Belle & Sebastian: "Het blijft heerlijk om mensen te raken"

Belle & Sebastian heeft het van meet af aan anders gedaan. Hoewel grote labels in de rij stonden om het gezelschap te tekenen, bracht de band haar eerste plaat uit op welgeteld duizend exemplaren. Op vinyl dan nog, in een tijd dat dat format morsdood was. Tigermilk is intussen een cultclassic, en ook platen als The Boy with the Arab Strab, The Life Pursuit en Write about Love hebben vandaag nog niets aan zeggingskracht ingeboet. Ze slagen erin om op heel eigen wijze een gevoel van samenhorigheid te scheppen. Met mooie, herkenbare hoezen. Met songteksten waar de poëzie van het dagelijkse leven in doorschemerde. Maar ook, en vooral: door zich zeer ver weg te houden van alles wat naar glitter, glamour en celebrity events ruikt.

Met Girls in Peacetime Want to Dance hebben ze nu voor het eerst sinds 2010 weer een nieuwe cd uit. Een prachtige plaat, vol ingenieuze songstructuren en elegante melodieën. Geen noot te veel of te weinig. Bovendien onderstreept deze nieuwe verzameling liedjes opnieuw waarom Belle & Sebastian door het publiek zo passioneel op handen wordt gedragen.

Dit zestal is even uniek als onvoorspelbaar, en - zo blijkt nu - veelzijdiger dan ooit. Torenhoge europophooks worden afgewisseld met aanstekelijke Chic-gitaarriffs. Elders wordt een klezmerrefrein versmolten met dansbare new wave-synths, en vocaal denk je net zo goed aan The Monkees als Robert Wyatt. Op papier kan het onmogelijk werken. Maar op plaat doet het dat wél. "Be popular. Play pop. And you will win my love", klinkt het op 'The Everlasting Muse'. En dat is precies wat Stuart Murdoch en Stevie Jackson - naast de twee gezichten van de groep ook haar creatieve motor - gedaan hebben.

Ik ontmoet de twee in Parijs voor een zeldzaam interview, want ze praten niet zo vaak met de pers. "Dat is meteen de eerste vraag die we tijdens interviews altijd voorgeschoteld krijgen" lacht Jackson. "Waarom we nooit interviews geven. Geef toe: dat is een bizarre ijsbreker... bij een interview." De band speelt een intellectueel imago met zich mee, ook al omdat Murdoch een culturele omnivoor is met een grote voorliefde voor boeken en literatuur. "In het begin stoorde die perceptie me, omdat ze zo eenzijdig is", klinkt het. "Maar inmiddels vind ik het eigenlijk wel nuttig om een publiek personage te hebben. Een alter ego. Ik ben trouwens echt een boekenwurm. Niks zo fijn om een vreemde wereld binnen te stappen, en daar na een paar pagina's helemaal in op te gaan."

Ook Belle & Sebastian heeft een eigen universum geschapen, met een uniforme visuele vormgeving waarbij monochrome fotografie en nostalgische beelden centraal staan. Murdoch knikt. "Eigenlijk beschouwen we een hoesfoto als het dertiende nummer op een plaat. Een extra verhaal. Vormgeving wordt almaar belangrijker. Ik heb me lang verzet tegen het gebruik van videobeelden tijdens optredens. De muziek moest voor zichzelf spreken, en daarmee basta. Maar vanaf nu toeren we toch met visuals. Ten eerste omdat de tijden veranderen, ten tweede omdat de podia waar we tegenwoordig staan almaar groter worden. Tijdens een optreden wil je toch dat de laatste rijen er ook nog wat aan hebben."

undefined

Kansberekening

Nog iets dat Belle & Sebastian typeert: opmerkelijke songtitels die meteen een hele wereld oproepen. 'Calculating Bimbo', 'The Ghost of Rockschool', 'The Loneliness of the Middle Distance Runner', 'Dog on Wheels'. En, uit de nieuwe cd, 'Today (This Army's for Peace)'. "Goeie titels verzinnen is een sport waar we alletwee heel bedreven in zijn", geeft Jackson toe. "Elke dag noteren we er een paar in een kladschriftje, maar dan kan het nog jaren duren voor daar een song uit ontstaat. Dat is wat creativiteit zo boeiend maakt: je weet nooit vooraf op welke manier een idee zich zal manifesteren."

Murdoch knikt. "'Girls in Peacetime Want to Dance' had ik drie jaar geleden toevallig op een rondslingerend blad papier gekrabbeld. Het klonk goed, maar het was op dat moment niet meer dan een beeld. Een snapshot. Het verhaal erbij is pas later ontstaan. Het is misschien niet de meest conventionele manier van werken, maar op die manier functioneren we het best."

