Borat doet anno 2020 meer huilen dan lachen, en dat is niet eens zijn eigen schuld

Zelden kwam ik zo dicht bij het volplassen van mijn broek als in 2006, toen ik Borat: Cultural Learnings of America for Make Benefit Glorious Nation of Kazakhstan in de bioscoop ontdekte. Een vloedgolf van plaatsvervangende schaamte en puur ongeloof spoelde over mij en mijn vrienden heen, terwijl we huilend van het lachen toekeken hoe een besnorde Kazachse tv-reporter, vertolkt door Sacha Baron Cohen, in het nette Amerika een zakje uitwerpselen aanbood aan een etiquettespecialiste, naakt worstelend door een hotelgang tuimelde, en Pamela Anderson in een ‘traditionele huwelijkszak’ stak. Wawaweewa, wat was dat.

Veertien jaar later heeft Borat Subsequent Moviefilm: Delivery of Prodigious Bribe to American Regime for Make Benefit Once Glorious Nation of Kazakhstan een heel ander effect op mij. Natuurlijk is er geregeld plaats voor een pijnlijke grijns, maar de hilariteit van toen is toch enigszins weg. Het risico op nat ondergoed vrijwel nihil. Meer zelfs: Borat doet mij anno 2020 meer huilen dan lachen. En dat is niet eens zijn eigen schuld.

Aan de inzet van Sacha Baron Cohen zal het niet gelegen hebben: hij smijt zich met nog meer overgave (en nog minder gêne) op zijn meest legendarische typetje. Deze keer krijgt hij bovendien hulp van de Bulgaarse actrice Maria Bakalova, die Borats 15-jarige dochter Tutar speelt – haar vader wil haar aan vicepresident Michael Pence schenken –, en net als Cohen over ballen van staal beschikt. Niet letterlijk, dat kunt u in de film verschillende keren met eigen ogen vaststellen. Maar het is wel indrukwekkend hoe Bakalova in de meest ongemakkelijke of zelfs ronduit griezelige omstandigheden doodkalm blijft: haar intussen beruchte hotelontmoeting met Donald Trumps advocaat Rudy Giuliani is een visitekaartje om u tegen te zeggen.

Borat 2 is dus allesbehalve een luie of inefficiënte komedie. Waarom kwam deze sequel dan toch zo anders binnen dan het origineel? Dat de film rechtstreeks op Amazon Prime Video uitkomt, en dus niet kan rekenen op de aanstekelijke bulderlach van een goed gevulde cinemazaal, is zeker een domper op de feestvreugde. Maar er is meer aan de hand. Wat Borat in 2006 deed – de verborgen vooroordelen van gewone Amerikanen aan de oppervlakte brengen – heet vandaag gewoon politiek. Jawel, Donald Trump is het presidentiële equivalent van Borat Sagdiyev: ook hij verleidt zijn volk om hun diepste, lelijkste instincten te laten opborrelen.

Precies daarom is het anno 2020 niet eens zo verrassend meer om in Borat 2 te zien hoe Cohen een menigte gewapende rednecks uit volle borst laat meezingen: “Journalists, what we gonna do? Chop ’em up like the Saudis do!” In 2006 zou het choquerend geweest zijn dat een bakkersvrouw zonder verpinken de neonazislogan ‘Jews will not replace us’ op Borats chocoladetaart schrijft – met smileys eronder! Vandaag is het de zoveelste bevestiging dat de wereld naar de kloten is.