Carice van Houten schitterde in GoT: ‘Halfnaakt in een tochtige grot. Ja, dat hoort óók bij acteren’

Acht jaar lang speelde de Nederlandse actrice Carice van Houten de rode priesteres Melisandre in Game of Thrones. Nu, bij de televisiedoop van het laatste seizoen, zegt ze de sinistere rol gedag. Een terugblik in vijf Melisandre-momenten.

“Het is ook maar een rol”, zegt Carice van Houten, charmant hannesend met een rap verkruimelende bananencake in een Amsterdams café. De 42-jarige actrice is de eerste om heisa te relativeren; noem het haar on-Amerikaanse aard. “Het is niet zo dat ik zelf denk: o, dit was dé rol van mijn leven.”

Maar ze weet: daar denken heel wat mensen anders over. De fans, die je overal tegenkomt. Zoals die keer in Londen, toen ze een aanschaf overwoog in een kledingzaak. De vrouw die haar hielp bij de paskamers keek één keer, en nog een keer, en nog eens. “Met zo’n lichtzorgelijke blik: waar ken ik je ook alweer van? Als zoiets gebeurt, probeer ik zo normaal mogelijk te doen. Nou misschien heb je me een keer eh... gezien? Jaja, maar waar dan? Eh, op de televisie of zo. Maar wát is het dan, zei ze, wát is het dan? Oké, dacht ik. Eens zien wat er gebeurt als ik dit doe.”

Met een iets verstrakte blik prevelt Van Houten een zinnetje. Niet laag of snerpend, wel kil en indringend: “The night is dark and full of terrors.”

De Londense verkoopster verstijfde. Nu wist ze waar ze dat gezicht eerder zag: in Westeros, dat onzalige koninkrijk uit de serie Game of Thrones. “Ze gilde”, zegt Van Houten. “Dat is toch geinig.”

In achtentwintig afleveringen verdeeld over zeven seizoenen (alleen in de eerste reeks ontbrak ze), speelde Van Houten Melisandre van Asshai. Ook wel: de rode priesteres, of de rode vrouw. Devoot volgeling van R’hllor, de lang niet door iedereen aanbeden God van het licht. Gehuld in bloedrode jurken, die haar rode lokken en albasten gelaat fraai accentueren, zet Melisandre haar en R’hllors magische krachten in om pretendenten klaar te stomen voor de ijzeren troon, of die gegadigden juist gruwelijk om te leggen. Er bestaan mensen die pertinent niet naar Game of Thrones kijken. Dit vanwege de draken en aanverwante fantasy-verzinsels. Van Houten is zo iemand. Of wás zo iemand. De persoonlijke omgeving van de actrice drong aan: ze moest dat eerste seizoen kijken, en het verzoek om te auditeren voor een rol in de reeks serieus nemen. “Ik twijfelde”, zegt de actrice. “Maar toen ik eenmaal keek, werd ik nieuwsgierig: het is zó goed geschreven.”

Melisandre, voor wie haar nog niet kent, is niet het warmste personage uit de serie. “Het zou een lastige contactadvertentie zijn, voor haar. Ze is zwaar religieus gemotiveerd, zeer ambitieus. Niet per se kwaadaardig, denk ik. Maar haar methoden zijn dat wel. Ze gebruikt haar seksualiteit of eigenlijk haar lichaam als wapen, zonder wulpsheid: hypnotiserend. Nooit speelde ik iemand die zo ver van me af ligt als zij. Sommige acteurs vinden dat prettig, ik vond het juist moeilijk. De rol gaf me in eerste instantie niet al die zaken die ik zo leuk vind om te spelen: angst, zelftwijfel, tekortkomingen. Melisandre was alleen maar zeer zelfverzekerd.”

Aanvankelijk verkeerde die Melisandre in een gure uithoek van het Game of Thrones-koninkrijk: kasteel Dragonstone aan de Blackwater Bay, waar ze het hofleven bedierf met (on)heilsprofetieën. Maar in de latere seizoenen is er veel veranderd voor de priesteres: nu reist ze rond, zonder veilige thuishaven, om scènes en sleutelmomenten te delen met ’s series voornaamste personages: drakenmoeder Daenerys Targaryen, dwerg Tyrion Lannister, het dolende koningskind Arya Stark, die wel/niet dode Jon Snow – elk van hen krijgt te maken met de rode priesteres. Wie een lijstje wil maken van spraakmakende Melisandre-momenten, komt makkelijk aan een top vijf.

