenloos naar de grijze heuvelruggen waarvan je vermoedt dat ze zich tot in het oneindige blijven uitstrekken. In die lange, zwijgzame momenten verdampt de grens tussen theater en beeldende kunst, en wordt je geconfronteerd met verstilde tableaus van een onthutsende schoonheid.
Verdonck liet zich inspireren door de Russische avant-garde schrijver Daniil Charms (1905 - 1942) die in zijn teksten een absurd, ontregeld universum creëerde. Op het eerste zicht zijn het bizarre, nonsensicale verhalen, anekdotes en grapjes, maar wie goed oplet ontdekt er een scherpzinnige bevraging van de werkelijkheid in. Charms roept een wereld op die tegelijk vreemd en vertrouwd is, waarin alles kan maar vaak niets gebeurt. Veel van zijn teksten eindigen in het niets, thematiseren het verdwijnen, de existentiële afwezigheid.
Ongrijpbaar
Dit materiaal wordt door Verdonck dankbaar aangewend om de ongrijpbaarheid van de werkelijkheid en van het leven te thematiseren. Even weergaloos als nonchalant gevat in het beeld van de man die al dertig jaar naar een groep walvissen luistert, maar geen idee heeft waar hun gesprekken over gaan. Achter de illusie van betekenis schuilt de afwezigheid van alle verhalen. Het leven bestaat uit een aaneenschakeling van momenten die, van zodra je probeert ze te fixeren, allemaal leeg blijken.
Toch is er geen sprake van nihilisme of een eindeloze val in het vacuüm. Tegenover de tragiek van het einde plaatst Verdonck de schoonheid, de humor en de poëzie. Deze voorstelling wil geen treurende elegie zijn, maar een aanzet tot aanvaarding van de eindigheid. Er ligt troost in het absurde, opluchting in het wegvallen van betekenis, en vrolijkheid in de verwondering om al het onbegrijpelijke dat ons omringt.
Verdonck vindt in deze voorstelling een mooie balans tussen contemplatie en esthetische prikkeling. Wanneer op het einde de personages haast onmerkbaar in het steengruis zijn verdwenen en alleen het verbluffende scènebeeld overblijft, trekt er een weldadige ontroering over je heen. Hoe het einde zich ook zal aandienen, het is niets om bang voor te zijn.
Conversations (at the end of the world) Kris Verdonck en Het Zuidelijk Toneel, 3/10 in Brugge en 16/11 in Kortrijk
