‘Bob’: een podqueeste vol poëzie

In een Antwerps rusthuis gebeurde onlangs iets zeer bijzonders. Elisa, een dementerende vrouw, begon plots over haar oude buurjongen te praten. Bob heette hij, en toen ze 15 waren hadden ze een relatie. Meer zelfs: ze werd zwanger van hem en werd door haar vader naar een klooster gestuurd, waar ze beviel van een kind dat de kloostermuren niet verliet. Het enige probleem: de dochters van Elisa hadden nog nooit van Bob of hun verzwegen broer gehoord. Hebben ze wel echt bestaan?

Het is de razend spannende insteek van Bob, de VPRO-podcast die Mirke Kist, Nele Eeckhout en Siona Houthuys van het Vlaams-Nederlandse audiocollectief Schik maakten. "Ik was ooit bij mijn lerares Carry, een van de dochters van Elisa, toen die het in een telefoongesprek over haar moeder had. Toen ik er nadien met Mirke en Nele over praatte, wisten we al snel dat hier veel in zat", vertelt Siona Houthuys.

De drie hadden voor de VPRO eerder al de podcast Roes gemaakt, maar die was qua invalshoek volledig anders dan Bob. Nele Eeckhout: "Roes bestond uit verschillende items rond hetzelfde thema, terwijl onze nieuwe productie één grote zoektocht is." Maar hoe vind je iemand die misschien nooit bestaan heeft?

Het antwoord: door goed te zoeken. Maar wat moet je in godsnaam googelen om een verhaal uit 1947 te verifiëren? "De politie had uiteraard ook wel wat beters te doen dan ons te helpen", vertelt Mirke Kist. "Wij zijn geen detectives of journalisten, waardoor het resultaat van onze zoektocht meer een roman dan onderzoeksjournalistiek is geworden."

Amerikaans voorbeeld

Bob - de eerste podcast die ooit in première ging op IDFA in Amsterdam, het grootste documentairefilmfestival ter wereld - werd uiteindelijk een serie van zes afleveringen, waarin het trio radiomaaksters steeds dieper ingaat op het geheim van Elisa.

"Aanvankelijk waren we van plan om een reeks van vier afleveringen van twintig minuten te maken, maar het verhaal drong zich zo op dat we met zes episodes van een halfuur eindigden. Het had evengoed gekund dat we na één bezoek doorhadden dat het verhaal absoluut niet kon kloppen, maar dat was niet het geval. Daarnaast proberen we het ook breder te trekken, zodat het een echte documentaire wordt", klinkt het bij Houthuys.

Doorheen de maanden verdwenen sommige anekdotes die Elisa vertelde soms naar de achtergrond, maar haar verhaal over Bob heeft ze inhoudelijk amper aangepast. "Ze geeft veel details, maar die zijn nooit concreet genoeg om echt wat mee aan te vangen. Zo gaf ze straatnamen zonder huisnummer, of voornamen zonder familienaam", vertelt Eeckhout.

De drie doken de stadsarchieven in om daar op zoek te gaan naar meer informatie. Ze spraken met dokters en alzheimerexperts in de hoop daar iets uit op te steken. "Als archivarissen geprikkeld werden, dan hielpen ze mee met onze zoektocht", zegt Kist. "Het grootste voorbeeld voor Bob was S-Town, de Amerikaanse podcast over een onopgeloste moord. Die leerde ons dat je zo'n zoektocht ook als poëzie kon brengen, door bijvoorbeeld geregeld terug te grijpen naar stukken die aanvankelijk minder belangrijk leken."

Puzzelen maar

Als luisteraar zit je op de eerste rij en ga je algauw zelf nadenken over de vondsten van Eeckhout, Kist en Houthuys. Net wanneer je denkt door te hebben hoe het verhaal in elkaar zit, wordt een nieuwe piste aangeboord. Het maakt van Bob een van de opmerkelijkste Nederlandstalige podcasts die de voorbije maanden gelanceerd werden.

Aflevering per aflevering wordt de puzzel gelegd, en gaat de serie al lang niet meer enkel over de jongen. Nee, Bob gaat over veel meer dan dat ene verhaal. "Een van de belangrijkste dingen die we leerden was dat de waarheid niet zo simpel valt onder te delen in 'waar' en 'niet waar'. Stel dat het verhaal van Elisa waar zou zijn, dan is het fascinerend om te zien hoe iemand zoiets een leven lang verborgen kon houden. En als het niet waar zou zijn, dan is het boeiend om te merken hoe ons brein in staat is om zo'n verhaal te bedenken en dat keer op keer vol te houden."

Bob is te beluisteren via iTunes en podcast-apps als Pocket Casts en Podcast Addict. Vrijdag vindt de Belgische première plaats aan de vooravond van het Podcastfestival, nu zaterdag in Gent. podcastfestival.be