1) Melisandre baart een moordlustige schaduwbaby (seizoen twee)

“Wat??!!, dacht ik toen ik het in het script las, thuis op de bank. En hóé moet ik dat dan doen? Allemaal computeranimatie, natuurlijk. Ik lag gewoon tegenover een tennisbal met een stickertje erop te acteren. Halfnaakt in een tochtige grot met een opblaasbare buik, in winters Noord-Ierland. Ja, dat hoort óók bij acteren.”

Die grot vormt inmiddels een toeristische attractie: een officieel VVV-GoT-bordje attendeert de wandelaar op de opnamen in de grotten van Cushendun, aan de zee; dáár wurmde dat rokerige zuigelinggedrocht zich uit de schoot van Melisandre. Die Noord-Ierse rotskust vormde het decor voor veel van Melisandre’s scènes. “Ik ging nooit eens naar Dubrovnik, Cordoba of Sevilla (die andere terugkerende locaties in GoT). Jammer, maar die regelmaat was ook wel prettig: Belfast werd een tweede thuis: een soort Melisandre-retraite.”

Haar allerlaatste scène nam ze vorig jaar al op, in de zomer. “Het afscheid hakte erin, had ik níét zien aankomen. Ik kreeg ook zo’n lieve speech van de showrunners, de makers van de serie. Dus huilen. Ook dat besef: jee, ik heb acht jaar in de grootste televisieshow uit de geschiedenis gezeten. Het is zo verbonden geraakt met mijn persoonlijke leven: er was altijd wel iets aan de hand als ik op de set stond.” (beknopte samenvatting: Van Houten vond een nieuwe liefde in de Australische acteur Guy Pearce, kreeg met hem een zoon, en verloor haar vader, musicoloog en filmjournalist Theodore van Houten) “Zes weken na je keizersnede een klif in Ierland op klimmen, terwijl je zo’n jaap hebt – ik zou het niet aanbevelen. Ik was ook gewoon in de war: de eerste dagen weg van mijn kind, dan zit je in de trailer te kolven terwijl iedereen op je staat te wachten. Wat doe ik hier?”

Zoals de meeste acteurs, tekende Van Houten een contract voor meerdere seizoenen, zonder te weten hoe lang haar rol mee zou gaan. “Toen de producenten en serieschrijvers me eens uitnodigden voor een etentje in Belfast dacht ik: o, nou krijgen we het, nu gaan ze me vertellen dat ik word vermoord. Dat gerucht ging rond onder de acteurs: ze nemen je uit eten, dán hoor je dat je doodgaat. Maar het was gewoon een leuk etentje. Je bent er toch bang voor, alle andere acteurs ook. Het is net als een spelletje: je wil er niet uit. Maar áls je gaat, is het in elk geval spectaculair: de meeste personages komen toch wel redelijk epic aan hun einde.”

2) Melisandre offert een kind aan de brandstapel (seizoen vijf)

“‘Heb ik dat eens mijn favoriete scène genoemd? Ik bedoelde eigenlijk de scène meteen ná het verbranden. Dat Melisandre denkt: oké, dit was vrij vreselijk, maar het was nodig, en dan ontdekt dat het niks heeft geholpen. Die kentering die je in haar gezicht ziet.”

Nadat Melisandre het jammerende dochtertje van haar koning roostert, om de lichtgod gunstig te stemmen, pleegt het halve leger zelfmoord. “Vanaf dat moment gaat het bergafwaarts met Melisandre. Ja, dán ga ik me in mijn handen wrijven, kan ik lekker drama spelen.”

De dag na de uitzending, waren er de nodige reacties op Twitter. “Die bitch! Op zich leuk hoor, dat gepassioneerde.” Onlangs deelde ze nog een reactie op Instagram: ‘Ik hoop dat je levend verbrand in seizoen acht’, wenste een kijker. En: ‘Fuck your lord of light!”

