Coldplay - Mylo Xyloto ****

Laat ons wel wezen: het is geen pretje om Chris Martin te zijn. Hij mag dan wel elke ochtend wakker worden naast een beeldmooie actrice, hij krijgt kritiek op zowat alles. Want hij gedraagt zich niet rock-'n-roll genoeg; houdt zich te zeer in het middenveld van de popmuziek op; schrijft te vage teksten; komt uit een te hoge sociale klasse om een geloofwaardige rockster te zijn; en muzikanten die 'softe' goede doelen als Oxfam steunen zijn sowieso niet te vertrouwen. Het zijn stuk voor stuk argumenten die meer zeggen over de verstarde denkpatronen in de muziekindustrie, dan over Chris Martin zelf.

Coldplay is namelijk niet vies van een experimentje meer of minder. Voor de cd er was, werden er al twee singles vrijgegeven - not done voor een rockgroep - en in een tijd waar de angst voor lekken bij bands en platenfirma's haast psychotische vormen aanneemt, hebben Martin en zijn vrienden het spel dit keer anders gespeeld. Niet alleen werd tijdens de voorbije zomertournee al een handvol songs uit de nieuwe cd live gespeeld, op de koop toe werden haast alle optredens gefilmd en in de best mogelijke geluidskwaliteit uitgezonden of gestreamd.

Een opmerkelijke zet, vooral in de wetenschap dat Coldplay zowat het goudhaantje is van het noodlijdende EMI. nochtans heeft zanger Chris Martin na de vorige cd ernstig overwogen om de groep te ontbinden. Op zich geen uitzonderlijke reflex bij muzikanten. Wanneer een cd net klaar is zijn de ideeën op en lijkt het vooruitzicht om een paar jaar later alweer een nieuwe worp klaar te hebben een onmogelijke, haast surrealistische gedachte.

Ambitieuzer en gedurfder
Uiteindelijk was het producer Brian Eno, ook al de gids van de groep tijdens de opnamen van Viva La Vida Or Death And All His Friends, die de band ervan kon overtuigen dat ze nog een betere plaat in zich hadden. En kijk: na een tiental beluisteringen kunnen we u alvast melden dat Mylo Xyloto (het soort titel waar lijfstraffen op zouden moeten staan) alles heeft om van Coldplay nu echt de grootste groep ter wereld te maken.

Wie overigens beweert dat Coldplay al tien jaar dezelfde plaat maakt dwaalt of weet niet beter. Leg het debuut Parachutes naast de nieuwe en je hoort misschien geen nieuwe band, maar toch een gezelschap dat een spectaculaire metamorfose heeft ondergaan. Ambitieuzer. Speelser. Gedurfder, ook. Dat er met 'Princess of China' een duet met Rihanna op staat doet hier en daar wat wenkbrauwen fronsen, maar wie weet dat Chris Martin in zijn vrije tijd ook songs schrijft voor uitgesproken popzangeressen als Jamelia, Nelly Furtado en Natalie Imbruglia staat er niet van te kijken. Het nummer zelf, een potentiële hit uiteraard, doet een stuk elektronischer aan dan we tot nog toe van de groep gewend waren, maar geforceerd klinkt de samenwerking nergens. Evenmin misstaat de song tussen de rest van het materiaal, want hoewel het in eerste instantie een akoestische plaat zou worden, is Mylo Xyloto haast tot aan de rand gevuld met wat je haast synthesizerpop zou kunnen noemen. Ook al is de gitaar van Jonny Buckland nog nooit zo prominent aanwezig geweest, en lijdt het geen twijfel dat hij deze keer - meer nog dan Martin - de grootste troef van de band vormt.

De plaat begint enigszins zoals de vorige: met een instrumentaal nummer - in dit geval de titeltrack - die als een soort introductie fungeert voor 'Hurts Like Heaven', een potentiële single die een stuk sneller klinkt dan toen hij deze zomer voor het eerst op de festivals werd prijsgegeven. Kaler en strakker, ook, niet in de laatste plaats door de elektronische beat die er doorheen komt gehold. Maar de melodie en het refrein blijven zoals wel vaker bij Coldplaysongs meteen kleven.

En met die vage teksten van Martin zit het ook wel snor. "You use your heart like a weapon/ and it hurts like heaven." Misschien minder sluitend dan een wiskundige formule, maar wie al wat relatiestormen achter de rug heeft weet precies wat Martin wil zeggen. Mylo Xyloto is een conceptplaat. Bij zo'n woord denk je doorgaans spontaan aan vuurspuwende draken en harige metalbands, maar dit keer gaat het gewoon over de liefde. En je hoeft niet te weten dat er een verhaal achter zit om de songs naar waarde te kunnen schatten.