Ik pols of ze vandaag al iets bedacht hebben. Murdoch haalt een piepklein boekje te voorschijn. "Daarnet tijdens de lunch. Ik vond 'Responsible Partying' wel een mooie. Klinkt een beetje eighties, dus dat zou meteen een indicatie kunnen zijn van de muziek die erbij zou passen. Gisteren was het 'Responsibility vs. Seduction'. En 'The Night Had a Thousand iPhones. Dat moest iets worden over de manier waarop via sociale media vandaag overspel wordt gepleegd. Eigenlijk halen we onze inspiratie altijd uit het dagelijkse leven. Maar dat deden The Beatles ook al. 'It's Been a Hard Day's Night' was aanvankelijk gewoon een uitspraak van Ringo Starr, maar het klonk zo goed dat Lennon en McCartney er prompt een nummer rond schreven."

Naar eigen zeggen staat Murdoch nog steeds versteld van de manier waarop nieuwe songs ontstaan. "Als kind las ik een interview met Roald Dahl. Daarin vertelde hij dat het idee voor een van zijn beste boeken ontstaan is tijdens een ritje met de auto. Hij had niks bij om te noteren, dus vond hij er niets beter op dan even aan de kant van de weg te gaan staan en de synopsis met z'n vinger in het stof op de ruiten te schrijven. Dat bleek uiteindelijk de basis van De reuzenperzik, een van zijn beroemdste kinderboeken, en later ook verfilmd. Toen ik dat las kon ik niet geloven dat een verhaal - een heel boek, zelfs - op zo'n manier kon ontstaan. Maar nu ik zelf schrijf, weet ik dat het echt zo werkt. Soms is een ingeving zo goed dat je er een nummer, of misschien zelfs een hele plaat uit kunt puren. Truffaut heeft ooit gezegd dat je maar twaalf goeie scènes nodig hebt om een sterke film te draaien. En eigenlijk is het met platen maken net zo. Twaalf songs zijn voldoende. Op voorwaarde dat de melodie goed zit, en er een mooi verhaal in wordt verteld."

Angst is een thema dat vaak terugkeert op de nieuwe plaat. Angst om een geliefde te verliezen, natuurlijk. En angst om je baan kwijt te raken. Maar ook: angst voor terreur. "In veel nummers gaat het over beslissingen die boven onze hoofden worden genomen", licht Murdoch toe. "Angst is sowieso een interessant onderwerp, want door toedoen van de media wordt iedereen almaar banger van de wereld. Kijk naar het journaal en je ziet alleen oorlogen, conflicten, spanningen en miserie. Op de duur durf je de deur niet meer uit. Terwijl ik onlangs op de radio een professionele gokker hoorde uitleggen dat het allemaal zo'n vaart niet loopt. Alles is een kwestie van kansberekening. Als je tijdens het kaarten bijvoorbeeld tien procent kans maakt om een flush neer te leggen, is de mogelijkheid reëel dat zoiets binnen het uur zal gebeuren. Heb je één kans op honderd, dan is het wellicht iets voor de volgende dagen. Eén kans op duizend? Dan moet je toch algauw een paar maanden geduld hebben. Maar als je bijvoorbeeld een kans van één op een miljoen hebt om gebeten te worden door een haai, of in de buurt te zijn wanneer er een bomaanslag wordt gepleegd, mag je er toch van uitgaan dat het niet gaat gebeuren in dit leven. Dus hoef je je ook niet door die angst te laten gijzelen. Meer dan ooit vind ik moed vandaag de mooiste deugd. Een prachtige vrouw tegenkomen is al fijn. Maar als die dan ook nog eens heel dapper is, word ik er haast als vanzelf verliefd op."

Om af te ronden vraag ik of hun passie voor popmuziek is afgenomen, nu ze er al twintig jaar hun brood mee verdienen. "Een zeer relevante vraag", stelt Jackson. "Natuurlijk is de realiteit een stuk minder idyllisch dan we het ons hadden voorgesteld. Anderzijds: het is heerlijk om iets te maken dat mensen raakt. Lang niet al onze platen hebben de tijd even goed doorstaan. Dat is onvermijdelijk. Los daarvan ben ik nog steeds heel trots op ons beste werk."

Murdoch valt hem bij. "We worden op festivals vaak aangesproken door jongere bands die komen vertellen hoezeer we hen geïnspireerd hebben. Dat is het ultieme compliment, want anderen inspireren: daar draait het om. Ik denk dat mijn liefde voor de muziek eigenlijk nog dieper is geworden. Want wat je zegt klopt: het mysterie is weg. Maar de magie van met zes mensen uit het niets iets nieuws te maken, is gebleven."

Belle & Sebastian staat vanavond op de Lokerse Feesten.