Wat niet betekent dat Melisandre onder fans niet geliefd is, zo bleek ook op de massaal bezochte Comic-Con fandagen waar Van Houten voor opdraafde, onder meer in Australië. “Rare dagen zijn dat, maar je krijgt er wel een goed gevoel van. Daar zie je de grootste fans, soms verkleed als Melisandre in een rode jurk, of gewoon in Star Wars-T-shirt. Zo blij zijn ze, met een praatje of een handtekening. Ik ga dan niet opzitten hoor, ik draag gewoon een joggingbroek of zo.”

3) Melisandre blijkt echt heel erg oud (seizoen zes)

Voor de scène waarin Melisandre haar ware gedaante toont, die ze normaal gesproken met magie verhult, werd Van Houtens artificieel gerimpelde hoofd in de serie boven het lichaam van een oude vrouw geplakt.

“Vijf á zes uur in de make-up – een soort Zen-oefening. Ik schrok toen ik in de spiegel keek. Zo eng. Het zijn kunstenaars, die mensen die zo’n masker maken en aanbrengen.”

Het masker viel niet te bewaren, maar de actrice heeft wel iets aan officiële Game of Thrones-merchandise in huis. “Zo’n Funko-poppetje (mascotteachtige verzamelfiguurtjes, red.) van Melisandre, met hele rare oogjes. En ook nog iets uit Japan. Ze lijken alle twee niet per se op mij.” Melisandre – de jonge verschijning – trad ook nog even op in een Amerikaanse aflevering van Sesamstraat, in GoT-stijl. ‘Ik was een muppet. Bizar toch?’

4) Melisandre wekt Jon Snow op uit de dood (seizoen zes)

“Ik heb toch zo keihard in het gezicht van mensen lopen liegen. Jon is toch echt dood? Ja, hij is écht dood. Een heel jaar liegen. Vond ik toch niet zo leuk, merkte ik – al gaat het dan maar over een serie.”

Het betrof de meest besproken cliffhanger uit de serie: Snow was dood, tot Melisandre zich een seizoen (en jaar) later over het gehavende torso boog, de wonden streelde, spreuken prevelend in het hoog-Valyriaans: Hen syndrorro, oños. Hen ñuqir, perzys. Hen morghot, glaeson (Uit duisternis, licht. Uit as, vuur. Uit de dood, leven – vrije vertaling van de speciaal door een linguïst voor de serie bedachte oude taal).

“Deels geïmproviseerd hoor, mijn Valyriaans. Ik had de tekst geleerd, maar raakte het wat kwijt. Dus voor die tien mensen op aarde die echt een studie maken van die taal: sorry, ik maak een paar foutjes. Maar het is ook gewoon televisie hè, make-believe.”

De geheimhouding betreft de scripts en plot werd per seizoen strenger. “Eerst kreeg je alles gewoon via de post. Later moesten we allerlei dingen tekenen, speciale apps installeren op onze telefoons om tweestap-verificaties uit te kunnen voeren. De set werd een soort streng bewaakt fort.”

Verscheidene acteurs troffen elkaar in al die jaren zelden of nooit op de set – de consequentie van al die uiteenlopende verhaallijnen. Ze hebben een gezamenlijke App-groep, dat wel. En je hoeft daar niet uit als je personage sneuvelt. “Voor zover ik weet niet, tenminste. Ik vraag me nu af of Richard Madden er nog in zit. Of hij reageert nooit, dat kan ook.” Acteur Madden (tevens bekend van de BBC-serie Bodyguard) speelde de nobele koningszoon Robb Stark en verliet de serie in het derde seizoen, gedurende de ‘red wedding’ – het bloedbad waarmee de seriemakers kenbaar maakten dat ook geliefde personages niet veilig waren.

5) Melisandre zwaait af (seizoen acht)

De priesteres heeft nog een en ander te doen, voorspelde ze in het vorige seizoen, voor ze dan eindelijk haar honderden jaren oude ogen sluit. “Er moet nog iets gaan gebeuren. Ja. Misschien. Ik kán er niks over zeggen! Zoveel weet ik ook helemaal niet. Behalve dan hoe het met mij afloopt.”

Dat was naar tevredenheid?

“O ja. Ik ben er blij mee.”