‘Boerke’ sluit voortaan de Canvas-avond af. ‘Wat me zelf choqueert, dáár maak ik grappen over’

Wim Helsen en zijn viervoeter maken plaats voor Boerke. De antiheld met de verdwaasde uitstraling mag vier per week de Canvas-avond neerleggen, met afleveringen van amper twee minuten. Auteur Pieter De Poortere is in de wolken, want een animatieserie was zijn grootste wens. En later deze week verschijnt ook nog eens een nieuw album, Boerke ontgoocheld.

“Ik wil een soort Boerke-imperium uitbouwen met, naast de Boerke-albums, een Boerke-animatiefilm en -tijdschrift. Als dat in meerdere landen kan verschijnen, ben ik waar ik wil zijn.” Aldus een ambitieuze Pieter De Poortere in 2008, toen zijn naïeve antiheld amper zeven jaar oud was en hij bij media- en stripuitgevers nog moest knokken voor publicaties.

Anno 2021 kan de nu 44-jarige Gentenaar alvast enkele van die ambities afvinken. “Alles waar ik van droomde is intussen bewaarheid”, lacht hij. “Op dit moment bekijk ik wat mijn dromen voor de komende twintig jaar zijn. Een animatieserie was alleszins mijn grootste wens.”

Gniffelen

Boerke mag intussen bijna twintig kaarsen uitblazen. In die tijdspanne evolueerde de woordloze gagstrip danig. De Poortere voegde er met Hoerke al vrij snel een belangrijk nevenpersonage aan toe, en publiceerde naast thema-albums ook lange verhalen. Dan weer was Boerke Hitlers zoon, Super Mario of KKK-lid, andere keren liet hij zijn licht schijnen op hedendaagse kunst of superhelden. De opvallendste evolutie: Boerke berooft zichzelf niet langer steevast van het leven op het eind van een gag. Dat gegeven verdween zowel in de nieuwe albums als in de animatieserie wat op de achtergrond.

“Dat begon al te veranderen toen ik vaker voor de media werkte, want voor mijn albums vond ik die clou op het einde niet zo belangrijk. Nu, het spoor van dat suïcidale Boerke liep soms dood. Ik zit nu aan 666 Boerke-grappen. Grappen blijven verzinnen rond dat thema kan niet. De uitdaging was om het universeler te maken. Toen ik tekende aan een Mickey Mouse-album voor Disney besefte ik dat mijn trucjes niet volstonden. Dat ik op humorvlak andere wegen moest durven bewandelen. Geweld en zelfdoding was te vaak een makkelijkheidsoplossing. Zat ik tijdens een brainstorm vast, dan koos ik te snel voor het vettigste.”

Wat wel nooit veranderde: Boerkes zwarte, morbide humor. “In België kunnen we qua humor verder gaan dan elders. Ik denk dat we dat te danken hebben aan Humo, waar alles kon. Vaak zet ik mijn humor tegenover die van Gummbah, alleen al om mezelf voor te houden dat ik nog redelijk braaf ben. Inderdaad: naar de normen van andere landen gaat Boerke er wat over. Maar net omdat ze die humor er niet kennen, wordt hij wel gesmaakt.”

Veel werd er dan ook niet gecensureerd, weet De Poortere. “Ook niet voor de animatiereeks. Er is wel een Chinees Boerke-album in de maak waarbij wat gags rond politiek en naaktheid sneuvelden. Maar ik denk dat ik er vaak sneller mee wegkom door mijn tekenstijl. Bovendien: de realiteit is altijd honderdmaal erger dan de grap, en is het niet zo dat ik via de grappen vooral kritiek geef op zaken die zogezegd gecensureerd moeten worden? De bewering dat het soms te controversieel is, klopt in mijn ogen niet. Datgene wat me zelf choqueert, dáár maak ik grappen over. Humor biedt dan een opening om erover te praten. In scholen wordt Boerke vaak gebruikt om een debat aan te gaan. Dat is de grote functie van humor: dat we lachen met datgene waar we niet over praten. Nergens wordt er zoveel gelachen dan na een begrafenis. Het is een soort verwerkingsproces. Vrijblijvend choqueren doe ik niet... hoop ik.”

Gustzi in het Hongaars

Dat Boerke nu ook een animatiefiguur is, had veel voeten in de aarde. In 2008 al werkte De Poortere aan de Boerke-kortfilm Kalverliefde. Die kwam nooit van de grond. “Dankzij een VAF-beurs konden we het scenario en storyboard tekenen. Daarna volgde een lange weg van experimenten en partners. Er ging veel fout, maar nutteloos was het niet. Ik had toen niet de maturiteit om te weten wat ik wilde, noch had ik genoeg autoriteit om een animatiestudio te leiden. Nu weten we ook: bewerkingen van bestaande gags werken beter. Het gaat telkens om drie thematisch gebundelde grappen. Dan weer zit Boerke in de Franse revolutie, dan weer in Star Wars. En ja, Boerke hangt zich nog wel eens op, of hij springt uit het raam.”

Intussen blijft Boerke het ook goed doen op de internationale markt. China maakt er zich voor op, terwijl Hongarije al een tijdje vertrouwd is met Boerke/Guszti. Maar vooral de Franstalige markt omarmt Boerke/Dickie. Met dat buitenlandse uitgavebeleid moeit De Poortere zich niet. Des te meer met wat er in het eigen taalgebied gebeurt.

“De ambitie bij mijn eerdere uitgeverijen (Blloan, Oog & Blik/De Bezige Bij, red.) was veel te mager. Ze schoten pas in actie als het boek succesvol was, vaak dankzij de inspanningen van de auteur zelf. En 10 procent royalty’s? Met mijn eigen uitgeverij Nanuq zit ik beter. En met De Hofleveranciers (Gents collectief van negen artiesten, red.) bekijken we alles als één geheel, of het nu om animatie, de media of een expo gaat. Dat brede denken ervoer ik nooit eerder, terwijl dat wel zou moeten.”

Hi grinnikt bij de vraag of hij Boerke nog niet beu is. “Ik zeg niet dat er geen weken zijn waarin ik Boerke beu ben, maar ik ben toch elke keer weer blij als ik zelf om een uitgewerkte grap kan gniffelen.”

Boerke ontgoocheld verschijnt bij Nanuq. De animatiereeks is vanaf maandag te zien op Canvas om 23 uur.