Arcade Fire en Springsteen
'Paradise', de nieuwe single, was bij de eerste kennismaking geen onverdeeld succes, maar het moet gezegd: het is een groeinummer. Prachtig opgebouwd ook, met eerst dat aan Arcade Fire schatplichtige orgel, dan heel even een ommetje langs een stel sierlijke strijkers, voor een donkere hiphopbeat de song prompt een andere richting uitstuurt. De titel en de melodie bruisen - in schril contrast tot de tekst - van joie de vivre, met dat pompende refrein dat gestaag in een climax uitmondt. Dat het een hit wordt weet u intussen, en niet dat het er verder toe doet, maar de bijbehorende videoclip is eveneens om in te lijsten.

Maar de classic, de 'Viva La Vida', 'Fix You' of 'Clocks' van deze vijfde cd heet 'Charlie Brown'. Het is het soort nummer dat, eens je het één keer gehoord hebt, met geen baseballknuppel meer uit je hoofd valt te slaan. Martin heeft het geschreven nadat hij thuiskwam van een Bruce Springsteen-concert. En vreemd genoeg hoor je dat er ook in. Dat opzwepende ritme, die klaterende gitaar, het grenzeloze optimisme ook: het hart van The Boss is nooit veraf, al slaat het voor de gelegenheid achter de ribben van een jonge Britse dertiger.

Nadien is het tijd voor een rustpunt. Al is het een rustpunt waarvan je nu al weet dat het een met aanstekers versierde hymne zal worden tijdens de volgende tournee. 'Us Against The World', een spartaans vormgegeven liefdeslied met vooral piano en akoestische gitaar, slaagt er tot de laatste noot in klein en intiem te blijven. Het wordt haast zeker een kersthit, en dat zou goed uitkomen. Daarmee is de miskleun van vorig jaar 'Christmas Lights' meteen vergeten.

Ook 'U.F.O' is groots in iets kleins. Mocht dit op de plaat van een onbekende singer-songwriter staan, dan zou de pers hem verstikken onder de superlatieven. Nu figureert het op de vijfde van een uiterst succesvolle rockgroep, wat zo'n kort, kwetsbaar, eenvoudig nummer eigenlijk nog opmerkelijker maakt.

'Up With The Birds' hoort eveneens in dezelfde categorie thuis. Martin mijmert meer dan hij zingt, op de achtergrond wordt zijn sobere piano aangevuld met elektronica en achteraf eist ook de gitaar van Buckland weer een glansrol op. En ook al is het een hippietekst over de vogeltjes en de bijtjes, toch sijpelt zelfs daar weer zo'n melodielijn binnen die tot aan de hemel klimt. Als je het kunt, waarom zou je het dan laten?

Verliefd op rock-'n-roll
'Every Teardrop Is a Waterfall' kent u uiteraard al, maar nu het nummer in het geheel van de plaat past, valt nog meer op wat voor een klassieke single dit eigenlijk is. Een song, bovendien, die zowel vormelijk als qua tekst het wonder van de popmuziek viert. I turn the music up/I got my records on/I shut the world outside until the lights come on/ Maybe the streets alight/Maybe the trees are gone/I feel my heart start beating to my favorite song. Wie, net als u en ik, ongeneeslijk verliefd is op rock-'n-roll, kent dat gevoel. Het idee dat je, met zo'n nummer op een volume dat de dB-norm in het gezicht lacht, de hele wereld aankan, daar draait het om. De single blijft zo lang nazinderen dat 'In Flames' er ook na tien luisterbeurten compleet door overstemd wordt. Het is de enige zwakke plek op de nieuwe cd. Te middelmatig, te doordeweeks, te onopvallend om echt te blijven hangen.

Maar dan is er alweer 'Don't Let It Break Your Heart', opnieuw met een scheurend refrein en - net als bij 'Every Teardrop' - die Afrikaans geïnspireerde gitaarmotiefjes van Buckland. Ik zei het al: meer dan ooit werpt hij zich op als het geheime wapen van de band. R.E.M. had Peter Buck, U2 heeft The Edge. Buckland bekleedt dezelfde functie, en hij drukt met evenveel souplesse een stempel op de sound van Coldplay. Brian Eno mag dan de magiër achter de schermen zijn, als deze vijfde cd de meest experimentele plaat is die de Londenaars tot nog toe hebben uitgebracht, is dat niet alleen zijn verdienste.

De vraag of Coldplay nu echt de nieuwe U2 wordt - een kwestie die met tien jaar vertraging vandaag haast te pas en te onpas in elk stuk opduikt - is inmiddels compleet achterhaald. Op Mylo Xyloto onderstrepen Chris Martin en zijn vrienden dat Coldplay vooral de nieuwe Coldplay is. Een act die op zichzelf staat, met een eigen sound en een herkenbare identiteit. Om Paul McCartney te citeren toen hem onlangs gevraagd werd wat hij van het viertal vond: "Het is gewoon een fijn groepje." Zou het toeval zijn dat hij met precies dezelfde woorden ooit de band omschreef waar hij samen met John L, George H en Ringo S plaatjes mee opnam? Toeval bestaat niet.