Belgisch rustpunt in kunstcircus Venetië

Centraal in het paviljoen hangen drie zeegezichten, een klassiek thema in de schilderkunst. Een golf, stilgelegd nét op het moment dat hij omslaat, met glinstering van de zon op het water. Een freeze frame van de werkelijkheid. Drie keer hetzelfde, en toch een beetje anders.

"Die foto's horen samen", zegt Dirk Braeckman. "Het is iets dat ik steeds vaker doe: hetzelfde negatief herhalen, maar anders bewerken in de donkere kamer. Iedere foto heeft natuurlijk te maken met tijd, maar hier wordt dat aspect nog eens extra benadrukt door de golf die in een fractie van een seconde overslaat. Bovendien krijg je een verschuiving van het moment waarop ik de foto nam naar het moment in de doka. En daarvan kun je hier en nu het resultaat zien."

Contraire rebel

Maar dan blijkt het drieluik helemaal geen drieluik te zijn. Op de muur rechts ervan hangt nog een vierde werk, van dezelfde golf op nét een ander moment, en helemaal onscherp. "Ik wilde het heilige van het drieluik doorbreken. De ruimte is hier al zo sacraal, met het zachte licht en de verheven indeling, daar wilde ik niet volledig in meegaan." Dat is Braeckman, tegelijk zoeker van schoonheid, putter uit de geschiedenis van de schilderkunst, én contraire rebel.

Op voorhand had hij gezegd dat hij met het Belgisch Paviljoen een rustpunt wilde bieden in het kunstcircus dat de Biënnale van Venetië is. En een rustpunt is het zeker, maar wel een waarvoor je een beetje je best moet doen - weer dat tegenstrijdige. Zo zien we een geschilderd vrouwengezicht, bijna volledig verborgen in het zwart, verzonken in de lagen van het herfotograferen. De foto's van Braeckman geven zichzelf niet in één oogopslag prijs. Kijk maar, je ziet niet wat je ziet.

Zo is er een oudere foto van een duistere zaal met tegelvloer. De achtergrond lijkt op het eerste gezicht te donker om er iets in te kunnen ontwaren, maar als je beter kijkt, zie je een deur. De sfeer is dreigend, en toch heerst er verstilling. Enkele oudere werken - zoals dit beeld - zijn naadloos verwerkt in de presentatie van het nieuwste werk, om de bezoekers, van wie velen het werk van de kunstenaar niet kennen, meer context te geven.

Op het gevoel

Nog een voorbeeld: een recent werk van een paar naakte vrouwbenen, parmantig de lucht in gestoken, hangt naast een ouder beeld van een donker gordijn met glimmende plooien. Allebei hebben ze een verticale lijn, die door de combinatie versterkt wordt. De twee gaan perfect samen. Toch is er evolutie in het oeuvre van Braeckman te bespeuren. Terwijl zijn ouder werk meer aan crime scenes doet denken en drijft op een latente spanning, lijkt zijn nieuwe werk poëtischer. Abstracter ook.

Zoals steeds in zijn werk zijn ook hier weer enkele constanten te ontwaren: het herfotograferen van bestaande afbeeldingen, en het in beeld brengen van interieurs, onbestemde ruimtes, naakte vrouwen en landschappen. Zijn foto's zijn nooit een gewone representatie van de realiteit. Niets is wat het lijkt, de meest banale objecten en ruimtes krijgen een lading van ingehouden spanning mee.

Curator Eva Wittocx en Dirk Braeckman kozen voor een sobere, strakke presentatie. Braeckman: "We hebben het niet mathematisch bekeken, we deden het gewoon op gevoel. We hadden veel meer werk meegebracht dan we hier uiteindelijk tonen. Dat doe ik altijd, zodat er een palet aan keuzemogelijkheden is." Maar uit die waaier aan opties maakten ze dus een bevattelijke selectie. Geen overdaad hier, en net daardoor komen de werken des te beter binnen.

In de aanloop naar de Biënnale liet Braeckman optekenen dat het altijd al zijn droom was geweest zijn werk in het Belgisch Paviljoen te tonen. Nu gaat die droom eindelijk in vervulling. En hij slaagt er met verve in om van het Belgisch Paviljoen een van de sterkste uit de hele Giardini te maken.

De Biënnale van Venetië loopt van 13/5 tot 26/11.